همه چيز در مورد پزشكي

زخم اثني عشر موجب ايجاد عفونت و آسيب در لايه‌ي پوشش‌دهنده معده مي‌گردد و ممكن است كه علائمي را در پي داشته باشد. ممكن است كه علائم با توجه به شدت، در افراد مختلف متفاوت باشد .

علائم شايع زخم اثني عشر

ممكن است كه به‌طور روزانه و يا هر مدت يك‌بار علائم زخم اثني عشر را تجربه كنيد. در اين هنگام هر يك از علائم شكمي كه در زير ذكر شده‌اند ممكن است به‌طور شديد در فرد ظاهر مي‌شوند .

• نفخ شكم
• باد گلو زدن
• سوزش در معده و درد شديد در قسمت پايين شكم
• احساس سيري مفرط
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع همراه با استفراغ و يا بدون استفراغ
• كاهش وزن ناگهاني

علائم جدي كه ممكن است نشان‌دهنده‌ي وجود يك بيماري تهديدكننده حيات باشند

در برخي موارد، زخم‌هاي اثني عشر مي‌تواند تهديدكننده‌ي جان باشند. اگر شما يا كسي كه با آن در ارتباط هستيد داراي هر يك از اين علائم تهديدكننده زندگي هستند به سرعت به فوق تخصص گوارش مراجعه كنيد. اين علائم عبارتند از :

• مدفوع خوني (ممكن است كه خون موجود در بافت مدفوع قرمز، سياه و يا تيره‌رنگ باشد)
• درد شديد در شكم
• استفراغ خوني

چه عواملي موجب بروز زخم اثني عشر مي‌شود؟

شايع‌ترين عامل ايجادكننده زخم اثني عشر، عفونت ناشي از هليكوباكتر پيلوري است. علل ديگر بروز زخم اثني عشر شامل عواملي از جمله مصرف الكل، دخانيات و يا داروهايي نظير داروهاي غيراستروئيدي مي‌شود كه مي‌توانند موجب عفونت معده و لايه‌ي پوشش‌دهنده اثني عشر گردند. بيماري شديد و پرتودرماني نيز با زخم اثني عشر ارتباط دارند .

عوامل خطرساز زخم اثني عشر

چندين عامل خطر ابتلاء به زخم اثني عشر را افزايش مي‌دهند. همه افرادي داراي عوامل خطرساز به زخم اثني عشر مبتلا نخواهند شد .

عوامل خطرساز زخم اثني عشر عبارتند از :

• مصرف مشروبات الكلي
• عفونت ناشي از هليكوباكترپيلوري
• سابقه پرتودرماني
• مصرف مرتب داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي نظير ايبوپروفن (ادويل، موترين)، ناپروكسن (آليو) ويا آسپرين
• فشار عصبي و يا ابتلاء به بيماري شديد
• مصرف دخانيات

راه‌هاي تشخيص زخم اثني عشر يا دوازدهه

آندوسكوپي بهترين آزمون تشخيصي براي زخم اثني‌عشر است. در اين روش متخصص با عبور دادن لوله نازك داخل معده و رسيدن به اثني عشر با استفاده از ورود تلسكوپ انعطاف‌پذير در پايين مري مي‌توانند التهاب و زخم‌ها را به راحتي تشخيص دهد. در كنار آندوسكوپي كه راه تشخيص اصلي زخم دوازدهه است، براي تشخيص باكتري هليكوباكترپيلوري روي نمونه (خون، مدفوع، تنفس و يا يك نمونه بيوپسي گرفته شده در آندوسكوپي) آزمايش انجام مي‌شود و ميكروب هليكوباكترپيلوري تشخيص داده مي‌شود .

زخم اثني عشر چگونه درمان مي‌شود؟

با دنبال كردن مراقبت‌هاي پزشكي توسط يك متخصص گوارش دوره درمان زخم اثني عشر آغاز مي‌گردد. براي تعيين اينكه شما به زخم اثني عشر مبتلا هستيد، متخصص گوارش از شما مي‌خواهد تا يك آزمايش تشخيص انجام دهيد .

مصرف آنتي‌بيوتيك براي درمان زخم اثني عشر

اگر زخم ايجاد شده به علت عفونت هليكوباكترپيلوري باشد، آنتي‌بيوتيك درماني بخش اصلي و عمده دوره درماني شما خواهد بود. براي جلوگيري از عفونت و عود مجدد زخم، دنبال كردن دقيق دوره مصرف آنتي‌بيوتيك امري مهم است. در اكثر موارد مصرف دو نوع آنتي‌بيوتيك به مدت ۱۴ روز تجويز مي‌شود. نمونه‌هاي آنتي‌بيوتيك‌ها عبارتند از :

• آموكسي سيلين
• كلاريترومايسين (بياكسين)
• مترونيدازول (فلاجيل)
• تتراسايكلين

داروهاي ديگر براي درمان زخم اثني عشر

داروهايي نظير مهاركننده‌هاي پروتون پمپ و گيرندهH2 هيستامين كه از ميزان اسيد معده مي‌كاهند مي‌توانند درمان مؤثري براي زخم اثني عشر باشد .

داروهاي مهاركننده پروتون پمپ كه در درمان زخم اثني عشر مؤثر هستند عبارتند از :

• اسموپرازول (نكسيوم)
• لانسوپرازول (پريواسيد)
• امپرازول (پريلوسك)
• پنتوپرازول (پروتونيكس)
• رابپرازول (اسيفكس)

آنتاگونيست هاي گيرنده H2 هيستامين كه در درمان زخم اثني عشر مؤثرند عبارتند از :

• سايميتيدين (تاگامنت)
• فاموتيدين (پپسيد)
• نيزاتيدين (آكسيد)
• راينيتيدين (زانتاك)

اگر اسهال يا استفراغ داريد كنترل و تأمين مايعات و الكتروليت‌هاي بدن مي‌تواند بخشي از يك درمان موفق باشد .

درمان‌هاي خانگي براي زخم اثني عشر

درمان‌هاي خانگي زخم اثني عشر شامل مصرف موز، عسل، آب هويج، كلم‌برگ خام و غذاهاي سرشار از فيبر مانند جو، عدس و مصرف ميوه‌هاي سرشار از ويتامين A مانند گوجه، هلو و هندوانه به شيوه‌هاي متفاوت مي‌باشد .

تأثير و نتيجه بخشي اين درمان‌هاي خانگي زخم اثني عشر در بيماران مختلف، بسته به‌ شدت زخم يا دليل اصلي ايجاد زخم متفاوت است. هر چه درمان اين مشكلات بيشتر به تعويق انداخته شود و بيماري تا مراحل پيشرفته و نهايي پيش رود احتمال وخيم‌تر و جدي‌تر شدن آن‌ها نيز بيشتر است. بيمار بايد اقدامات احتياطي لازم را به‌طور مداوم تا زمان التيام كامل زخم انجام دهد .

• مواد سرشار از فيبر: غذاهاي سرشار از فيبر مانند جو دوسر، جو، عدس، هويج، لوبيا، سويا موادي هستند كه در كاهش علت‌هاي ايجاد زخم‌هاي اثني عشر بسيار مؤثر و مفيد هستند .
• چاي بابونه و چاي قاصدك: چاي بابونه سرد و چاي قاصدك ولرم مي‌تواند به رفع هر نوع عفونت كمك كند. چاي بابونه و قاصدك را مي‌توان دو بار در روز با فواصل زماني مناسب از يكديگر مصرف كرد. حتي اگر شما به آنچه كه شك داريد زخم اثني عشر باشد مبتلا نباشيد، مصرف روزانه اين دمنوش ها به تميز نگه‌داشتن سيستم داخلي بدن كمك و هرگونه باكتري را از بدن خارج مي‌كنند .
• ويتامين A: هر گونه ميوه سرشار از ويتامين A بايد به‌طور منظم در طول روز مصرف شود. هندوانه، هلو، آب هويج، كلم‌برگ خام، پرتقال و تمشك بهترين نمونه اين ميوه‌ها هستند به اين دليل كه اين ميوه‌ها باعث پيشگيري و كاهش خطر ابتلاء به زخم اثني عشر مي‌شوند. مي‌توان اين ميوه‌ها را به شيوه‌هاي مختلف ازجمله به‌ عنوان آب‌ميوه به ‌صورت مايع، به‌عنوان ميوه خام به شكل سالاد و يا براي ته‌بندي و به‌ صورت سرپايي مصرف كرد. حتماً قبل از مصرف ميوه از تميز شسته شدن آن مطمئن شويد .
• عسل: در صورت مصرف عسل، يقين پيدا كنيد كه عسل طبيعي را مصرف مي‌كنيد. عسل را به ‌سادگي مي‌توان به شيوه‌هاي مختلف در رژيم غذايي روزمره خود گنجاند. عسل التهاب معده را كاهش مي‌دهد. عسل را مي‌توان روي نان گندم يا نان غلات مخلوط ماليد و آن را در زمان‌هاي مناسب ميل كرد. به دليل اينكه عسل براي سلامتي مفيد است و به حمايت از سيستم بدن در برابر بسياري از بيماري‌ها و آلرژي‌ها كمك مي‌كند، به‌طور روزمره و مرتب آن را ميل بفرمائيد .

هشدارها

اقداماتي كه كاملاً بايد از انجام آن‌ها پرهيز كرد عبارتند از :

• به علت اينكه مصرف سيگار و الكل احتمال ايجاد زخم اثني عشر را افزايش مي‌دهد از مصرف آن‌ها اجتناب كنيد .
• از فشارهاي عصبي زياد دوري كنيد .
• از مصرف داروهاي ضدالتهاب مانند آسپرين و ايبوپروفن خود داراي كنيد .
• از مصرف غذاهاي تند پرهيز كنيد .

عوارض بالقوه اثني عشر چيست؟

با دنبال كردن برنامه درماني كه خود تدبير كرده‌ايد و برنامه طرح‌ريزي‌شده توسط متخصص مي‌توانيد به كاهش خطر عوارض جدي زخم اثني عشر كمك كنيد .

عوارض احتمالي زخم اثني عشر عبارتند از:

• خونريزي داخلي
• سوراخ شدن زخم اثني عشر
• درد و ناراحتي شديد
• پخش شدن عفونت