زخم مقعد يكي ديگر از بيماري هاي نشيمن گاه محسوب مي شود كه در بيشتر اوقات بر اثر ابتلا به اسهال مزمن و يا يبوست بروز مي كند چرا كه موارد مذكور باعث ايجاد خراشيدگي در پوست مقعد مي شود كه اين خراشيدگي باعث انقباض عضله داخلي مقعد مي شود و در نهايت انقباض نيز باعث بروز احساس درد شديد خواهد شد.

بررسي علائم زخم مقعد

افراد مبتلا به بيماري زخم مقعد با علايم متعددي مواجه هستند كه در ادامه به آن اشاره خواهيم كرد، هر چند در اين مجال بايد يادآور شد كه در صورت بروز علايم مذكور و يا حتي تشديد آن خطري بيمار را تهديد نخواهد كرد.ايجاد احساس درد: فرد به هنگام اجابت احساس درد را تجربه خواهد كرد .

ايجاد احساس خونريزي: در برخي از موارد فرد پس از اجابت مزاج خونريزي اندكي خواهد داشت.

لازم به ذكر است كه در برخي از موارد نادر نيز فرد حتي تا چند ساعت پس از اجابت مزاج احساس درد شديد را تجربه خواهد نمود.

بررسي عوامل افزايش دهنده بيماري

بديهي است عوامل بسياري مي تواند در بروز و يا تشديد زخم مقعد موثر واقع شود كه در ادامه به آن مي پردازيم.

• سابقه حاملگي هاي متعدد
• سرطان
• ركتوم
• يبوست
• اسهال مزمن

بررسي انواع زخم مقعد

بيماري زخم مقعد نيز به مانند ساير بيماري هاي نشيمن گاه از انواع مختلفي برخوردار است كه در ذيل به شرح تفضيلي آن خواهيم پرداخت.

· زخم مقعد حاد: اين نوع زخم سطحي است، به گونه اي كه فرد مي تواند با استفاده از دارو به درمان موثر دست يابد.

· زخم مقعد مزمن: اين نوع زخم عميق است، به نحوي كه زخم با برجستگي در مجاور مقعد همراه خواهد بود، از اين رو درمان دشوارتر است تا جايي كه حتي براي كسب نتيجه مطلوب انجام جراحي الزامي به نظر مي رسد.

جالب است بدانيم كه در نوع زخم مزمن، فرد مبتلا سابقه وجود زخم و همچنين درد به مدت طولاني را در ناحيه مقعد را داشته است همچنين دو لبه زخم به هم مي رسند اما به دليل عدم خونرساني مناسب ، اين دو لبه بهم جوش نخواهند خورد به گونه اي كه در برخي از موارد يك زائده گوشتي به نام زائده نگهبان در ابتداي آن بصورت واكنشي بوجود خواهد آمد .

بررسي انواع درمان زخم مقعد

آنچه مسلم است در درمان زخم مقعد متناسب با نوع و يا پيشرفت بيماري مي توان از روش هاي ذيل استفاده كرد.

· درمان از طريق مصرف دارو: در درمان داروئي زخم مقعد مي توان با استفاده از رژيم غذايي پر فيبر، آب فراوان و تحرك بيشتر(ورزش بيشتر) به نتيجه مطلوب دست يافت و در صورت لزوم نيز مي توان از ملين استفاده كرد، همچنين براي كاهش احساس درد مي توان از كرم هاي بي حس كننده زايلوكائين محتوي ضد التهاب مثل كورتيزون خاصه در زمان دفع استفاده كرد.

بايد توجه داشت كه در درمان از طريق دارو و يا استعمال كرم ها براي زخم مزمن بي تاثير و تنها در برخي از موارد باعث ايجاد تسكين درد و يا كم رنگ شدن علايم خواهد شد كه اين مهم خود مي تواند باعث عدم مراجعه به موقع بيمار و همچنين مزمن تر و تشديد عوارض فرد مبتلا شود.

از سوي ديگر بايد خاطر نشان كرد كه مي توان براي درمان زخم حاد از چند روش ذيل به طور هم زمان استفاده كرد به گونه اي در اثر انجام اين موارد مي توان طي ده روز به درمان مطلوب دست يافت.

1. نشستن در لگن آب گرم حاوي چند قطره بتادين: توصيه مي شود روزانه سه تا پنج مرتبه و هر بار به مدت حدود بيست دقيقه اين مهم انجام شود.

2. استفاده از داروهاي كاهش دهنده درد : مانند استفاده از پماد بي حسي ليدو كائين بطور موضعي و يا مصرف داروهاي مسكن خوراكي

3. استفاده از داروهايي كه باعث افزايش خون رساني به اين ناحيه مي شوند مانند پماد نيتروگليسيرين. اين پماد با اتساع عروق خوني ناحيه مقعد باعث افزايش خونرساني به آن مي شود و در نتيجه به ترميم زخم سرعت مي بخشد، همچنين روش استفاده از آن به طور موضعي بر روي زخم مقعد و دو الي سه مرتبه در طول روز مي باشد.

البته استفاده از اين دارو در بعضي افراد باعث بروز سوزش در محل استفاده و يا سر درد خواهد شد.

· درمان از طريق تزريق بوتاكس: در اين روش بوتاكس در عضله اسفنكتر داخلي مقعد تزريق مي شود، يكي از مزايايي اين روش درماني انجام به صورت سرپايي است همچنين باعث رفع اسپاسم (اسپاسم اسفنكتر داخلي اصلي ترين عامل بهبود نيافتن فيشر يا همان شقاق ميباشد) و بهبود خونرساني و ترميم زخم فيشر بطور اساسي خواهد شد و از سوي ديگر نيز تاثير و موفقيت درماني اين روش با اقدامات تكميلي مي تواند موثر و ماندگار باشد. هر چند بايد متذكر شد كه در اين روش درماني احتمال بازگشت مجدد بيماري وجود دارد.

· درمان از طريق انجام جراحي: در روش جراحي بخشي از عضله اسفنكتر داخلي مقعد بايستي بريده شود ( اسفنكتروتومي ) كه همين مسئله خود باعث ۵۰-۱۰% عوارضي همچون بي اختياري گاز و مدفوع خواهد شد .

شايان ذكر است كه انجام جراحي بيشتر در مورد زخم مزمن مورد استفاده قرار مي گيرد، روش جراحى نيز به اين صورت است كه قسمتي از عضله داخلي مقعد كه دچار انقباض شده است برش زده مي شود به گونه اي كه بر اثر انجام آن انقباض و احساس درد برطرف خواهد شد، پس از رفع درد ، زخم مقعد به طور تدريجي بهبود مي يابد.

بايد خاطر نشان ساخت كه پس از انجام جراحي درد مربوط به بيماري از بين خواهد رفت اما در مقابل درد مربوط به برش و انجام جراحى تا چند روز تداوم دارد.

عوارض انجام جراحي

همان گونه كه مي دانيم انجام جراحي مي تواند باعث بروز عوارض متعددي شود كه در ادامه به آن مي پردازيم.

· بي اختياري در دفع گاز: انجام جراحى در بعضي افراد باعث بروز بي اختياري در دفع گاز مي شود هر چند اين عارضه پس از گذشت چند ماه برطرف خواهد شد .

· ايجاد خونريزي: در بعضي افراد خونريزي تداوم خواهد داشت كه پس از دو هفته رفع مي شود.

· احتباس ادرار: بعضي افراد پس از عمل احتباس ادرار پيدا مي كنند كه پس از ۲۴ ساعت رفع مي شود .

دوران نقاهت:پس انجام جراحي بهتر است بيمار سه الي پنج روز در منزل استراحت داشته باشد هر چند طي اين مدت نيز مي تواند به امور روزمره خود نيز بپردازد.

مراقبت هاي لازم پس از جراحي:

توصيه مي شود بيمار پس از انجام جراحي از غذاهاي فيبر دار، مايعات كافي، فعاليت هايي بدني مناسب، وان آب گرم استفاده نمايد.

درمان در كودكان

گفتني است اقدامات فوق براي كودكاني كه داراي زخم مقعد هستند نيزمورد استفاده قرار مي گيرد. در بين كودكان، اغلب درد باعث مي شود كه مدفوع خود را نگه دارند. اين مساله منجر به شكل گيري مدفوع در اندازه بزرگتر و سفت تري مي شود، در نتيجه وقتي در نهايت اين مدفوع ها دفع مي شوند درد بيشتري را بوجود خواهد آورد. از اين رو، علاوه بر اقدامات فوق، مصرف ملين ها براي كودكان مبتلا به زخم مقعد براي كوتاه مدت تجويز مي شود كه هدف از مصرف ملين ها اطمينان از نرم شدن مدفوع كودكان در حين بهبودي زخم است.

درمان گياهي زخم مقعد

جالب است بدانيم كه بسياري از متخصصان طب سنتي بر اين باور هستند كه مي توان با استفاده از روش هاي ذيل زخم مقعد را در هر مرحله ( حاد و مزمن) را درمان نمود.

استفاده از روغن برگ مورد: قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع دهانه مقعد را بايد با روغن برگ مورد چرب كرد، اين مهم مي تواند باعث شود زماني كه براي شستشو، دست به دهانه مقعد كشيده مي شود زخم مقعد دچار كشش و پارگي مجدد نشود.

· استفاده از صابون بچه: بعد از اجابت مزاج دهانه مقعد را با صابون مخصوص ضد عفوني يا صابون بچه خوب شسته و سپس با آب گرم آبكشي نماييد و در نهايت با دستمال توالت خشك كنيد.

· دقت در خشك كردن مقعد: توجه داشته باشيد كه خشك كردن دهانه مقعد از رطوبت در روند درمان بسيار موثر است.

· استفاده از پماد ركتول: بعد از خشك كردن دهانه مقعد مي توان دهانه مقعد و روي دگمه و خال ايجاد شده و كمي هم داخل مقعد روي زخم و شكاف را با پماد ركتول كه عصاره مورد است ، چرب كرد ، توصيه مي شود اين اقدام بعد از هر اجابت مزاج تكرار شود.

· استفاده از عرق بومادران و عرق آلوئه ورا: بهتر است قبل از هر وعده غذايي نصف استكان عرق بومادران و نصف استكان عرق آلوئه ورا به صورت مخلوط با هم ميل شود.

· عدم استفاده از مسهل كننده هاي مانند برگ سنا: به هيچ وجه داروي مسهل مانند مشتقات برگ سنا مانند سيلاكس و گل محمدي و هليله سياه و پيزاكوديل و ساير مسهل ها را مصرف نكنيد بلكه بهتر است در مقابل از دارو هايي كه حجم مدفوع و حركات دودي معده را افزايش دهند و فيبر فراوان داشته باشند، استفاده شود.

· مصرف هندوانه ،انگور ، سبزيجات ، گلابي و پرتقال

· عدم مصرف موز ، كيوي و سيب

· صرف غذا در آرامش و با جويدن فراوان

· به هنگام شست و شو دهانه مقعد به هيچ از آب سرد استفاده نشود اما در مقابل توصيه مي شود از آب ولرم براي انجام اين كار استفاده شود.

منبع:

clinic