همه چيز در مورد پزشكي

سردرد در كودكان مي تواند كسل كننده، تكان دهنده ويا درد كوبنده اي باشد. همچنين مي تواند كوتاه مدت و يا يك سردرد مزمن باشد. در اين مقاله از بخش بيماري ها و سلامت كودك مي خواهيم به بررسي سردرد در كودكان و راه هاي تشخيص و درمان آن بپردازيم.

سردردها در كودكان مي تواند نتيجه دلايل مختلفي باشد. دلايل معمول شامل:

• فشارهاي بيش از اندازه فيزيكي
• فشارهاي رواني و يا روحي
• نخوردن يكي از وعده هاي غذايي
• دهيدراته شدن (مي تواند باعث سردرد هم در كودكان و هم بزرگسالان شود)
• گريه كردن بيش از حد

انواع سردرد در كودكان

براي دانستن دلايل سردرد در كودكان ، به ياد گرفتن انواع سردردها نيازمنديم. سردردها مي توانند اوليه باشند، به اين معني كه خود به تنهايي مشكل اند و بيماري اصلي محسوب مي شوند. همچنين مي توانند ثانويه يا علامتي باشند، به اين معني است كه تنها يك نشانه از وضعيت اساسي پزشكي يا آسيبي در ناحيه سر يا ماهيچه هاي گردن مي باشند.

سردرد در كودكان – سردردهاي اوليه

سردردهاي نسبي و سردردهاي ميگرني دو شكل از سردردهاي اوليه مي باشند. سردردهاي نسبي نوع معمول در كودكان و نوجوانان است كه تنها براي چند دقيقه پايدار مي مانند كه حدود بيست درصد از نوجوانان آن را تجربه مي كنند. مي توانند درد زيادي در محدوده شقيقه ها و گيجگاه داشته باشند. همچنين رطوبت پوست سر يكي از علائم معمول آن است.

سر دردهاي ميگرني در حدود ده درصد نوجوانان رخ مي دهند. درد آن مي تواند به عنوان دردي تكان دهنده و و تپنده كه در يك طرف سر رخ مي دهد تعريف شود. برخي از كودكان ممكن است كه درد را در دوطرف سر و به ندرت در پشت سر تجربه كنند. سردرد ميگرني شديدتر از سردرد نسبي است و تا ساعت ها و گاها روزها باقي مي ماند. حالت تهوع و استفراغ نيز نشانه هاي ديگر ميگرن مي باشند.

سردردهاي ثانويه

بيماري هايي كه باعث ايجاد سردرد مي شوند مي توانند شامل موارد زير باشند:

• آسيب و يا زخم متوسط در سر يا گردن
• مشكلاتي در سينوس ها، دندان ها، گوش، چشم ها و قسمت هاي ديگر صورت
• مشكلات رواني مانند افسردگي و عدم تعادل عصبي
• عفونت

يك سر درد گاهي اوقات مي تواند نشانه تومورها باشد. بنابراين، تمامي سر دردها بايد فورا پيگيري شوند.

سردردهاي خوشه اي

معمولا سر دردهاي خوشه اي در كودكان بالاي ده سال رخ مي دهد. اين سردردها به دفعات در يك طرف سر و معمولا در پشت چشم رخ مي دهند و ممكن است تا يك هفته يا يك ماه ادامه داشته باشد. چشم ها، تحت تاثير درد ممكن است كه قرمز شوند، پر آب شود و مردمك هاي بزرگ داشته باشد. ورم كردن پلك، آبريزش بيني، تورم و باد كردن جلوي سر از ديگر نشانه ها مي باشند.

چه درمان سوختگي با آب جوش هنگام نگران سر درد در كودكان باشيم؟

سر درد در كودكان معمولا به دليل ميگرن، استرس و دهيدراته شدن مي باشند. اما زماني نگران كننده خواهند بود اگر كه:

• مكرر و بيش از يك بار در ماه هستند
• هنگامي كه پس از بيدار شدن كودك رخ مي دهند و حتي پس از خواب كافي ادامه دارند
• در صورتي كه درد مداوم است و به راحتي از بين نمي روند.
• درد هميشه تصاعدي و شديد است
• به همراه نشانه هايي مانند تب، درد گردن، حالت تهوع، تغييرات در ديد مي باشند
• كودك هوشياري خود را هنگام سر درد از دست مي دهد.

هنگامي كه اين نشانه ها مشاهده شدند لازم است كه در اسرع وقت با دكتر تماس بر قرار كنيد با اين كه ممكن است هميشه نشان دهنده موقعيت پزشكي نباشد.

نشانه هاي سر درد در كودكان

نشانه هاي سر درد بر اساس نوع آنها با يكديگر متفاوت اند. تفاوت ها بيشتر در شدت درد، مدت، زمان شروع و اثر گذاري آن در فعاليت هاي روزانه كودك مي باشند. براي مثال، سردردهاي ميگرني به همراه موارد زير نيز هستند:

• ديد ضعيف
• تعرق
• حالت تهوع و استفراغ
• حساسيت به نور و صدا
• اذيت شدن چشم توسط نور زدگي

نشانه هاي سر دردهاي نسبي

• شروع آهسته درد
• درد خفيف در دو طرف سر كه گاها درد مي تواند بيشتر هم باشد ولي نه به طور شديد
• به هم ريختن نظم خواب كودك
• درد پشت گردن يا سر

گاها اين علائم مي توانند نشان دهنده يك بيماري جدي نيز باشند.

• كودك خردسالي از سر درد شكايت مي كند
• شروع ناگهاني سر دردي شديد
• تجربه سر درد پس از بيدار شدن يا بيدار شدن به دليل سر درد
• دردي كه با سرفه كردن، عطسه كردن و يا تكان دادن ناگهاني شديدتر مي شود
• سر دردي تدريجي كه از دردي خفيف به دردي خيلي شديد تبديل مي شود
• تكرار حالت تهوع و استفراغ هنگامي كه كودك سر درد مي شود
• تغييرات ديداري
• تغييرات شخصيتي در كودك
• داشتن ضعف در پاها، مشكل حركتي و يا تعادل دست ها و پاها
• صرع يا تشنج

در اين موارد حتما و فورا بايد با دكتر مشورت كنيد.

تشخيص سردرد در كودكان

براي تشخيص كامل سر درد، تشخيص دقيق، علت و تعيين سطح مشكل لازم است. پزشكان سوابق پزشكي كودك را چك مي كنند و يك ارزش يابي فيزيكي به دنبال لزومات حتمي تدارك مي بينند.

سوالات اصلي پزشك ممكن است شامل موارد زير باشد:

• چه هنگام سر درد رخ مي دهد؟
• چه قسمت از سر درد مي گيرد؟
• چه مدت سر درد طول مي كشد؟
• آيا آسيب ديدگي يا زخمي وجود داشته است؟
• آيا تغييراتي در نظم خواب پزشكي كودكان و خوراك كودك رخ داده است؟
• آيا حالت به خصوصي از بدن درد را بيشتر يا كمتر مي كند؟
• آيا كودك مشكل خواب دارد؟
• آيا نشانه اي از فشار رواني يا روحي وجود دارد؟

در صورت لزوم، پزشك ممكن است تست نورولوژي را جهت تشخيص سردردهاي اوليه تجويز كند. ديگر ارزشيابي هاي تشخيص كه در زير ذكر شده اند، ممكن است براي سردردهاي ثانويه لازم باشند:

• MRI به چك كردن رگ هاي مغز كمك مي كند
• سي تي اسكن به يافتن تومورها، آنوريسم، مشكلات نورولوژي يا وضع غير عادي مغز كمك مي كند
• پوليسونوگرافي
• معمولا سوراخ كردن مهره هاي كمر يا ضربات نخاعي جهت تشخيص وضعيت پزشكي لازم است.

درمان سردرد در كودكان

درمان سردردها نيز بستگي به علت ايجاد آنها دارد.

• سن كودك
• نوع و مقدار سر درد
• سابقه پزشكي كودك
• تحمل كودك در برابر داروهاي خاص، درمان ها و تغييرات سبك زندگي

روش هاي درمان از كمپرس هاي يخ، استراحت، داروهاي آزاد تا تجويز شده تا تغييرات سبك زندگي مي باشد.

استراحت تمام چيزي است كه كودك در طي سردرد استرسي يا حتي سردرد مزمن و حاد لازم دارد.

مسكن ها مانند ايبوپروفن يا استامينوفن مي توانند سردرد كودك را تسكين دهند. ترجيحا از دادن آسپيرين به كودكان خودداري كنيد. بايد قبل از دادن مسكن به كودك با پزشك مشورت كنيد.

داروهاي تجويزي مي توانند جهت مداواي سردردهاي شديد مانند ميگرن مورد استفاده قرار گيرند. تريپتان ها كه به صورت معمول جهت درمان ميگرن تجويز مي شوند ايمن و اثربخش تر براي نوجوانان است. اين داروها درد را تسكين مي دهند و علائمي مانند حالت تهوع و استفراغ را كنترل مي كنند.

گاهي اوقات، مصرف بيش از اندازه يا عكس العمل بدن به استفاده داروها مي تواند باعث سردرد شود. بنابراين قبل از دادن دارو به كودك با دكتر مشورت كرده و از دادن دارو اطمينان حاصل فرماييد.

در صورتي كه سردرد حاصل از مشكلات رواني و عصبي مي باشند جلسات درماني مورد نياز هستند.

تمرينات بازخورد بيولوژيكي نوعي ديگر از درمان است كه به كودك ياد مي دهد چگونه با واكنش بدني مانند كشش عضلات، تغيير فشار خون و ضربان قلب با درد مقابله كند. ايده اين است كه به كودك جهت كنترل سيستم عصبي خودكار و غير ارادي كمك كنيم. تمرينات و آموزش ها معمولا با ريلكس درماني تلفيق شده است.

درمان هاي تناوبي مانند طب سوزني و ماساژ همچنين مي توانند جهت تسكين سردردهاي نسبي مورد استفاده قرار بگيرند.

تحقيقات نشان داده است كه مواد مغذي مانند منيزيم، ريبوفلاوين و تركيبي شبه ويتامين به نام سينوزين Q-10 مي تواند تعداد روزهايي كه افراد در سال دچار سردرد ميگرني مي شوند را كاهش دهند.

با پزشك كودكتان قطره فروزومال قبل از اين كه داروهاي آزاد، درمان هاي تناوبي و مواد مغذي را مورد استفاده قرار دهيد مشورت كنيد.

چگونه از سردردها در كودكان پيشگيري كنيم؟

در كنار استراحت كافي جهت كمك به كودكتان مي توانيد از سردردها با استفاده از درمان هاي خانگي ذكر شده در زير پيشگيري كنيد.

• كودك را از عوامل ايجاد سر درد مانند موسيقي بلند، نورهاي زياد، حركات ناگهاني، تغيير سبك زندگي و فشارهاي روحي يا جسمي دور نگه داريد.
• كودك بايد به مقدار كافي بخوابد چرا كه كمبود آن يكي از عوامل اصلي ايجاد سردرد در كودكان است.
• گاهي اوقات كمپرس يخ مي تواند به تسكين درد هنگام سر دردهاي نسبي كمك كند. قرار دادن كيسه اي از سبزيجات يخ زده يا بسته اي يخ در قسمت درد مي تواند درد را كاهش دهد.
• در صورتي كه كودك شما به ميگرن مبتلا مي باشد، تا حد امكان محيط را آرام نگه داريد.
• ترس، عصبانيت و نگراني از عوامل روحي ايجاد سردرد در كودكان مي باشد. آموزش نحوه تنفس و تمرين آن همچنين آموزش مديتيشن مي تواند به آن ها جهت كنترل كردن اين شرايط پراسترس كمك كند.
• به كودكتان مواد غذايي سالم مانند ميوه ها و سبزيجات تازه بدهيد و در عوض از دادن غذاهاي چرب و پر روغن خودداري كنيد. غذاهايي كه قند خون را ناپايدار و دچار نوسان مي كنند نيز مي توانند عامل سردرد باشند.
• سر دردهاي حاصل از دهيدراته شدن را مي توان با مطمئن شدن از نوشيدن كافي آب در طول روز پيشگيري كرد.

در صورتي كه كودكتان بيش از قبل دچار سردرد مي شود، نوشته اي از اطلاعات بيماري اش را يادداشت كنيد:

• چه هنگام سر درد شروع شد (زمان دقيق اتفاق از زماني كه كودك از سر درد شكايت كرد)
• چه زماني تمام شده است
• قبل از اين كه سر درد شروع شود كودك چه كار مي كرده است
• قبل از شروع سر درد كودك چه چيزي خورده است
• قبل از فروكش كردن سر درد كودك چه كار مي كرده است

ثبت رژيم غذايي، فعاليت ها و حالات كودك مي توانند به شما در تشخيص علت سر درد حين پروسه درمان كمك كند.

درمان هاي خانگي براي سر درد كودكان

درمان هاي گياهي يا طبيعي مي توانند به تسكين يا از بين بردن سردرد در كودكان كمك كند. با اين حال ممكن است كه اين درمان ها هميشه براي سردردهاي ثانويه مفيد نباشند.

• گل مينا كه به عنوان گياه دارويي ضد ميگرن شناخته مي شود، به بهبود 25% سر دردهاي ميگرني كمك مي كند. گل مينا به عنوان پيشگيري براي سردردهاي ميگرني مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد.
• روغن نعناع تند اثري آرام بخش روي اعصاب دارد كه براي سردردهاي نسبي در كودكان مي تواند مفيد باشد. اين روغن حاوي منتول است كه باعث ريلكس شدن عضلات و از بين بردن درد مي شود. يك الي دو قطره از روغن نعناع تند با روغن بادام و جوجوبا مخلوط كنيد و شقيقه هارا با اين تركيب چسب بخيه ماساژ دهيد.
• بوييدن روغن اكاليپتوس و اسطوخودوس مي تواند به تسكين سردردهاي سينوسي كودك كمك كند.
• همچنين دارچين مي تواند به تسكين درد و آسيب ديدگي عضلات كمك كند. مقداري دارچين با شير گرم مخلوط كنيد و به كودك جهت تسكين سردرد نسبي بدهيد.
• ميخك نيز خواص تسكين درد را دارا مي باشند و در برخي افراد باعث تسكين سردردهاي اوليه مي شوند. در غذاي كودك مقداري ميخك اضافه كنيد و يا در طول روز به آنها ميخك بدهيد تا بجوند.

لطفا توجه فرماييد كه اين درمان ها براي تمامي كودكان مناسب نمي باشند و اثربخش نخواهند بود، بنا براين قبل از اعمال اين درمان ها و راه ها حتما با دكتر مشورت كنيد.

اولين قدم براي پيشگيري از سردردها استفاده از رژيم غذايي سالم حاوي گياهان، ميوه ها و سبزيجات مي باشد. روش زندگي منظم كه در آن كودك هر روز به موقع بخوابد و تغذيه شود نيز مي تواند از شروع سردردهاي نسبي پيشگيري كند.