همه چيز در مورد پزشكي

فتق زماني اتفاق مي افتد كه يك عضو با فشار به داخل دهانه‌اي در عضله يا بافتي كه آن را در محل خود نگه مي‌دارد، وارد مي‌شود. به عنوان مثال، روده‌ها ممكن است از يك ناحيه ضعيف از ديواره شكم عبور كنند.
بيشترين شيوع فتق‌ها، در شكم است، اما آن‌ها مي‌توانند در بالاي ران، ناف و ناحيه كشاله ران نيز ظاهر شوند. اكثر فتق‌ها به سرعت موجب مرگ نمي شوند، اما به خودي خود از بين نمي‌روند. گاهي اوقات فتق‌ها مي‌توانند براي پيشگيري از عوارض خطرناك بالقوه، به جراحي نياز داشته باشند.

انواع فتق‌هاي شايع

فتق مغبني يا كشاله ران

فتق‌هاي مغبني يا اينگوينال شايع‌ترين نوع فتق هستند. به گفته مركز فتق بريتانيا (BHC)، اين نوع فتق‌ها حدود ۷۰ درصد از همه فتق‌ها را تشكيل مي‌دهند. اين فتق‌ها هنگامي رخ مي‌دهند كه روده‌ها از طريق نقطه‌اي ضعيف يا شكاف در پايين ديواره شكمي، اغلب در كانال اينگوينال، بيرون مي زنند.
كانال اينگوينال در كشاله ران قرار دارد. در مردان، اين ناحيه جايي است كه طناب بيضه از شكم به سمت اسكروتوم (كيسه بيضه) عبور مي‌كند. اين طناب بيضه‌ها را نگه مي‌دارد. در زنان، كانال اينگوينال حاوي رباطي است كه رحم را در جاي خود نگه مي‌دارد.
اين نوع فتق در مردان بيشتر از زنان شايع است. اين امر به اين دليل است كه بيضه‌هاي مرد كمي پس از تولد، از طريق كانال اينگوينال پايين مي‌آيند و كانال تقريباً به طور كامل در پشت آنها بسته مي‌شود. گاهي كانال به درستي بسته نمي‌شود و يك ناحيه ضعيف مستعد ابتلا به فتق به جا مي‌گذارد.

فتق هياتال

فتق هياتال زماني اتفاق مي افتد كه بخشي از معده شما از طريق ديافراگم به داخل قفسه سينه نفوذ مي‌كند. ديافراگم سطحي از عضله است كه به شما كمك مي‌كند تا با منقبض كردن و كشيدن هوا به ريه‌ها نفس بكشيد. ديافراگم اندام‌هاي شكم را از اندام‌هايي كه در قفسه سينه شما هستند، جدا مي‌كند.
اين نوع فتق در افرادي كه بيش از ۵۰ سال دارند شايع تر است. اگر كودكي چنين شرايطي داشته باشد، به طور معمول اين امر توسط يك نقص تولد مادرزادي ايجاد مي‌شود. فتق هياتال تقريباً هميشه باعث اختلالات گوارشي مي‌شود كه اين مشكل زماني ايجاد مي‌شود كه محتويات معده به سمت مري بر مي‌گردد كه منجر به احساس سوزش مي‌شود.
براي اطلاعات بيشتر در مورد فتق هياتال، نمودار تعاملي پماد زخم ۳-D را دنبال كنيد.

فتق ناف

فتق‌هاي ناف ممكن است در كودكان و نوزادان زير ۶ ماه رخ دهند. اين اتفاق زماني رخ ميدهد كه روده آن‌ها درون ديواره شكمي در نزديكي ناف برآمده مي‌شود. ممكن است در ناحيه شكم كودك خود يا در اطراف آن، بخصوص هنگام گريه، متوجه وجود يك برآمدگي شويد.
فتق ناف تنها نوعي است كه اغلب به خودي خود از بين مي‌رود، به اين دليل كه عضلات ديواره شكم، معمولاً تا زماني كه كودك ۱ ساله مي‌شود، قوي‌تر مي‌شوند. اگر فتق تا اين زمان از بين نرفت، ممكن است براي اصلاح آن از جراحي استفاده شود.

فتق برشي

فتق برشي ممكن است پس از عمل جراحي شكم رخ دهد. روده شما ممكن است به داخل زخم برش يا بافت ضعيف اطراف آن وارد شود.

چه عواملي باعث بروز فتق مي‌شوند؟

بروز فتق‌ها به دليل تركيبي از ضعف عضلات و فشار است. بسته به علت آن، فتق ممكن است به سرعت يا در طول مدت زمان طولاني پيشرفت كند.

علل رايج ضعف عضلاني عبارتند از:

• عدم بسته شدن مناسب ديواره شكمي در رحم، كه يك نقص مادرزادي است.
• سن
• سرفه مزمن
• آسيب ناشي از زخم يا جراحي

عواملي كه بدن شما را تحت فشار قرار مي‌دهند و ممكن است باعث فتق شوند، به خصوص اگر عضلات شما ضعيف باشند، عبارتند از:

• حاملگي، كه به شكم شما فشار مي‌آورد.
• داشتن يبوست، كه باعث ايجاد فشار در هنگام حركت روده مي‌شود.
• بلند كردن وزن سنگين
• تجمع مايع در شكم يا آسيت (آب آوردگي شكم)
• افزايش ناگهاني وزن
• جراحي در ناحيه فتق
• سرفه مداوم يا عطسه

چه كساني در معرض خطر فتق قرار دارند؟

فاكتورهايي كه خطر ابتلا به فتق را افزايش مي‌دهند عبارتند از:

• سابقه خانوادگي يا شخصي ابتلا به فتق
• اضافه وزن يا چاقي
• سرفه مزمن
• يبوست مزمن
• سيگار كشيدن، كه مي‌تواند موجب سرفه مزمن شود.

شرايطي مانند فيبروز كيستيك نيز مي‌توانند به پماد آلفا براي آفتاب سوختگي طور غير مستقيم خطر ابتلا به فتق را افزايش دهند. فيبروز كيستيك به عملكرد ريه‌ها آسيب مي زند و به اين ترتيب باعث سرفه مزمن مي‌شود.

فتق چه علائمي دارد؟

شايع‌ترين علامت فتق برآمدگي يا توده در ناحيه تحت تاثير است. در مورد يك فتق مغبني يا اينگوينال، ممكن است متوجه يك توده در هر دو طرف استخوان شرمگاهي ‌شويد، قسمتي كه كشاله ران و ران به هم مي‌رسند.

هنگام لمس، ايستادن، خم شدن يا سرفه، بيشتر احتمال دارد فتق خود را احساس كنيد.

اگر كودك شما فتق دارد، ممكن است فقط زماني كه گريه مي‌كند، متوجه توده شويد. برآمدگي به طور معمول تنها علامت فتق ناف است.

ساير نشانه‌هاي رايج فتق اينگوينال عبارتند از:

• درد يا ناراحتي در ناحيۀ فتق (معمولاً در پايين شكم)، به ويژه هنگام خم شدن، سرفه يا بلند كردن اجسام
• ضعف، فشار و يا احساس سنگيني در شكم
• سوزش، ايجاد صدا يا احساس درد در محل برآمدگي

ساير علائم فتق هياتال عبارتند از:

• برگشت اسيد، به طوري كه اسيد معده به مري بازميگردد و موجب احساس سوزش مي‌شود.
• درد قفسه سينه
• مشكل در بلع

در برخي موارد، فتق علامتي ندارد. شما ممكن است متوجه وجود فتق نشويد مگر آنكه در طي معاينه جسمي معمولي يا پزشكي براي مشكلي غير مرتبط، فتق شما خود را نشان دهد.

فتق چگونه تشخيص داده مي‌شود؟

فتق مغبني يا برشي معمولاً از طريق معاينه فيزيكي تشخيص داده مي‌شود. پزشك شما ممكن است متوجه برآمدگي در شكم يا كشاله ران شود كه هنگام ايستادن، سرفه، يا فشار بزرگ‌تر مي‌شود. اگر فتق هياتال داشته باشيد، پزشك شما مي‌تواند اين نوع فتق را با اشعه ايكس باريم يا آندوسكوپي تشخيص دهد.
اشعه ايكس باريم مجموعه‌اي از تصاوير اشعه ايكس از دستگاه گوارش شما است. پس از نوشيدن محلول مايعي حاوي باريم، كه به خوبي در تصاوير اشعه ايكس مشخص مي‌شود، تصاوير ثبت مي‌شوند.
آندوسكوپي شامل ورود دوربيني كوچك متصل به يك لوله به پايين گلو و به مري و پماد آلفا براي جاي جوش معده شما مي‌باشد.
هر دو اين آزمايش‌ها اجازه مي‌دهند تا پزشك شما داخل شكم شما را ببيند.
اگر كودك شما فتق ناف داشته باشد، ممكن است پزشك سونوگرافي انجام دهد. سونوگرافي از امواج صوتي با فركانس بالا براي ايجاد تصويري از ساختارهاي داخل بدن استفاده مي‌كند.

گزينه‌هاي درماني براي فتق

اين كه آيا نياز به درمان داريد بستگي به اندازه فتق و شدت علائم شما دارد. پزشك شما ممكن است به راحتي فتق را براي عوارض احتمالي بررسي كند. گزينه‌هاي درماني براي فتق شامل تغيير سبك زندگي، دارو يا جراحي هستند.

تغييرات سبك زندگي

تغييرات غذايي اغلب ممكن است علائم فتق هياتال را درمان كنند، اما فتق را از بين نمي‌برند. از وعده‌هاي غذايي زياد يا سنگين اجتناب كنيد، پس از غذا خوردن دراز نكشيد يا خم نشويد و وزن بدن خود را در محدوده سالم نگه داريد.

برخي تمرينات و ورزش‌ها ممكن است به تقويت عضلات اطراف فتق كمك كنند كه ممكن است بعضي علائم را كاهش دهند. با اين حال، انجام تمرينات به طور نادرست مي‌تواند فشار را درآن منطقه افزايش دهد و ممكن است در واقع باعث ايجاد برآمدگي بيش‌تر در ناحيه فتق مي‌شود. بهترين كار اين است كه درباره تمرينات و ورزش‌هاي مناسب با پزشك يا فيزيوتراپيست خود مشورت كنيد.

اگر اين تغييرات ناراحتي شما را از بين نبرد، ممكن است براي درمان به جراحي نياز داشته باشيد. همچنين مي‌توانيد علائم را از طريق اجتناب از مصرف غذاهايي كه سبب بروز برگشت اسيد يا سوزش مي‌شوند، مانند غذاهاي تند و غذاهاي حاوي گوجه فرنگي، بهبود بخشيد. علاوه بر اين، مي‌توانيد از طريق كاهش وزن و ترك سيگار از برگشت اسيد جلوگيري كنيد.

دارو

اگر فتق هياتال داريد، داروهاي بدون نسخه و يا تجويزي كه باعث كاهش اسيد معده مي‌شوند، مي‌توانند ناراحتي شما را از بين ببرند و علائم را بهبود ‌بخشند. اين داروها شامل آنتي اسيدها، مسدود كننده‌هاي گيرنده H2 و مهار كننده‌هاي پمپ پروتون هستند.

عمل جراحي

اگر فتق شما در حال بزرگ شدن است يا باعث درد مي‌شود، پزشك ممكن است تصميم بگيرد كه بهترين كار، انجام عمل جراحي است. پزشك شما ممكن است فتق را با دوختن سوراخ ديواره شكمي و بستن آن در طول عمل پماد سوختگي جراحي، درمان كند. اين امر اغلب توسط بستن سوراخ با مش (بافت) جراحي انجام مي‌شود.
فتق‌ها مي‌توانند با جراحي باز يا لاپاروسكوپي درمان شوند. در جراحي لاپاروسكوپي، براي ترميم فتق، از يك دوربين كوچك و تجهيزات جراحي بسيار ريز، با انجام چند برش كوچك استفاده مي‌شود. جراحي لاپاروسكوپي كمتر باعث آسيب به بافت اطراف مي‌شود.
جراحي باز نياز به يك روند بهبودي طولاني‌تر دارد. ممكن است تا شش هفته نتوانيد به طور عادي حركت كنيد. جراحي لاپاروسكوپي مدت زمان بهبودي بسيار كوتاه‌تري را دارد، اما خطر برگشت فتق بيشتر است.
علاوه بر اين، جراحي لاپاروسكوپي براي همه فتق‌ها مناسب نيست. اين نوع جراحي شامل فتق‌هايي است كه بخشي از روده شما به داخل كيسه بيضه وارد شده باشد.

عوارض احتمالي فتق

اگر فتق درمان نشود، ممكن است رشد كند و دردناكتر شود. بخشي از روده شما مي‌تواند در ديواره شكم به دام افتاده باشد. اين امر مي‌تواند روده شما را مسدود كند و باعث درد شديد، حالت تهوع يا يبوست شود. در صورت عدم درمان، فتق مي‌تواند فشار زيادي بر روي بافت‌هاي اطراف نيز ايجاد كند. اين موضوع مي‌تواند باعث تورم و درد در ناحيه اطراف شود.
اگر قسمت گير كرده روده شما جريان خون كافي دريافت نكند، خفگي اتفاق مي افتد. اين امر باعث مي‌شود كه بافت روده عفونت كند يا از بين برود. فتق خفه كننده، تهديد كننده حيات است و نياز به درمان فوري دارد.

جلوگيري از فتق

شما هميشه نمي‌توانيد از ضعف عضلاني كه باعث ايجاد فتق مي‌شود، جلوگيري كنيد. با اين حال، مي‌توانيد ميزان فشار بر روي بدن خود را كاهش دهيد. اين كار ممكن است در جلوگيري از فتق يا بدتر شدن فتق موجود، به شما كمك كند. نكات پيشگيرانه عبارتند از:

• سيگار نكشيدن
• مراجعه به پزشك هنگام بيمار براي جلوگيري از ايجاد سرفه مداوم
• حفظ وزن بدن سالم
• اجتناب از فشار و زور زدن در طي اجابت مزاج يا ادرار كردن
• بلند كردن اشياء با زانوها و نه با كمر
• اجتناب از بلند كردن اجسام با وزني كه براي شما بسيار سنگين هستند.

چشم پماد زخم بستر انداز اين بيماري

مهم است كه علائم اوليه فتق را تشخيص دهيم. فتق درمان نشده به خودي خود از بين نمي‌رود. با اين حال، با تغييرات زودتر در مراقبت‌هاي پزشكي و يا شيوه زندگي، مي‌توانيد تاثيرات فتق را به حداقل برسانيد و از عواقب تهديد كننده حيات مانند انقباض و خفگي جلوگيري كنيد.