همه چيز در مورد پزشكي

زخم مري و تغذيه براي بهبود آن

تغذيه در زخم مري

همان‌طور كه از نام زخم مري پيدا است ايجاد زخم در ناحيه مري مي‌باشد، يعني از حلق تا اسفنگتر فوقاني معده.

زخم گوارشي

وجود اين زخم‌ها موجب احساس درد در ناحيه زير و پشت استخوان‌هاي دنده و جناغ سينه مي‌شود و بسته به عامل ايجاد كننده آن ممكن است از انواع داروهاي آنتي اسيد كاهش دهنده ترشح اسيد معده يا ساير داروها و نيز رژيم‌هاي مخصوص غذايي براي كاهش اين درد استفاده شود.
اين درد در برخي مواقع با درد ناشي از بيماري‌هاي قلب يا ريه اشتباه گرفته مي‌شود.

عوامل ايجاد كننده اين‌گونه زخم‌ها
در ايجاد زخم مري عوامل متعدد و گسترده‌اي مي‌توانند دخالت داشته باشند كه از جمله آن‌ها مي‌توان به برگشت اسيد از معده (رفلاكس معده)، اشاره نمود كه اين بازگشت اسيد به تنهايي يا همراه با غذا به داخل مري موجب التهاب مري (ازوفاژيت) و سپس ايجاد زخم در آن مي‌شود كه خود آن هم مي‌تواند ناشي از شل شدن اسفنگتر فوقاني معده به هر علت باشد. مواد خورنده و سوزاننده غير خوراكي سمي مثل محلول‌هاي لوله‌بازكني، برخي اسيدها كه در منزل نگه‌داري مي‌شوند و ...، يا حتي خوراكي در مقادير و دوزهاي بالا و نيز خوردن و گير كردن قرص در مري باشد. يكي ديگر از عواملي كه ممكن است در ايجاد اين زخم‌ها نقش داشته باشد، ممكن است اشتباهات پزشكي در مواردي مثل آندوسكوپي و برخورد لوله آندوسكوپي با ديواره مري و ايجاد زخم در آن باشد. تشخيص نهايي زخم مري با آندوسكوپي امكان پذير است.
توصيه‌هاي عمومي در زخم‌هاي لوله گوارشي به خصوص زخم مري
با توجه به اينكه مري از قسمت‌هاي ابتدايي لوله گوارشي مي‌باشد حالت فيزيكي غذا و اينكه آبكي و شل باشد يا از قطعات جامد و سخت تشكيل شده باشد و حتي جويدن مناسب يا ناكافي غذا مي‌تواند در كاهش يا افزايش طول دوره ترميم زخم‌ها اثرگذار باشد.
كاهش حجم وعده‌هاي غذايي و افزايش تعداد وعده‌ها نيز چون احتمال رفلاكس اسيد معده را كاهش مي‌دهد مي‌تواند در بهبود هر چه سريع‌تر زخم‌ها موثر باشد.
عدم نوشيدن آب فراوان قبل، هنگام و تا دو ساعت پس از صرف غذا و خودداري از دراز كشيدن بلافاصله (حداقل 30 دقيقه) پس از صرف غذا نيز احتمال رفلاكس كه اصلي‌ترين عامل ايجاد زخم است را به ميزان چشمگيري كاهش مي‌دهد.
همچنين در صورت وجود اضافه وزن، وزن بيمار بايد متعادل گردد.

غذاهايي كه بايد از مصرف آن‌ها اجتناب كرد يا مصرفشان را محدود نمود
به طور كلي غذاهاي با بافت خشن، پرچرب و حاوي فيبر فراوان را بايد محدود كرد.
غذاها و نوشيدني‌هايي كه بايد از مصرفشان خودداري كرد عبارتند از الكل و نوشيدني‌هاي الكلي، نعنا، پياز، سير، ادويه‌جات، فلفل‌ها، شكلات، قهوه، چاي پررنگ، ساير مواد حاوي كافئين، سيگار، نوشيدني‌هاي گازدار، غذاهاي سرخ شده، غذاها، نوشيدني‌ها و فرآورده‌هاي غذايي اسيدي مثل رب گوجه فرنگي و ...

يك نكته مهم...
در صورتي كه زخم موجود در ديواره مري خونريزي داشته باشد اين خونريزي مي‌تواند خودش را در استفراغ نشان دهد. در اين صورت بهترين روش براي تغذيه بيمار استفاده از لوله است كه با نام تغذيه با لوله (NG tube) شناخته مي‌شود.
بايد توجه داشت كه مراقبت‌هاي باليني در افرادي كه بازگشت مكرر اسيد دارند اهميت بيشتري پيدا مي‌كند چون تماس اسيد با سطح زخم‌ها موجب التهاب و برانگيخته شدن آن‌ها مي‌شود. همچنين به خاطر احتمال سرطاني شدن اين زخم‌ها، ارزيابي وضعيت زخم‌ها و در مواردي، آندوسكوپي و نمونه‌برداري از زخم لازم به نظر مي‌رسد.

غذاها و موادي كه در ترميم زخم‌ها كمك كننده‌اند
حالا بايد بپردازيم به اينكه چه عوامل و فاكتورهايي در بازيابي سلامتي ما موثرند. با در نظر گرفتن اين نكته كه براي ترميم بافت آسيب ديده مري، نياز به دريافت كافي پروتئين داريم، به ياد داشته باشيد كه اگر در رژيم غذايي كفايت پروتئين دريافتي مدنظر قرار نگيرد سرعت ترميم زخم كاهش مي‌يابد.
علاوه بر پروتئين عوامل ديگري مانند آهن(Fe)، روي(Zinc)، ويتامين C، ويتامين D، ويتامين‌هاي گروه B به خصوص B9 و B12 (ايفاي نقش در توليد و بازسازي DNA) نيز در تكامل چرخه سلولي و توليد سلول‌هاي جديد نقش قابل توجه دارند.
علاوه بر آن نقش ويتامين‌هاي B9 و B12 در زخم‌هايي كه خونريزي دارند، براي جبران خون از دست رفته ضروري به نظر مي‌رسد.
كاهش حجم وعده‌هاي غذايي و افزايش تعداد وعده‌ها نيز چون احتمال رفلاكس اسيد معده را كاهش مي‌دهد مي‌تواند در بهبود هر چه سريع‌تر زخم‌ها موثر باشد
از منابع غني آهن و روي كه اغلب مشتركند مي‌توان به گوشت‌ها، جگر، حبوبات و سبزي‌ها با رنگ سبز تيره اشاره كرد. البته گوشت قرمز، به دليل محتواي بالاي كلسترول، بايد به صورت كنترل شده مصرف شود و جگر (كبد) هم در برخي شرايط خاص نظير دوران حاملگي بايد جهت محدود كردن دريافت ويتامين A تحت كنترل باشد.
ويتامين C به مقدار فراوان در سبزي و ميوه‌هاي «تازه» يافت مي‌شود.
ويتامين D را مي‌توان در غذاهاي دريايي (جگر ماهي، ماهي‌هاي پر چرب و...) و از تابش نور خورشيد بر پوست تأمين كرد. ويتامين‌هاي گروه B منابع نسبتاً گسترده‌اي دارند، از اين منابع مي‌توان به غذاهاي حيواني، محصولات لبني، غلات و جوانه غلات، مخمر، سيب زميني، سبزي‌ها و... اشاره كرد، اما ذكر اين نكته ضروري به نظر مي‌رسد كه ويتامين B12 را فقط در منابع حيواني مي‌توان يافت. از اين جهت افرادي كه از يك رژيم گياه‌خواري پيروي مي‌كنند بايد مراقب كمبود اين ويتامين باشند و نياز خود را از غذاهاي غني شده با اين ويتامين يا مكمل‌هاي تغذيه‌اي حاوي آن برطرف كنند.

ساير انتخاب‌هاي غذايي...
غذاهايي نظير شير و كليه محصولات شيري، پودينگ، ميوه‌ها و سبزيجات پخته، كنسرو شده و يا حتي سبزي‌هاي فريز شده، محصولات تهيه شده از آرد سفيد گندم، غلات پخته، كره بادام زميني، تخم مرغ، پنيرهاي توفو و... نقش حائز اهميتي در سير پيشرفت يا بهبود بيماري ندارند، يعني در واقع مصرف اين مواد غذايي مي‌تواند به روال قبل ادامه داشته باشد.

حرف آخر...
همان‌طور كه در مطالب قبلي در مورد هليكوباكترپيلوري و زخم معده بيان شد، مجراي گوارشي و از جمله معده و مري چون در ارتباط مستقيم با غذاي مصرف شده هستند، نه تنها بار تغذيه‌اي غذا، بلكه شكل فيزيكي و ظاهري غذا هم در روند بهبود زخم‌ها تأثير مستقيم دارد، پس دريافت يك رژيم كه بتواند تمام جوانب مسئله را پوشش دهد در اين بيماري‌ها اهميت دو چندان مي‌يابد.
منبع:tebyan.net