راه هاي درمان و ازبين بردن جاي زخم ، بخيه و سوختگي

جاي زخم، اثر باقي مانده از يك جراحت يا يك آسيب ديدگي ترميم شده بر روي پوست است. جاي زخم يا جاي اسكار يك مشكل بسيار رايج است كه اكثر افراد حداقل يك بار در طول زندگي خود با آن مواجه مي شوند. اين مشكل يك بخش طبيعي از فرآيند ترميم جراحت مي باشد.

جاي زخم مي تواند در داخل و خارج از بدن ايجاد شود. براي مثال، جاي باقيمانده از زخم و بخيه و سوختگي مي تواند بر روي اندام هاي داخلي كه در طول عمل جراحي بريده شده اند، ايجاد شود و نيز مي تواند پس از شرايط خاص پوستي همچون جوش و آبله مرغان بر روي پوست تشكيل شود.

انواع جاي زخم

انواع مختلف جاي زخم و بخيه و سوختگي به شرح زير هستند:

• جاي زخم صاف و كم رنگ كه رايج ترين نوع جاي زخم است و به خاطر فرآيند طبيعي بهبود بدن ايجاد مي شود. در ابتدا، اين جاي زخم ها مي تواند قرمز يا تيره باشند و پس از بهبود زخم حالت برآمده پيدا مي كنند. اما به تدريج اين جاي زخم ها كم رنگ تر و صاف تر مي شوند. اين فرآيند ممكن است تا دو سال طول بكشد.

• جاي زخم هيپر تروفي كه در آن جاي زخم به صورت قرمز و برآمده ايجاد مي شوند و مي تواند به اين ترتيب براي چند سال باقي بماند.

• جاي زخم برآمده كه در نتيجه رشد بيش از حد بافت زخم در محل آن ايجاد مي شود كه به آن گوشت اضافه نيز مي گويند، در اين حالت جاي زخم فراتر از محدوده اصلي جراحت، حتي پس از بهبود آن نيز گسترش پيدا مي كند. در ادامه به درمان گوشت اضافه پرداخته مي شود.
  

• جاي زخم حفره دار يا سوراخ كه ظاهر فرو رفته دارند.

• جاي زخم انقباضي كه در نتيجه جمع شدن پوست و سفت شدن آن ايجاد مي شوند و معمولاً اين جاي زخم را مي توان پس از سوختگي بر روي پوست مشاهده كرد. اين نوع جاي زخم مي تواند باعث ايجاد محدوديت حركتي شود.

چگونگي ايجاد جاي زخم

هنگامي كه پوست زخم مي شود و در نتيجه آن يك بريدگي در بافت هاي بدن ايجاد مي شود، بدن براي ترميم اين شرايط مقداري بيشتري پروتئين وكلاژن توليد مي كند و انجام اين كار بخشي از فرآيند ترميم بدن است. تجمع كلاژن در بافت آسيب ديده به بهبود و تقويت پوست آسيب ديده كمك مي كند.

براي يك دوره سه ماهه يا بيشتر، تشكيل كلاژن جديد ادامه مي بايد و عرضه خون افزايش پيدا مي كند. اين شرايط باعث مي شود جاي زخم و بخيه بالا آمده و حالت برآمده و قرمز پيدا كند. در ادامه مقداري از كلاژن توليد شده در محل زخم تجزيه مي شود و عرضه خون به محل زخم كاهش پيدا مي كند. به اين ترتيب زخم به تدريج صاف تر، نرم تر و كم رنگ تر مي شود.

هر چند جاي زخم و بخيه و سوختگي به صورت دائمي باقي مي ماند، اما در ادامه جاي زخم باقيمانده در طول يك دوره زماني تا دو سال كم رنگ و محو مي شود. پس از گذشت اين مدت، احتمال محو شدن بيشتر جاي زخم كم و بعيد است. علت تشكيل جاي زخم مي تواند در نتيجه بسياري از شرايط مختلف به شرح زير ايجاد شود:

• آسيب هاي ناشي از تصادف
• عمل جراحي
• سوختگي و جراحت هاي ناشي از آن
• آسيب هاي عمدي

در چه ناحيه اي از بدن جاي زخم ايجاد مي شود؟

تشكيل جاي زخم و بخيه غير قابل پيش بيني است و اين شرايط در بين افراد متفاوت مي باشد. به هر حال، نواحي خاص بدن همچون سينه، كمر، لاله گوش و شانه در معرض ريسك بالاتر باقي ماندن جاي زخم هستند. جاي زخم هايي كه بر روي زانوها و شانه ها ايجاد مي شود، مي تواند با گذشت زمان در نتيجه فرآيند درمان بر روي مفاصل متحرك قرار گرفته يا پهن شوند.

راه ها و روش هاي درمان

بر اساس نوع و مدت زمان ايجاد جاي زخم و اسكار و سوختگي، مجموعه اي از درمان هاي خاص مي توانند به رفع جاي زخم و بخيه و بهبود ظاهر آن كمك كند. به هر حال توجه داشته باشيد كه بر طرف شدن كامل جاي زخم بعيد است، هر چند بخش عمده جاي زخم باقيمانده بر روي بدن با گذشت زمان محو مي شود.

اگر جاي زخم از نظر ظاهري ناخوشايند باشد يا براي فرد محدوديت حركتي ايجاد نمايد، انتخاب هاي درماني قابل استفاده براي رفع و از بين بردن جاي زخم به شرح زير هستند:

• درم آبريژن: درم آبريژن مي تواند براي درمان جاي زخم و حداقل كردن جاي زخم و بخيه ، اصلاح ناهنجاري هاي سطحي محدود پوست، جاي زخم باقي مانده از عمل جراحي، و جاي جوش مورد استفاده قرار گيرد. در اين روش درماني لايه هاي بالاي پوست با استفاده از يك ماشين الكتريكي ساييده مي شود. در ادامه با درمان پوست توسط سيستم ترميم طبيعي بدن، سطح پوست صاف تر و تازه تر خواهد شد.

• ميكرودرم : ميكرودرم ابريشن يك روش كمتر تهاجمي در مقايسه با روش درم آبريژن براي از بين بردن جاي سوختگي ، زخم و بخيه است كه متخصص پوست يا زيبايي از آن براي اسپري كردن كريستال هاي بسيار ريز به جاي سايش با سرعت بالاي پوست براي حذف لايه هاي پوست استفاده مي كند. در اين حالت به بيش از يك جلسه درماني براي بيمار نياز است و نيازي به استراحت بيمار پس از درمان نيست.

• لايه بردارهاي شيميايي: لايه بردارهاي شيمايي اغلب براي حداقل كردن پوست آسيب ديده به خاطر نور خورشيد، اختلال در رنگ دانه هاي پوست، و جراحت هاي سطحي استفاده مي شوند. به اين ترتيب لايه رويي پوست با استفاده از مواد شيميايي از بين مي رود. با از بين رفتن اين لايه، بدن مي تواند پوست جديد به جاي آن توليد كرده و در نهايت با تشكيل پوست جديد، ظاهر پوست بهبود پيدا مي كند. در اين حالت بر اساس قدرت اسيد استفاده شده، بيمار ممكن است با مقداري قرمزي و پوست انداختن براي چند روز اول پس از درمان مواجه شود.

• تزريق كلاژن: در اين روش يك نوع از كلاژن كه از كلاژن گاوي گرفته مي شود به لايه هاي زير پوست جهت جايگزيني با كلاژن طبيعي از دست رفته تزريق مي شود. كلاژن تزريق شده در ادامه به تدريج چين و چروك، جاي زخم، و خطوط سطحي ايجاد شده بر روي پوست را درمان مي كند.

• تزريق كورتيزون: تزريق كورتيزون به منظور درمان بعضي از انواع جاي زخم همچون جاي زخم برآمده و جاي زخم هيپر تروفي مورد استفاده قرار مي گيرد. در اين حالت تزريق هاي متعدد اما محدود در جاي زخم انجام شده و به اين ترتيب ورم (التهاب) آن كاهش يافته و جاي زخم صاف مي شود. در اين حالت بر اساس نوع جاي زخم، ممكن است نياز به تكرار درمان وجود داشته باشد. اين تزريق ها معمولاً سه بار انجام مي شود و فواصل چهار تا شش هفته اي بين آنها براي دستيابي به عكس العمل مناسب بدن نسبت به درمان وجود دارد. در صورتي كه نتيجه درمان به مقدار كافي مناسب نباشد، اين درمان ممكن است گاهي اوقات براي چند ماه ادامه پيدا كند. از اين روش درماني نمي توان براي بهبود زخم استفاده كرد، اما نتايج اين روش مي تواند بهبود ظاهري جاي زخم را به همراه داشته باشد. در حقيقت اين نوع تزريق ها مي تواند به نرم شدن و جمع شدن جاي زخم سخت كمك موثر نمايد.

• سرما جراحي: سرما جراحي مي تواند به كاهش اندازه جراحت هاي پوستي با منجمد كردن لايه هاي رويي پوست كمك كند. انجام اين كار مي تواند باعث تاول بر روي پوست شود و پس از بهبود يافتن تاول، وضعيت ظاهري پوست نيز بهبود پيدا مي كند.

• تجديد ساختار با ليزر: در اين روش از پرتو پر انرژي ليزر براي سوزاندن پوست آسيب ديده استفاده مي شود. متخصص پوست از ليزر براي برداشتن لايه خارجي پوست، بهبود ظاهر جراحت ناشي از جوش، يا كم كردن قرمزي اطراف جراحت هاي ايجاد شده استفاده مي كند. امروزه انواع مختلف ليزرها براي درمان بيماران با توجه به نوع جاي زخم باقيمانده بر روي پوست استفاده مي شود. همچنين ممكن است به بيش از يك روش ليزر درماني نياز باشد و با توجه به نوع ليزر استفاده شده، احتمالاً درمان جاي جوش به چندين جلسه درمان نياز دارد.

• پانچ گرافت: در اين روش از پيوند قطعه هاي كوچك پوست براي جايگزين كردن پوست داراي جراحت استفاده مي شود. به اين ترتيب يك سوراخ در پوست به منظور برداشتن جاي زخم ايجاد مي شود و سپس اين سوراخ با پوست جديد جايگزين مي گردد (معمولاً پوست مورد نياز براي اين پيوند از پشت لاله گوش گرفته مي شود). اين روش درماني مي تواند به درمان جاي جوش عميق بر روي پوست كمك نمايد.

• جراحي اصلاحي جاي زخم: جراحي اصلاحي جاي زخم شامل برداشتن كل جاي زخم با عمل جراحي و متصل كردن پوست اطراف زخم به يكديگر مي باشد. هر چند به اين ترتيب يك جاي زخم جديد با اين عمل جراحي بر روي پوست ايجاد مي شود، هدف از اين تكنيك جراحي ايجاد جاي زخمي است كه كمتر قابل توجه باشد. جراحي اصلاحي جاي زخم معمولاً براي جاي زخم هاي پهن يا بلند، جاي زخم هايي كه به روش غير عادي بهبود پيدا مي كنند، يا از بين بردن جاي سوختگي كه در نقاط بسيار قابل رويت بدن ايجاد مي شوند، مورد استفاده قرار مي گيرد.

• تزريق چربي: در اين روش چربي از بدن خود بيمار گرفته مي شود و براي درمان جاي سوختگي به ساير نقاط بدن تزريق مي گردد. از اين روش براي اصلاح اشكالات ظاهري عميق ايجاد شده بر روي پوست در نتيجه جوش استفاده مي شود. به خاطر اينكه ممكن است چربي انتقال يافته توسط پوست در طول يك دوره چند ماهه جذب شود، احتمالاً نياز به تكرار اين روش درماني براي بيمار وجود دارد.

• تزريق ژل: در اين حالت يك ماده مثل كلاژن، اسيد هيالورونيك، يا ساير مواد مانند آن براي پر كردن جراحت هاي خاص ايجاد شده بر روي پوست استفاده مي شود. بطور خاص از اين روش براي زخم هايي استفاده مي شود كه باعث ايجاد فرو رفتگي بر روي پوست شده باشند. با توجه به اينكه تزريق ژل گونه به تدريج توسط پوست جذب مي شوند، نياز است كه تزريق ژل هر چند ماه يك بار با توجه به نوع ژل استفاه شده براي بيمار، تكرار شود. در اين حالت نيازي به استراحت بيمار جهت ريكاوري وجود ندارد.