همه چيز در مورد پزشكي

زخم پاي ديابتي ، زنگ خطر براي سلامتي

افرادي كه داراي ديابت هستند، به دليل اختلال در عروقي محيطي خود، مخصوصا پا، با كوچكترين آسيب، دچار بزرگترين مشكلات در پاي خود مي شوند.

---

بيماران ديابتي به دلايل زير بايد خيلي مراقب پاهاي خود باشند:

- بهبود خون‌رساني به پا

- رعايت بهداشت پاها

- جلوگيري از بروز هر گونه آسيب در پاها

- درمان زخم هاي موجود در پاها

طبقه بندي بيماران ديابتي در معرض خطر

1- در معرض خطر نيستند.

اين افراد داراي ديابت و يا بيماري هايي هستند كه سبب كاهش حس در پا مي شوند. در اين افراد، حس پا از بين نرفته است. اين افراد بايد ساليانه توسط پزشك ويزيت شوند. آموزش بيمار براي كنترل ديابت، ‌توقف سيگار‌كشيدن و تهيه كفش مناسب است.

2- در معرض خطر كمي ‌هستند.

در اين افراد حس پاها از دست رفته است، ولي هنوز زخمي‌در پاها ندارند. اين ها هر شش ماه يكبار بايد توسط پزشك ويزيت شوند. آموزش به بيمار جهت مشاهده روزانه پاها، مراقبت از پاها و پوشيدن تدريجي كفش نو و معاينه كفش از نظر مناسب بودن از اهميت زيادي برخوردار است. يك كفي ظريف جهت محافظت كف پا ممكن است توصيه شود.

3- در معرض خطر متوسط هستند.

در اين افراد حس پا از دست رفته است. به علاوه تغيير شكل دادن پا و يا محدوديت حركت مفاصل پا وجود دارد. اين ها هر سه ماه يكبار بايد توسط پزشك معاينه شوند. اين افراد بايد از كفش هاي طبي كه با دفورميتي (بد شكلي) پاي آنها تطبيق داده شده است و نيز اتاقك كفش فضاي كافي براي انگشتان داشته باشد، استفاده نمايند.

در افراديكه دفورميتي پاي آنها حداقل است، ممكن است كفش ورزشي مناسب باشد. طول كفش اين افراد بايد 4 تا 16 سانتيمتر بزرگ تر از طول پا باشد. ورزش‌هاي خاص جهت ايجاد تحرك در مفاصل پا مهم است. اصلاح جراحي دفورميتي‌ها ممكن است ضرورت يابد.

4- در معرض خطر شديد هستند.

اين افراد حسي در پا ندارند، سابقه زخم قبلي در پا دارند. اين افراد هر يك تا دو ماه بايد به كلينيك پاي ديابتي مراجعه نمايند. بيمار بايد در تمام اوقات به پوشيدن كفش مناسب ادامه دهد.

شرايط ايجاد زخم و قطع پا

- افرادي كه بيش از 10 سال ديابت داشته اند.

- مرد هستند.

- كنترل قند خون ضعيفي دارند.

- دچار عوارض قلبي عروقي، چشمي يا كليوي ناشي از ديابت هستند.

انواع زخم پاي ديابتي

بر اساس عمق و وسعت، زخم ها را به پنج گروه تقسيم مي‌كنيم.

گروه 1 تا 3 زخم هايي هستند كه فقط با كاهش حس و درگيري اعصاب پا مرتبط هستند.

زخم هاي گروه 4 و 5 ، با كاهش خونرساني به پا هم ارتباط دارند.

گروه 1: زخم سطحي فقط در پوست

گروه 2: زخم عمقي كه به تاندون، استخوان، رباط يا مفصل هم دست‌اندازي كرده است.

گروه 3: آبسه يا عفونت استخوان وجود دارد.

گروه 4: قانقاريا ( سياه شدن) يك يا بيشتر از انگشتان پا وجود دارد.

گروه 5: قانقارياي كل پا

زخم هاي گروه 4 و 5 نياز به قطع پا دارند.

زخم هاي گروه 3 نياز به بستري شدن در بيمارستان، جراحي و دريافت آنتي‌بيوتيك وريدي دارند.

زخم هاي 1 و 2 ممكن است عفوني باشند يا نباشند و به صورت سرپايي درمان مي شوند.

درمان زخم پاي ديابتي

- بالا نگه داشتن اندام (اگر علائم كاهش خونرساني وجود ندارد)، ‌تجويز آنتي بيوتيك، راه رفتن با وسيله كمكي (جهت عدم تحمل وزن روي اندام مبتلا) يا استفاده از گچ‌گيري اندام توصيه مي‌شود.

- آب درماني و برداشتن نسوج مرده از اطراف زخم و نيز استفاده از پوشش‌هاي مناسب زخم.

- استفاده از بتادين و پراكسيدهيدروژن مستقيماً روي زخم ممنوع است و در صورت صلاحديد پزشك به صورت رقيق شده جهت ضدعفوني اطراف زخم به كار مي‌روند.

- استفاده از اكسيژن پر فشار

- بيماران دچار نوروپاتي، با استفاده از كفش هاي پياده‌روي يا كفش هاي ورزشي كه به صورت بالشتكي براي پا عمل مي نمايند و فشار را مجددا توزيع مي كنند، درمان مي شوند.

- بيماران دچار دفورميتي هاي استخواني، به كفش هايي با عرض يا عمق اضافه تر نياز دارند.

- افراد دچار بدشكلي هاي استخواني شديد، نيازمند كفش هايي با قالب سازي ويژه بيمار مي باشند.

توصيه هاي لازم براي پاي ديابتي

- شستشوي روزانه پاها با آب ولرم و صابون (جهت احتياط بهتر است فرد ديگري هم دماي آب را كنترل نمايد).

- خشك كردن پاها بعد از شستن، با حوله به خصوص لاي انگشتان.

- بررسي روزانه لاي انگشتان پا و جستجوي ترك و زخم در بين آنها.

- بررسي روزانه كف پاها و در صورت لزوم استفاده از يك آينه جهت بهتر ديدن.

- چرب كردن مكرر كف و روي پاها به جز لاي انگشتان.

- كوتاه نمودن ناخن پاها با سوهان. در صورت استفاده از ناخن گير، هرگز گوشه هاي ناخن را بيش از اندازه كوتاه نكنيد. اين كار مي تواند منجر به فرورفتن تدريجي ناخن در گوشت شود.

- هر روز جوراب تميز بپوشيد. از جوراب هاي خيلي گشاد و يا خيلي تنگ استفاده نكنيد.

- هرگز پاهاي سردتان را جلوي بخاري قرار ندهيد. بهترين اقدام براي گرم شدن پاهايتان، پوشيدن جوراب كلفت است.

- كفش هاي جلو و عقب بسته را به شرطي كه از ارتفاع مناسب برخوردار باشند بپوشيد. از پوشيدن دمپايي و صندل در بيرون از منزل اجتناب كنيد.

- قبل از پوشيدن كفش، داخل آن را از نظر وجود برآمدگي و اجسام خارجي بررسي كنيد.

- هرگز با پاي برهنه راه نرويد.

- قبل از دوش گرفتن در حمام، آب آن را از نظر داغي بررسي كنيد.

- موقع خريد كفش، هر دو پا را در حالت ايستاده امتحان كنيد.

- كفش نو را چند ساعت در روز و در منزل به پا كنيد. پس از اينكه قالب پاهايتان را پيدا كرد و مطمئن شديد باعث تاول و زخم در پاهايتان نمي شود، با آن به بيرون برويد.

- همواره كفش خود را فقط با يك جفت جوراب به پا كنيد. از پوشيدن بيش از يك جفت جوراب اجتناب كنيد. اين كار مي تواند باعث ايجاد تاول در پاي شما شود.

- از نشستن روي صندلي و آويزان كردن پاها به مدت طولاني پرهيز كنيد. هر يك ساعت، مدت 10 دقيقه قدم بزنيد و يا با حركات انقباضي، عضلات ساق پاهايتان را حركت دهيد.

- چهار زانو هم ننشينيد.

- هرگز با تيغ يا چاقو به جان برآمدگي هاي پوستي روي پاهايتان نيفتيد.

- هر گونه خراشيدگي يا زخم در پوست را به پزشك‌تان گزارش دهيد.

منبع :

پرشين وي