همه چيز در مورد پزشكي

وقتي نوزاد نمي تواند بطور طبيعي در طول زايمان طبيعي خارج شود، پزشك ممكن است يك روش كمكي را آزمايش كند. يكي از اين روش ها، زايمان طبيعي به كمك وكيوم است كه مطلوب ترين گزينه مي باشد. شايد شما راجع به اين روش شنيده باشيد ولي آيا مي دانيد كه چگونه انجام مي شود؟ يك نشريه مربوط به مادران، اطلاعات بيشتري در اين مورد و اينكه چگونه بر مادر و نوزاد اثر مي گذارد، به شما مي دهد. با بخش زنان و زايمان دكتر سلام همراه ما باشيد.

زايمان طبيعي به كمك وكيوم چيست؟

اين روش نوعي از زايمان طبيعي است كه از وسيله اي به نام وكيوم يا خارج كننده، براي خارج نمودن نوزاد از واژن استفاده مي كند. وكيوم از يك محفظه پلاستيكي نرم بنام ونتوس بهره مي برد كه به يك دستگاه مكنده متصل است. پزشك يا ماما از دسته استفاده مي كند تا نوزاد را از مسير زايمان بيرون بياورد. اين مقاله را بخوانيد تا بدانيد كه چگونه اين روش در طول وضع حمل انجام مي شود.

زايمان طبيعي به كمك وكيوم چگونه انجام مي شود؟

وقتي تلاش مي كنند نوزاد را در طول زايمان طبيعي ، از رحم خارج كنند، پشت گردن او كاملا متورم مي شود، لذا يك دستگاه بي حس كننده در داخل مهبل قرار داده مي شود تا از درد جلوگيري كند و بتواند بخوبي سر نوزاد را از مهبل خارج كند.

وقتي فشار ناشي از زايمان بر مادر اعمال مي شود، پزشك دستگاه مكنده را به سوي سر نوزاد مي برد تا سر نوزاد را به آرامي در داخل آن قرار دهد و نوزاد را از مجراي زايمان خارج كند.

زايمان طبيعي به كمك وكيوم در صورتي انجام مي شود كه شرايط زير وجود داشته باشد:

• كيسه آب پاره شده باشد و سر نوزاد در حفره لگن خاصره قرار گيرد.
• پشت گردن نوزاد كاملا كشيده شده باشد و با بدن نوزاد در يك امتداد قرار گيرد (موقعيت سر جنين بايد < 5+-0 باشد).
• مشكلي در جفت جنين وجود نداشته باشد.
• وزن مناسب نوزاد از2.500 تا 4.500 گرم باشد. همچنين حالت سر جنين و وضع محفظه جايگزين بايد مورد توجه قرار گيرد.

در طول سال ها، پيشرفت هاي زيادي در زمينه وكيوم يا فورسپس بوجود آمده است. در ادامه اين مقاله راجع به رايج ترين وكيوم يا فورسپس هاي مورد استفاده صحبت خواهيم كرد.

انواع مختلف وكيوم يا فورسپس كدامند؟

انواع مختلف وكيوم يا فورسپس استفاده شده در طول روش زايمان طبيعي عبارتند از:

محفظه هاي فلزي:

اين ابزار از يك محفظه فلزي قارچي شكل به قطر 40 تا 60 ميليمتر استفاده مي كند. اين ابزار به يك دسته جدا شدني از طريق يك زنجيره متصل مي شود كه به مركز محفظه وصل است. دسته به درگاه وكيوم متصل است كه از طريق آن كشش و انقباض به وسيله دست يا استفاده از برق انجام مي شود.

يك محفظه فلزي وقتي در خارج نمودن نوزاد مفيد است كه در موقعيت استخوان پشت سر قرار گيرد، ولي اين كار مي تواند منجر به صدمه ديدن جمجمه جنين شود و اجراي كار را بدليل سفت بودن محفظه، ناراحت پزشكي كودكان كننده نمايد.

محفظه نيمه سخت:

اين محفظه از پلاستيك قابل انعطاف ساخته شده و با همان شرايط محفظه هاي فلزي استفاده مي شود. استفاده از محفظه نيمه سخت باعث كاهش امكان صدمه به سر جنين مي گردد ولي داراي درصد موفقيت كمتري در مقايسه با محفظه هاي فلزي مي باشد.

محفظه هاي نرم:

اين محفظه هاي زنگي شكل از سيليكون يا لاستيك قابل انعطاف، ساخته شده اند و داراي دريچه رها كننده تعبيه شده در داخل آن هستند كه تنظيم فشار مورد نظر را به سرعت امكان پذير مي كنند و مي تواند به دقت كنترل شوند. همچنين محفظه هاي نرم، مجددا مي توانند قابل استفاده باشند ولي داراي درصد موفقيت كمتري مي باشند و فقط در مواقعي مي توانند استفاده شوند كه سر جنين در فاصله كمي از مجراي زايمان قرار داشته باشد و اگر جنين بالاتر باشد و يا در موقعيت پشت سر قرار داشته باشد، مشكل است كه بتوان محفظه را بدرستي بر روي سر جنين قرار داد.

معمولا يك محفظه بر مبناي سه شرط زير انتخاب مي شود:

• اندازه سر جنين
• موقعيت سر جنين
• جايي كه سر جنين در مجراي زايمان قرار دارد.

منافع استفاده از وكيوم يا فورسپس در زايمان طبيعي

• آساني استفاده
• وارد شدن آسيب كمتر به آلت تناسلي مادر
• زايمان سريع
• ايجاد ناراحتي كمتر براي مادر
• نياز كمتر به بيهوش نمودن مادر
• وارد شدن آسيب كمتر به جمجمه نوزاد

البته اين روش كمكي زايمان طبيعي فقط وقتي مي تواند استفاده شود كه همه شرايط لازم وجود داشته باشند.

يك مادر چه زماني نياز به زايمان به كمك وكيوم دارد؟

قبل از انجام وضع حمل به كمك وكيوم، پزشك بررسي خواهد كرد كه جنين تا چه اندازه در پايين مجراي زايمان قرار دارد چون اين كار به او كمك مي كند كه محفظه را به درستي در جاي خود بگذارد و به دقت از حالت كشش و انقباض استفاده نمايد.

زايمان به كمك وكيوم وقتي لازم مي شود كه پشت گردن جنين كاملا منقبض شده و براي بيرون كشيدن نوزاد به كمك احتياج باشد، بنابراين ميتوان دلائل انجام اين كار را اينگونه برشمرد:

• طولاني شدن مرحله دوم كار ( اگر بيش از 3 ساعت در حالت بيهوشي و 2 ساعت بدون بيهوشي طول بكشد).
• مادر پس از فشار آوردن، خسته و ناتوان گردد و ديگر نتواند اين كار را انجام دهد.
• جنين بيقرار است و بايد زودتر خارج شود.
• جان مادر به خاطر شرايط و عوارض پزشكي در خطر است و بايد از فشار آوردن براي خروج نوزاد اجتناب نمايد.
• احتمال مشكل قلبي براي نوزاد وجود دارد.
• اگر مادر مشكلات مغزي و قلبي و عروقي دارد و بايد از فشار وارد نمودن توسط وي پرهيز گردد.
• اگر سر جنين بيش از حد بزرگ باشد، در اين صورت برش نوع سي از سوي پزشك توصيه مي شود.

در درمان سوختگي با آب جوش چه شرايطي نبايد از وكيوم در زايمان طبيعي استفاده كرد؟

اين روش در شرايط زير توصيه نمي شود:

• زودرس بودن زايمان ( كمتر از 34 هفته با وزن جنيني در حدود 2.500گرم)
• خونريزي شديد بدليل صدمات وارده به جنين
• غيرمعمول بودن اجراي كار
• انبساط غير كامل پشت سر جنين
• عدم مشاهده نوك سر جنين يا بخش هاي ديگر مثل كفل و ابرو و صورت
• بي نظمي ها در خونريزي ناشي از زايمان
• بيهوشي نامناسب مادر
• مشكل پوستي جنين
• فراهم نشدن شرايط كامل اجراي زايمان از طريق مهبل
• عدم دسترسي به سر جنين
• راضي نبودن مادر به انجام اين روش
• بزرگ بودن جنين در صورتي كه وزن نوزاد بيش از 4.500 گرم باشد
• ترديد در متناسب بودن لگن خاصره مادر براي انجام اين روش
• عدم اطمينان از وضعيت جنين
• اگر جمجمه جنين در پايين قرار گرفته و ضربان قلب او نامنظم باشد

مداخلات پزشكي قطعا وقوع هر مشكلي را در طول اجراي كار كاهش مي دهد ولي با اين حال خطراتي در انجام اين روش نيز وجود دارند.

خطرات زايمان با وكيوم كدامند؟

وقتي اين روش به درستي انجام شود، خطرات كمتري دارد اما در بعضي موارد ممكن است خطراتي براي مادر و نوزاد وجود داشته باشند.

خطرات براي مادر:

• پاره شدن مهبل يا ايجاد پارگي در فاصله بين مهبل و مقعد.
• افزايش خطر جراحت در ناحيه ماهيچه مقعد و باسن، اگر جنين در حالت پشت سر قرار داشته باشد.
• عدم كنترل در خروج ادرار و مدفوع و باد از مهبل و مقعد.
• داشتن درد در دوره پس از زايمان.
• پايين افتادگي رحم و لگن خاصره.

خطرات براي جنين:

افزايش خونريزي:

متراكم شدن خون به مقدار زياد در جمجمه و زير پوست سر بدليل بيرون كشيدن نوزاد به شكل غلط. نوزادان ممكن است داراي تورم و تراكم خون در جمجمه و اطراف سر باشند. آنها ممكن است همچنين علائمي از زردي و كاهش فشار خون را نشان دهند كه اين شرايط در 1 تا 3 درصد از زايمان ها با وكيوم پيش مي آيد.

پاره شدن پوست و متورم شدن پوست سر:

شكاف هاي كوچك در پوست سر يا بريدگي هايي در جمجمه به دليل جداسازي هاي مكرر محفظه مكنده بوجود مي آيند كه به سرعت التيام پيدا مي كنند و اثري از آنها باقي نمي ماند. عمل مكيدن و بيرون كشيدن جنين، از فشار زياد براي خارج نمودن سر نوزاد استفاده مي كند كه منجر به ايجاد شكل مخروطي در سر نوزاد مي شود كه اين وضع نيز پس از يك يا دو روز پس از تولد مرتفع مي شود.

خونريزي جمجمه:

اين وضعيت در 14 تا 16 درصد از زايمان ها با كمك وكيوم روي مي دهد و وقتي اتفاق مي افتد كه خونريزي بين فرق سر و غشاء زير پوست سر پيش مي آيد.

خونريزي در داخل جمجمه:

اين وضعيت در يك مورد از هر 860 زايمان در وكيوم اتفاق مي افتد.

خونريزي در پشت چشم ها:

اين حالت در اكثر مواقع در زايمان با وكيوم روي مي دهد كه بدليل طولاني شدن كار مي باشد و پس از چند هفته التيام پيدا مي كند.

از قطره فروزومال كار افتادگي موقت ماهيچه سمت راست نوزاد:

اين وضع معمولآ در 3.2% زايمان ها با كمك وكيوم اتفاق مي افتد و به مرور مرتفع مي شود.

جراحت هاي بازو:

مربوط به صدمات عصبي هستند.

تاخيرها در رشد:

تاخيرهايي در مهارت هاي حركتي و گفتاري و اجتماعي و توانايي هاي ادراكي مشاهده مي شوند.

فلج مغزي:

يك صدمه به مغز كه باعث زيان ريدن به وظايف حركتي مي شود.

جمع شدگي موي پشت سر:

ايجاد تورم در محلي كه محفظه مكنده به آن وصل مي شود كه در مدت 2 تا سه روز خوب مي شود.

يرقان نوزاد:

اين حالت وقتي اتفاق مي افتد كه انباشتگي خون به دليل پاره شدن رگ ها در هنگام مكيدن محفظه وكيوم، روي مي دهد كه بوسيله بدن نوزاد، مجددا به وضع عادي برمي گردد. اين وضع منجر به افزايش توليد رنگدانه هاي سرخ مايل به زرد مي شود و به وزن كبد نوزاد اضافه مي گردد كه هنوز بطور كامل رشد نكرده و به همين دليل باعث ايجاد يرقان در نوزاد مي شود.

كشيدگي بازو:

اين وضع وقتي اتفاق مي افتد كه شانه نوزاد در پشت استخوان لگن خاصره مادر، دچار كشيدگي مي شود و دليل آن، بيرون كشيدن نوزاد به شكل نادرست با محفظه وكيوم مي باشد.

براي جلوگيري از خطرات ذكر شده، مجبوريد تلاش كنيد كه نياز به زايمان به كمك وكيوم را به حداقل برسانيد. در ادامه مطالبي راجع به اقدامات لازم براي اجتناب از اين گونه وضع حمل ها به شما مي گوييم.

چگونه از زايمان طبيعي به كمك وكيوم اجتناب كنيم؟

در ادامه به چند نكته اشاره مي شود كه مي توانيد آنها را انجام دهيد تا نيازي به وضع حمل به كمك وكيوم نداشته باشيد:

• تناسب اندام خود را حفظ كنيد و در طول بارداري زياد وزن اضافه نكنيد.
• با استفاده از امكانات بررسي كننده و مشاهده شونده مافوق صوت، مطمئن شويد كه جنين شما در شرايط مطلوب قرار دارد.
• استراحت كافي قبل از زايمان داشته باشيد چون براي وضع حمل به انرژي زيادي نياز داريد.
• در طول زايمان از خوابيدن به پشت اجتناب كنيد و در حالت راست و درست بنشينيد.
• به خوبي غذا بخوريد و به موقع ادرار كنيد تا هنگام وضع حمل نيازي به رفتن به سرويس بهداشتي نداشته باشيد.
• راجع به حالت هاي مناسب در هنگام زايمان، مطالب لازم را ياد بگيريد مثل چمباتمه زدن و قوز كردن و زانو زدن.
• از ظاهرسازي و انجام حركات انرژي زدا، پرهيز كنيد زيرا باعث طولاني شدن زمان زايمان مي شود و ممكن است نتوانيد احساس انقباض يا فشار را در وقتي كه نياز است، داشته باشيد.

سوالات چسب بخيه متداولي كه معمولا پرسيده مي شوند

پس از انجام زايمان به كمك وكيوم چه مراقبت هايي بايد داشته باشيم؟

پارگي هاي پس از وضع حمل به كمك وكيوم و يا ضرب ديدگي به دليل زايمان طبيعي ، تا مدتي مشكلاتي را براي نشستن يا راه رفتن مادر ايجاد مي كند. تورم و درد به خاطر پارگي بعد از وضع حمل تا چند هفته وجود خواهد داشت. پارگي ممكن است خود به خود و به دليل وجود بخيه ها خوب شود و يا شايد چند روز بيشتر طول بكشد تا مادر از اين ناراحتي رها شود.

چگونه از تورم و درد پارگي پس از زايمان خلاص شويم؟

نكاتي براي رهايي از ناراحتي پارگي پس از وضع حمل در ادامه ذكر مي كنيم:

• مي توانيد از داروهاي ليبوپروفن و استامينوفن براي خلاص شدن از درد استفاده كنيد.
• كيسه يخ يا كيسه ژل سرد را بر روي منطقه صدمه ديده قرار دهيد.
• در داخل تشت آب يا وان حمام بنشينيد.
• از دستمال هاي بهداشتي حاوي لايه هاي چوب درخت فندق براي خنك نگهداشتن قسمت هاي آسيب ديده استفاده كنيد.
• از اسپري براي پاشيدن آب گرم بر روي بخش هاي صدمه ديده پس از زايمان در هنگامي كه به حمام مي رويد استفاده كنيد زيرا باعث مي شود هنگام ادرار نمودن، درد كمتري داشته باشد.
• از افشانه يا كرم بي حس كننده با مشورت پزشك خود استفاده كنيد.
• در هنگام نشستن از بالش يا متكا استفاده نماييد.
• از فيبر بيشتري در برنامه غذايي خود استفاده كنيد و آب فراوان بنوشيد تا از يبوست يا خشكي مزاج كه مي تواند دردناك باشد، جلوگيري نماييد.

آيا امكان تكرار زايمان با وكيوم در وضع حمل هاي آينده وجود دارد؟

احتمال بالايي براي وضع حمل به كمك وكيوم در زايمان طبيعي بعدي هست اگر زايمان طبيعي قبلي به همين روش انجام شده باشد ولي يك فاصله بارداري بيش از 3 سال يا بزرگ بودن جنين مي تواند منجر به زايمان به كمك وكيوم شود.

با پيشرفت هاي بوجود آمده در اقدامات و امكانات پزشكي، امروزه گزينه ها و روش هاي بيشتري براي زايمان طبيعي وجود دارند و در مرحله بعد، وضع حمل به كمك وكيوم بدليل موثر بودنش داراي تقاضاي بيشتري است.

با اين حال با پزشك خود در اين مورد مشورت كنيد و اطلاعات لازم را بدست آوريد تا بتوانيد تصميم بگيريد كه از كدام روش وضع حمل استفاده نماييد.

دكتر سلام، آموزش هايي را تحت عنوان دوره بارداري هفته به هفته + راهنماي كامل دوران بارداري براي شما عزيزان اماده كرده است. اميدوارم اين آموزش ها بتواند در اين راستا كمك هايي را به شما عزيزان بكند. اگر نياز به آموزش خاصي در زمينه دوران بارداري و مراقبت از جنين خود داريد، در باكس ديدگاه هاي زير، عنوان كنيد تا به بررسي آن موضوع بپردازيم.

منبع: دكتر سلام