همه چيز در مورد پزشكي

بار ديگر فصل تابستان و تعطيلات تابستاني فرا رسيده و كودكاني كه مي‌خواهند از لحظه‌لحظه تعطيلاتشان به نحو احسن استفاده كنند و به شيطنت و بازيگوشي بپردازند،

مراقبت بيش از پيش والدين را مي‌طلبند.

همان‌طور كه مي‌دانيد اتفاقاتي كه در اثر شيطنت و حواس‌پرتي ممكن است براي كودكان به وجود بيايد، در تابستان شيوع بيشتري پيدا مي‌كنند و از آنجا كه بسياري از آنها احتمالا حين سفر يا در اماكني كه دسترسي به مراكز درماني سخت‌تر است براي كودك پيش مي‌آيد، دانستن نكات اوليه‌اي كه خطر را از كودك دور كند و شرايط را تا رسيدن به مراكز درماني براي او آسان‌تر كند، براي والدين مفيد و لازم است. به اين اقدامات، به اصطلاح «كمك‌هاي اوليه» مي‌گويند. در واقع، كمك‌هاي اوليه، عبارت است از كاربرد درست و ماهرانه اصول درماني هنگام بروز حادثه، با استفاده از وسايل موجود براي پيشگيري از ضايعات احتمالي يا مرگ مصدوم تا قبل از رسيدن پزشك يا انتقال وي به بيمارستان. در اين شماره به كمك‌هاي اوليه در صورت بروز انواع زخم‌هاي پوستي مي‌پردازيم.

اولين اقدام پس از شكل‌گيري زخم پوستي در كودكان چيست؟

كودكي كه پوستش زخمي شده، احتمالا در حالي كه ترسيده و درد دارد، به شما مراجعه مي‌كند. پس موقعيت را با آرامش و به سرعت از نظر ميزان خطر ارزيابي كنيد و او را دلداري دهيد و از او حمايت كنيد تا آرام شود. اگر شما مهربانانه، آرام و مطمئن با فرزندتان صحبت كنيد، او به شما اعتماد مي‌كند و كمتر مي‌ترسد. نكته بعدي توجه به منشاء زخم است. زخم‌هاي ناشي از سوزن يا ديگر برش‌هاي عمقي، گزيدگي حيوانات و در كل زخم‌هايي كه زخم‌هاي كثيف محسوب مي‌شوند، كودك را در گروه پرخطر براي ابتلا به عفونت قرار مي‌دهند. پس ابتدا زخم را با آب تميز بشوييد. سپس زخم و اطراف آن را با آب و صابون به دقت تميز كنيد. توجه داشته باشيد اگر از بتادين استفاده مي‌كنيد، از نفوذ آن داخل زخم باز جلوگيري كنيد چراكه به‌دليل داشتن املاح يد ممكن است باعث حساسيت در كودك شود.

انواع زخم‌ها

زخم‌ها به 2 گروه كلي تقسيم مي‌شوند:

• زخم‌هاي باز

• زخم‌هاي بسته

انواع زخم‌هاي باز

زخم‌هاي باز نيز به 2 گروه تقسيم مي‌شوند:

• بريدگي‌ها: لبه‌هاي اين زخم معمولا صاف و منظم است و اغلب در اثر تماس پوست با جسم تيز، مانند شيشه، تيغ و... ايجاد مي‌شود. شدت خونريزي اين زخم به عمق بريدگي، محل و اندازه زخم بستگي دارد.

• خراشيدگي‌ها (ساييدگي‌ها): اين زخم‌ها در اثر ساييده شدن يا سر خوردن روي سطوح زبر ايجاد مي‌شوند و معمولا لايه سطحي پوست خراشيده مي‌شود و اغلب دردناك هستند زيرا بيشتر اعصاب اين لايه آسيب مي‌بينند. معمولا رنگ زخم روشن و با لكه‌هاي كوچك خون همراه و نسبت به زخم‌هاي ديگرخفيف‌تر و سطحي‌تر است و ممكن است به ذرات خاك نيز آلوده شده باشد و به سادگي عفوني شود.

كمك‌هاي اوليه در مواجهه با بريدگي‌ها و خراشيدگي‌ها

1) در بريدگي‌ها ابتدا بهترين اقدام كنترل خونريزي به‌وسيله فشار مستقيم است. معمولا در بريدگي‌هاي كوچك، خونريزي با فشار دادن ظرف ۵ دقيقه بند مي‌آيد اما اگر خونريزي زياد بود، چند پد گاز استريل روي آن بگذاريد و فشار دهيد و بايد بالا و پايين و روي زخم را باندپيچي كنيد و حتي اگر حس كرديد خون بند آمده، بانداژ را تا رسيدن به يك مركز درماني برنداريد.

2) حتما بعد از پانسمان و كنترل خونريزي در پايين محل بريدگي، نبض را بررسي كنيد.

3) لبه‌هاي زخم را به هم نزديك كنيد و عضو را بي‌حركت، بالاتر از سطح قلب قرار دهيد تا درد و خونريزي آن كم شود.

4) اگر جسم خارجي در زخم باقي مانده آن را خارج نكنيد زيرا خونريزي شدت پيدا مي‌كند. زخم را ضدعفوني و پانسمان كنيد و مصدوم را به نزديك‌ترين مركز درماني برسانيد.

5)اگر در خراشيدگي‌ها خاك و ذرات آلوده به‌طور سطحي در پوست فرورفته، آن را به آرامي با آب و صابون بشوييد و زخم را با بتادين، ضدعفوني و پانسمان كنيد.

انواع زخم‌هاي بسته

زخم‌هاي بسته به زخم‌هايي گفته مي‌شود كه در اثر برخورد جسمي غير نوك‌تيز به بدن ايجاد مي‌شوند. در اين نوع زخم پوست پاره نمي‌شود و هيچ‌گونه خونريزي خارجي مشاهده نمي‌شود. مثلا اگر كودكان هنگام دويدن به ميز بخورند يا با ديوار برخورد ‌كنند، دچار زخم‌هاي بسته شده‌اند.

زخم‌هاي بسته نيز به 2 گروه تقسيم مي‌شوند:

• كوفتگي: معمولا به صورت تورم موضعي و تغيير رنگ آبي يا سياه پوست مشخص مي‌شود.

• له‌شدگي: به صورت تشكيل لخته خون زير پوست همراه با درد، تورم و آسيب‌هاي بافتي زير پوست خود را نشان مي‌دهد و معمولا در اثر ضربه شديد به اندام يا افتادن جسم بسيار سنگين روي اعضاي بدن ايجاد مي‌شود.

كمك‌هاي اوليه در مواجهه با له‌شدگي‌ها و كوفتگي‌ها

1) در كوفتگي‌هاي شديد و كبودشدگي مي‌توانيد در همان ساعات اول با استفاده از كمپرس سرد (با كيسه حاوي يخ)، درد و تورم را كاهش دهيد كه اين كار معمولا خيلي خوب جواب مي‌دهد.

اگر چند ساعت از ضربه گذشته بود، بهتر است از كمپرس گرم (گذاشتن كيسه آب گرم يا حوله گرم) براي كودك استفاده كنيد.

2)هرگاه با تورم و كوفتگي قابل‌توجهي برخورد كرديد، امكان وجود شكستگي همراه آن را درنظر داشته باشيد. معمولا با لمس كردن و وارد آوردن فشار خيلي ملايم به عضو آسيب‌ديده مي‌توان احتمال شكستگي را بررسي كرد.

3)حتي اگر مشكوك به شكستگي هستيد، به هيچ عنوان عضو را حركت ندهيد. بهترين اقدام شما در اين مواقع اين است كه عضو را بي‌حركت نگه داريد و هرچه سريع‌تر كودك را به نزديك‌ترين درمانگاه يا بيمارستان برسانيد.

4) اگر در اثر افتادن يك جسم سنگين روي عضوي از بدن كودك، له‌شدگي ايجاد شود، بايد مراقب 2 مورد باشيد؛ يكي بروز شوك در كودك كه اين شوك در اثر حمله‌ور شدن مايعات ميان‌بافتي به بافت آسيب‌ديده ايجاد مي‌شود و دوم بروز «نشانگان له‌شدگي» كه عارضه‌اي جدي و حتي كشنده است و در اثر توليد مواد سمي در بافت عضلاني آسيب‌ديده ايجاد مي‌شود و باعث نارسايي كليه خواهد شد.

ضدعفوني‌كردن زخم‌ با عسل

• استفاده از عسل در پانسمان زخم‌ها باعث از بين بردن بوي بد زخم مي‌شود و برخلاف تصور، هنگام تعويض پانسمان به زخم نمي‌چسبد و درد كمتري براي كودك ايجاد مي‌كند. از طرفي، ريختن عسل روي زخم، باعث بند آمدن سريع خونريزي مي‌شود.

• براساس تحقيقات متعدد، عسل خاصيت ضدباكتري و ضدقارچ دارد و براي درمان زخم‌هاي پوستي، سوختگي‌ها و... مي‌تواند مفيد باشد.

• عسل از خشك شدن زخم جلوگيري مي‌كند و مي‌تواند محيط مرطوب عاري از ميكروب براي ترميم بدون عارضه زخم فراهم كند.

• خاصيت آنتي‌باكتريال عسل به علت داشتن هيدروژن پراكسيد است كه باعث تميز كردن زخم از ميكروب‌ها و از بين بردن سريع باكتري‌ها مي‌شود و از توليد آمونياك در زخم جلوگيري مي‌كند.

• عسل از شكل‌گيري بافت اضافي در موضع زخم پيشگيري مي‌كند.

منبع: هفته نامه سلامت