همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : مطالعه‌اي كه به تازگي صورت گرفته و نتايج آن در نشريه‌ي Pediatrics منتشر شده، شواهد بيشتري در مورد ارتباط بين استفاده از استامينوفن در دوران بارداري و ADHD كودك در سالهاي بعد ارائه داد. بنا بر يك سري از تحقيقات، اختلال بيش فعالي- كم توجهي يا همان ADHD رو به افزايش است، كه البته علت دقيق آن هنوز مشخص نيست.
اخيرا برخي از دانشمندان روي مصرف استامينوفن در دوران بارداري به عنوان فاكتوري بالقوه مطالعاتي انجام داده‌اند. مصرف اين داروي موجود روي پيشخوان داروخانه‌ها كه نيازي به تجويز پزشك ندارد، در دوران بارداري نسبتا بي‌خطر بوده و توصيه مي‌شود براي تب و درد از آن استفاده شود.

در ايالات متحده‌ي آمريكا، بيش از 70 درصد از زنان باردار از استامينوفن استفاده مي‌كنند و بين 50 تا 60 درصد از زنان باردار در شمال و غرب اروپا اسميت اند نفيو استامينوفن مصرف مي‌كنند. در سالهاي اخير، نسبت به ارتباط بين مصرف داروهاي موجود روي پيشخوان داروخانه‌ها و ابتلا به ADHD، اطمينان خاطر داده شده است.

تحقيقات در مورد استامينوفن و ADHD

مطالعه‌اي كه در سال 2013 در نروژ صورت گرفت دريافت بچه‌هايي كه مادران‌شان در دوران بارداري به مدت 28 روز و يا بيشتر، استامينوفن مصرف كرده بودند، در سن سه سالگي دچار اختلال‌هاي حركتي و ادراكي شده بودند. همچنين مطالعه‌اي در سال 2014 در دانمارك انجام شد كه ارتباط بين مصرف استامنيوفن در دوران بارداري و بروز علائم ADHD كودك در سن هفت سالگي را نشان داد. سپس تحقيقات بيشتري روي اين مطالعات انجام شد و مقالات زيادي در اين مورد منشتر شد. يكي از اين تحقيق‌ها، ارتباط بين مصرف استامينوفن در دوران بارداري و رفتارهاي ADHD مانند كودك در سنين 7 تا 11 سالگي را اثبات كرد.

نكته‌اي كه اين ميان وجود دارد اين است كه مثلا، استامينوفن براي زنان بارداري كه مشكلاتي چون بيماري‌هاي التهابي يا خود ايمني دارند تجويز مي‌شود. اين بيماري‌ها نيز به خودي خود، منجر به اختلالات عصبي – رشدي در كودك مي‌شوند. بنابراين پانسمان لوهمن روشه ممكن است اين بيماري‌ها، دليل ابتلاي كودك به ADHD باشند، نه مصرف استامينوفن.

مشكل ديگر هم اين است كه مصرف استامينوفن در زنان باردار با ابتلاي مادر به وسواس‌هاي مادرانه ارتباط داده شد؛ يعني ژن‌هايي اين ميان فعال هستند كه موجب رفتارهاي وسواس آميز در مادر شده و روي ابتلاي كودك به ADHD اثر مي‌گذارند. در تازه‌ترين مطالعه‌ي انجام شده، دانشمندان سعي كردند برخي از اين متغيرهاي گيج كننده را رمزگشايي كنند. مثلا علائم ADHD كودكان را در مادران مبتلا به افسردگي تحت كنترل گرفتند، زيرا افسردگي، ريسك فاكتوري براي ADHD است.

همچنين آنها نقش مصرف استامينوفن توسط پدر را نيز بررسي كردند. در مطالعات قبلي اين فرضيه وجود داشت كه استامينوفن مي‌تواند فعاليت غدد درون ريز در بيضه‌ها را مختل كند و بر رشد مغز فرزندان آينده‌ي مردها اثر بگذارد.

در تحقيقي كه در نروژ انجام شد، 114744 كودك كه بين سالهاي 1999 و 2009 متولد شده بودند و 95242 مادر و 75217 پدر مورد بررسي قرار گرفتند. در بين اين مادران، تقريبا نيمي از آنها در دوران بارداري از استامينوفن استفاده كرده بودند. اين تيم تحقيقاتي دريافت كه مصرف اسپري اوپسايت استامينوفن به مدت 7 روز يا كمتر در دوران بارداري، ارتباطي با ADHD نداشت، اما مصرف طولاني مدت‌تر، يعني بيشتر از 7 روز، ريسك ابتلا به ADHD را افزايش داده بود.

بچه‌هاي مادراني كه به مدت 29 روز استامينوفن مصرف كرده بودند، ريسك ابتلا به ADHD در آنها بيشتر از دو برابر شده بود. همچنين بچه‌هاي مادراني كه براي كاهش تب و درمان عفونت به مدت 22 تا 28 روز، استامينوفن مصرف كرده بودند، شش برابر بيشتر در معرض ADHD قرار داشتند!

دانشمندان با بررسي اطلاعات مربوط به پدران دريافتند آنهايي كه به مدت 29 روز يا بيشتر قبل از بسته شدن نطفه، استامينوفن مصرف كرده بودند، فرزندان‌شان دو برابر بيشتر در معرض ADHD بودند.

به گفته‌ي اين دانشمندان:

«ارتباط بين مصرف استامينوفن توسط پدران قبل از بسته شدن نطفه و ADHD، مشابه ارتباط بين مصرف استامينوفن توسط مادران در دوران بارداري و ADHD بوده است.»

اين مطالعه، شهودي بوده و به همين دليل نمي‌تواند علت سيكاكر و معلول را مشخص كرد. اما در اين مطالعه سعي شد با دقت فراوان، تا جايي كه امكان داشت متغيرهاي گمراه كننده حذف شوند.

علت اين ارتباط چه مي‌تواند باشد؟

تئوري‌هايي وجود دارد كه علت و چگونگي تاثير استامينوفن بر احتمال ADHD در جنين متولد نشده را توضيح مي‌دهد. سرپرست‌هاي اين مطالعات، سه تئوري را اينگونه ارائه مي‌دهند:

۱. در مدل موش، مصرف استامينوفن توسط مادر، موجب افزايش فاكتور نورون زايي مشتق شده از مغز شده و منجر به تغيير رفتار شده بود.

۲. استامينوفن مي‌تواند در هورمون‌هاي مادر مانند تيروئيد و هورمون‌هاي جنسي كه در رشد مغز جنين دخالت دارند، اختلال ايجاد كند.

۳. استامينوفن مي‌تواند به طور بالقوه، بواسطه‌ي استرس اكسيداتيو، رشد مغز را مختل كند و منجر به مرگ نرون‌ها شود.

اما تا كنون هنوز دقيقا مشخص نيست كه كدام يك از اين تئوري‌ها و مكانيسم‌ها درست گاز عسل يا مهم هستند و به تحقيقات گسترده‌تري نياز است. اما به اين دليل كه مصرف استامينوفن رواج بسيار زيادي دارد و ADHD نيز در حال حاضر مورد توجه عموم است، تحقيقات و مطالعات بيشتر حتما به زودي انجام خواهند شد.

منبع: برترين‌ها