همه آنچه درباره پانسمان بايد بدانيد

پانسمان را قرار دادن پوشش حفاظتي برروي زخم ميگويند كه مهمترين شرط آن استريل بودن پانسمان است هدف از پانسمان زخم تسهيل در بهبودي زخم، پيشگيري از عفونت، جلوگيري از خونريزي، كمك به فرايند التيام زخم، عايق دما، حفظ رطوبت زخم و حفاظت زخم از صدمات مكانيكي است.

انواع پانسمان

پانسمان باز : در اين نوع پانسمان پس از شستشوي زخم و استفاده از داروي مناسب روي آن پوشيده نمي شود. در صحنه حادثه چندان كاربرد ندارد و در درمانگاه ها و مراكز درماني به كار گرفته مي شود.
پانسمان بسته : در اين نوع پانسمان پس از اقدامات ضروري روي آن توسط گاز استريل يا مواد مشابه پوشانده مي شود.

پانسمان‌هاي جديد شامل: آلژينات، هيدروكلوئيد، فوم، هيدروژل و فيلم ترانسپارنت مي‌باشد؛ كه هر يك بعلت دارا بودن بعضي از ويژگي‌هاي يك پانسمان مطلوب مورد توجه مي‌باشند.

پانسمان‌ چسبدار يا چسب‌ زخم ‌: براي‌ پوشاندن‌ خراش‌ها و بريدگي‌هاي‌ كوچك‌ به‌ كار مي‌روند.
پانسمان‌ استريل ‌: ازيك‌ لايه‌ پانسمان‌ متصل‌ به‌ يك‌ باند رولي‌ تشكيل‌ وكاملاً در يك‌ پوشش‌ محافظ‌ پيچيده‌ شده‌اند.
پوشش‌ چشمي‌ استريل ‌: براي‌ محافظت‌ از چشم‌ آسيب‌ ديده‌ به‌ كار مي‌روند، كه گاها به يك باند براي استحكام بيشتر همراه است.

اهداف پانسمان

كمك به كنترل خونريزي
جذب خون و ترشحات زخم
جلوگيري از آلودگي زخم
حفاظت زخم از ميكروبها و صدمات در طول التيام
نگهداري زخم

ابزار مورد نياز پانسمان

گاز يا تنزيب استريل : پارچه توري مخصوص در اندازه هاي مختلف مي باشد.
پد : لايه هايي از پنبه و گاز و يا پارچه ديگر است كه قدرت جذب ترشحات را دارد.
باند و چسب : براي ثابت كردن پانسمان از آن استفاده مي شود.
پنس ، قيچي و رسيور
مواد ضد عفوني كننده و تميز كننده مانند سرم و بتادين

پانسمان زخم چگونه انجام ميشود

در مواجهه با هر زخم پوستي اولين اقدام بند آوردن خونريزي از زخم است. در اين مورد بطور مفصل در مقاله “چگونه خونريزي از زخم را متوقف كنيم” بحث شده است. پس از قطع خونريزي بايد روي زخم پوشيده شود تا ميكروب ها نتوانند به درون زخم وارد شوند و پس از آن بايد بيمار را به پزشك رساند تا درمان قطعي را انجام دهد.

براي پوشاندن روي زخم از يك پارچه تميز نخي استفاده ميشود. پوشاندن زخم را پانسمان Dressing ميگويند. پارچه هاي نخي با استانداردهاي خاص را كه براي پانسمان زخم بكار ميبرند گاز Gauze مينامند. اين پارچه ها از نخ پنبه اي تهيه شده و بافت آن بسيار شل است بطوريكه ساختمان نرم و لطيفي به آن ميدهد. بافت شل آن موجب ميشود تا خلل و فرج زيادي داشته باشد تا هم بتواند ترشحات زخم را به خود جذب كرده و هم اجازه تنفس و تعريق را به پوست اطراف زخم بدهد. اين پارچه ها را چند تا كرده اند تا بعد از تا خوردن به اندازه حدود ده در ده سانتيمتر برسد.

قبل از مواجهه با هر زخمي اگر امكان دارد بايد ابتدا دستان خود را با آب و صابون شستشو دهيم تا ميكروب جديدي را به داخل زخم وارد نكنيم.

اگر زخم خونريزي واضحي ندارد و عمقي نيست ميتوان ابتدا آب تميز و جاري را از روي آن عبور داد. اين كار موجب ميشود تعداد ميكروب هاي درون زخم كاهش يافته و احتمال عفونت آن كم شود. پوست اطراف زخم را ميتوان با آب و صابون تميز كرد. بايد مواظب بود صابون در داخل زخم نرود مگر اينكه زخم بر اثر گزش يك پستاندار (مانند سگ) مشكوك به هاري ايجاد شده باشد كه در اين صورت بايد درون زخم را خوب با آب و صابون بمدت ده دقيقه شستشو داد. در زخم هاي معمولي اگر كمي صابون به درون زخم رفت مشكل خاصي ايجاد نشده و با آب شسته ميشود.

در صورتي كه زخم عمقي باشد ( يعني چربي زير پوست ديده شود) و يا زخم خونريزي زيادي داشته است نبايد شسته شود.

اگر اجسام خارجي در درون زخم وجود دارند و ميتوان آنها را به راحتي از درون زخم برداشت اين كار را انجام ميدهيم. البته اگر احتمال ميدهيم با برداشتن جسم خارجي زخم خونريزي ميكند اين كار را انجام نميدهيم.

زخم را دستكاري نميكنيم چون هم خطر خونريزي وجود دارد و هم احتمال دارد كه با دستكاري ما ميكروب هاي جديدي به درون زخم وارد شوند.

نيازي به استفاده از محلول هاي ضد عفوني مانند بتادين يا پمادهاي آنتي بيوتيك در داخل زخم وجود ندارد.

به اندازه كافي گاز يا پارچه تميز را بر روي زخم قرار ميدهيم. هر چه زخم بزرگتر باشد بايد گاز بيشتري بر روي زخم گذاشته شود. سپس بايد به وسيله اي گاز ها را بيحركت كرد. در صورتي كه زخم كوچك باشد ميتواند حاشيه هاي گاز را با چسب مخصوص به پوست محكم كرد. وقتي زخم بزرگتر است و يا با خونريزي همراه بوده است گازها را باند به اندام ميبنديم.

مراحل بانداژ يك زخم

باند يك نوار پارچه اي از جنس گاز است. بستن گازها با باند را بانداژ Bandage ميگويند. براي بانداژ ميتوان از باند نخي يا باند كشي استفاده كرد. بانداژ بايد به اندازه اي سفت بسته شود كه فشار ملايمي را بر روي گازها وارد كند. بانداژ نبايد سفت بسته شود چون ميتواند بر روي عروق و اعصاب اندام فشار وارد كرده و به آنها آسيب برساند. در صورتي كه بانداژ سفت باشد بعد از چند دقيقه قسمتي از اندام كه پايينتر از آن است متورم، كبود يا رنگ پريده ميشود. در اين صورت بايد بانداژ باز شده و مجددا شل تر بسته شود.

پس از اتمام بانداژ بايد بيمار را به پزشك رساند تا درمان نهايي به توسط وي انجام شود.

نكات مهم در مورد پانسمان

پانسمان بايد استريل يا خيلي تميز باشد.
پانسمان بايد جذب كننده باشد، زيرا اگر عرق پوست نتواند بخار شود پوست اطراف زخم مرطوب خواهد ماند و محيط مناسبي براي رشد باكتريها بوجود مي‌آيد كه از بهبود زخم جلوگيري كرده و يا آن ذا به تعويق مي‌اندازد.
قبل از پانسمان دست ها را كاملاَ با آب و صابون بشوييد و خشك نماييد. در صورت امكان دست ها را با الكل سفيد ضد عفوني كنيد.
براي پانسمان از دستكش و ماسك استفاده نماييد.
به هنگام پانسمان زخم بستر از صحبت كردن ، عطسه و سرفه اجتناب نماييد.
در هنگام تميز كردن زخم بايد عمل پاك سازي و ضد عفوني را از مركز زخم به اطراف با حركات دوراني انجام داد.
v هرگز در صحنه حادثه زخم را نشوييد، چرا كه باعث افزايش خطر عفونت و تشديد خونريزي مي شود.
قبل از بستن زخم خونريزي بايد به طور كامل كنترل شود.
اگر پس از قرار دادن گاز يا پد استريل بر روي زخم ،خونريزي از آن به بيرون نفوذ كرد،هرگز آن را بر نداريد ، بلكه گاز ديگري بر روي آن قرار دهيد.زيرا موجب خونريزي مجدد مي شود. اگر خون‌ به‌ داخل‌ پانسمان‌ دوم‌ هم‌ نشت‌ كرد، هر دو پانسمان‌ را كاملاً برداريد و با گذاشتن‌ يك‌ پانسمان‌ تازه‌ به‌ جاي‌ آنها، محل‌ خونريزي‌ را تحت‌ فشار قرار دهيد.
پانسمان بايد تمام زخم را بپوشاند.
پانسمان‌ را مستقيماً بر روي‌ زخم‌ قرار بدهيد؛ هرگز آن‌ را از كنار به‌ روي‌ زخم‌ نكشيد