همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش ، شما هم بي‌شك چنين موقعيتي را تجربه كرده‌ايد كه در اتاقي شلوغ، نگاهتان به نگاه نفر ديگري گره خورده باشد. اين ماجرا درست مثل صحنه‌هاي فيلم است كه وقتي شما و طرف مقابلتان به‌هم خيره شده‌ايد، همه‌ي دنياي اطراف محو مي‌شود. البته تماس چشمي هميشه هم هيجان‌انگيز نيست و درواقع، بخشي معمولي در اكثر گفت‌وگوها به‌حساب مي‌آيد، با‌اين‌حال، همچنان از اهميت زيادي برخوردار است.

ما از نحوه‌ي نگاه مستقيم ديگران يا نداشتن تماس چشمي هنگام گفت‌وگو مي‌توانيم حدس و گمان‌هايي درباره‌ي شخصيت او بزنيم. زماني‌كه از كنار غريبه‌ها در خيابان يا ساير مكان‌هاي عمومي عبور مي‌كنيم، اگر آن‌ها تماس چشمي با ما نداشته باشند، شايد حتي احساس طردشدن كنيم. روان‌شناسان و متخصصان مغز و اعصاب براي چندين دهه تماس چشمي را بررسي كرده‌اند و يافته‌هاي جالب آن‌ها از قدرت زياد تماس چشمي حكايت مي‌كند و نشان مي‌دهد در ذهن چه مي‌گذرد و چطور تماس چشمي مي‌تواند نظرتان درباره‌ي كساني را تغيير دهد كه به شما نگاه مي‌كنند

به‌عنوان مثال، يكي از نتايج تكراري اين است كه نگاه خيره‌ي ديگران باعث جلب توجه ما مي‌شود و درعين‌حال، توجه ما از محيط پيرامونمان خريد قطره آهن فروزومال را كم مي‌كند. علاوه‌براين، گره‌خوردن نگاه دو نفر بخشي از فرايندهاي مغز را درگير مي‌كند؛ زيرا در چنين موقعيتي، در‌حال‌برقراري رابطه با ذهن طرف مقابل هستيم. بدين‌ترتيب، آگاهي بيشتري از احساسات و ذهنيت و ديدگاه طرف مقابل به‌دست مي‌آوريم و اين موضوع باعث افزايش خودآگاهي ما مي‌شود.

اين اثرها را شايد وقتي به يك ميمون در باغ‌وحش نگاه مي‌كنيد، با شدت بيشتري احساس كرده باشيد؛ چراكه عملا مي‌فهميد اين حيوانات متوجه نگاه كنجكاوانه و دقيق شما هستند. درواقع مشخص شده حتي نگاه به نقاشي چهره كه ظاهرا تماس چشمي با شما دارد، مي‌تواند بخشي از فعاليت مغز مرتبط‌با شناخت اجتماعي را درگير كند؛ مناطقي كه به تفكر درباره‌ي خودمان و ديگران مربوط است. بي‌دليل نيست وقتي مي‌فهميم شخص ديگري به ما نگاه مي‌كند، حواسمان پرت مي‌شود.

پژوهشگران ژاپني اخيرا تحقيقي انجام داده‌اند كه در آن شركت‌كنندگان به ويدئويي از يك صورت نگاه مي‌كنند و هم‌زمان بايد براي اسم‌هاي مختلف، فعل مناسب پيدا كنند. به‌عنوان مثال، براي كلمه‌ي «شير»، پاسخ مناسب «نوشيدن» است. زماني‌كه چهره‌ي شخص در ويدئو با آن‌ها تماس چشمي داشت، شركت‌كنندگان با مشكل بيشتري براي پيداكردن اسم و فعل مناسب مواجه بودند. پژوهشگران فكر مي‌كنند اين اتفاق به اين ‌دليل رخ مي‌دهد كه تماس چشمي حتي با يك غريبه در يك ويدئو به‌حدي قوي است كه ذخاير شناختي ما را دچار اختلال مي‌كند.

پژوهش‌ مشابهي نشان مي‌دهد تماس چشمي با ديگران باعث مداخله در حافظه‌ي كاري (توانايي مري انسان افراد براي حفظ و استفاده از اطلاعات در ذهن در دوره‌اي كوتاه‌مدت)،‌ تصورات و كنترل ذهني ما مي‌شود و درنتيجه، توانايي حذف اطلاعات نامربوط دچار مشكل مي‌شود. زماني‌كه تماس چشمي خود را با ديگران قطع مي‌كنيد تا تمركز بهتري روي صحبت يا تفكر خود داشته باشيد،‌ شايد اين تأثير را حتي بدون اينكه بدانيد، تجربه كرده باشيد. برخي از روان‌شناسان قطع تماس چشمي را به‌عنوان روشي مناسب براي بچه‌هاي كوچك پيشنهاد مي‌دهند؛ چراكه هنگام جواب به سؤالات به آن‌ها كمك مي‌كند.

طبق اين پژوهش، تماس چشمي باعث شكل‌گيري باور ما درباره‌ي شخص مقابلمان مي‌شود. به‌عنوان مثال، كساني كه معمولا تماس چشمي بيشتري برقرار مي‌كنند، دستِ‌كم در فرهنگ غرب، باهوش‌تر و وظيفه‌شناس‌تر و صادق‌تر مي‌دانيم و تمايل بيشتري براي باور حرف‌هايشان داريم. البته، تماس چشمي طولاني ناراحت‌كننده است و فردي كه نگاهي خيره‌كننده دارد، حس بدي به شما مي‌دهد. يكي از موزه‌هاي علمي اخيرا پژوهشي انجام داده كه در آن روان‌شناسان سعي كرده‌اند مدت تماس چشمي مطلوب را مشخص كنند. آن‌ها به اين نتيجه رسيدند كه به‌طور متوسط سه ثانيه زمان خوبي است و هيچ‌كس دوست ندارد مدت زمان تماس چشمي بيشتر از نُه ثانيه شود.

پژوهش ديگري درباره‌ي تماس چشمي دوطرفه انجام شده كه توضيح مي‌دهد چرا در لحظه‌ي تماس چشمي دو نفر از دو طرف اتاق،‌ گاهي‌ اوقات حس گيرايي به‌وجود مي‌آيد. درواقع، وقتي دو نفر به‌هم خيره مي‌شوند، نوعي ادغام بين آن‌ها اتفاق مي‌افتد؛ به‌طوري كه غريبه‌هايي كه با ايشان تماس چشمي داريم، ازنظر كرم اسكار رژودرم ظاهر و شخصيت خيلي شبيه‌تر به خودمان مي‌دانيم. شايد در شرايطي كه افراد مشغول صحبت با يكديگر هستند،‌ به‌دليل تأثير تماس چشمي، اين دو نفر احساس كنند كه لحظه‌اي خاص را باهم به‌اشتراك گذاشته‌اند. رابطه‌ي تماس چشمي به همين‌جا ختم نمي‌شود و اگر اين دو نفر به‌هم نزديك شوند، به‌غير از تماس چشمي، ازطريق ديگري نيز باهم ارتباط برقرار مي‌كنند كه به آن «تقليد مردمك» (Pupil Mimicry) گفته مي‌شود. اين فرايند مشخص مي‌كند مردمك چشم شما و طرف مقابلتان چطور همزمان گشاد و تنگ مي‌شود. اين اتفاق را به‌عنوان تقليد اجتماعي ناخودآگاه مي‌دانند كه نوعي رقص چشم است و حس‌و‌حال عاشقانه ايجاد مي‌كند.

بااين‌حال، اخيرا ترديدهايي درباره‌ي اين نتيجه به‌وجود آمده است؛ چراكه پژوهشگران مي‌گويند اين پديده فقط واكنشي به متغيرهاي موجود در روشنايي چشم فرد ديگر است. وقتي مردمك چشم يك نفر گشاد مي‌شود، سياهي چشم او بيشتر و درنتيجه، باعث گشادشدن مردمك چشم طرف مقابل مي‌شود.

البته اين موضوع بدان معنا نيست كه گشادشدن مردمك،‌ هيچ معناي روان‌شناسانه‌اي ندارد. درواقع، روان‌شناسان از دهه ۱۹۶۰ انجام پژوهش‌هايي را شروع كردند تا گشادشدن مردمك چشم را زماني بررسي كنند كه افراد ازلحاظ ذهني، احساسي، زيبايي‌شناختي و حتي جنسي تحريك‌ مي‌شوند. اين موضوع بحث‌هايي به‌وجود آورده درباره‌ي اينكه آيا چهره‌هايي با مردمك گشادتر براي ديگران جذاب‌تر به‌نظر مي‌رسد يا خير. تعدادي از پژوهش‌هاي قديمي و جديد اين موضوع را تأييد كرده‌اند و خود ما نيز مي‌دانيم مغزمان به‌طور پماد آلفا براي جوش صورت خودكار گشادشدن مردمك چشم ديگران را پردازش مي‌كند.

درهرصورت قرن‌ها قبل از اين پژوهش‌ها، گشادشدن مردمك براي مردم جذاب بوده است. در ادوار مختلف تاريخ، زنان از عصاره‌ي گياهان استفاده مي‌كردند تا با گشادكردن عمدي مردمك خود زيبا به‌نظر برسند. وقتي عميقا به چشم شخصي خيره مي‌شويد، اين فقط مردمك چشم او نيست كه پيامي را به شما مي‌فرستد. طبق برخي پژوهش‌هاي جديد، مي‌توانيم احساسات پيچيده‌اي از عضلات چشم دريافت كنيم و به‌عبارتي، مي‌فهميم آيا طرف مقابلمان چشم خود را ريز يا درشت كرده است. بنابراين به‌عنوان مثال، وقتي احساساتي نظير تنفر باعث مي‌شود چشمان خود را ريز كنيم، اين بيان چشمي همانند حالت چهره مي‌توانند تنفر ما را به ديگران نشان دهد.

يكي ديگر از ويژگي‌هاي مهم چشم،‌ حلقه‌ي ليمبال (Limbal Ring) است. حلقه‌ي ليمبال دايره‌ي تيره‌اي است كه دور عنبيه قرار دارد. شواهد اخير نشان مي‌دهد اين حلقه‌ در افراد جوان‌تر و ‌سالم‌تر مشهودتر هستند. درهرحال، همه‌ي پژوهش‌هاي مذكور نشان مي‌دهد اين مثل قديمي صحت دارد كه مي‌گويد «چشم، پنجره‌اي به روح است». درواقع، حس فوق‌العاده قدرتمندي در نگاه عميق دو نفر به يكديگر وجود دارد. چشم‌ها بخشي از مغزمان هستند كه مستقيما با دنيا در ارتباط هستند. زماني‌كه به چشم‌هاي شخص ديگري خيره مي‌شويد، شايد نزديك‌ترين رابطه‌ي بين مغزها يا اگر كمي حس شاعرانه داشته باشيد، تماس روح‌ دو نفر اتفاق مي‌افتد. باتوجه به اين حد از نزديك‌شدن دو نفر به‌هم، شايد اگر نور اتاق را كم كنيد و براي دَه دقيقه‌ي بي‌وقفه پماد زخم بستر به چشم‌هاي طرف مقابلتان خيره شويد، به‌تدريج احساس مي‌كنيد چيزهاي عجيب‌و‌غريبي در شُرُف رخ‌دادن هستند كه تا‌به‌حال آن را تجربه نكرده‌ايد.

منبع: زوميت