همه چيز در مورد پزشكي

انواع زخم ها و راه هاي درماني آن ها

همه آدم‌ها در طول زندگي‌شان آسيب‌ديدگي‌اي كه باعث ايجاد زخم شود، تجربه كرده‌اند و معمولا بعد از ايجاد آن نگران مي‌شوند كه مبادا جايش باقي بماند. بويژه اگر در معرض ديد و مثلا روي صورت باشد

.

دكتر حسين طباطبايي، متخصص پوست و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در اين باره به جام جم مي گويد: معمولا شكل ظاهري زخم ها گرد يا نامنظم است و با تخريب كامل سطح پوست و قسمت هايي از ميان پوست ايجاد مي شود. اندازه زخم ها از چند ميلي متر تا چند سانتي متر متغير است و ممكن است شل يا سفت باشد. گاهي هم زخم به سمت زيرين يعني درم يا قسمت زير درم يا هيپودرم گسترش مي يابد كه در اين صورت، جوشگاه باقي مي گذارد.

زخم ها مي تواند در پوست يا مخاطي مانند مخاط دهان، مخاط تناسلي، مخاط دستگاه گوارش و… ايجاد شود، اما شايع ترين محل زخم پوستي، ساق پاست. دكتر طباطبايي با بيان اين مطلب ادامه مي دهد: زخم در پوست به صورت التهاب و قرمزي بيشتر و اغلب زخم هاي پوستي در مواجهه با گرما، سرما، تحريك با وسايل بيروني يا اختلال در جريان گردش خون پوست ايجاد مي شود. اگر زخم ها عفوني شود، عمق، وسعت و شدتش بيشتر مي شود.

نشانه ها

دكتر طباطبايي در پاسخ به اين پرسش مي گويد: زخم باز است و با از بين رفتن لايه سطحي پوست روي آن، قرمز رنگ و متورم مي شود. در مواردي هم با ايجاد تاول روي زخم، لايه پوستي اش از بين مي رود. بتدريج زخم به سمت قسمت هاي عمقي پوست گسترش مي يابد تا به بافت چربي زير پوست برسد. اين متخصص پوست مي افزايد: عمق زخم حتي گاهي تا عضلات زيرين و به استخوان ها نيز مي رسد و عفونت سراسر زير پوست حتي تاندون ها را فرامي گيرد.

زخم هاي خطرناك

دكتر طباطبايي مي گويد: زخم هاي مزمن مي تواند دردناك باشد و معمولا شب ها به شدت درد افزوده مي شود. در صورت درمان نشدن، درد شدت مي يابد و زخم بدبو مي شود و بافت آن منطقه حالت له شدگي پيدا مي كند. او تاكيد مي كند: درمان زخم هايي كه در آنها اعصاب انتهايي بدن گرفتار مي شود مانند زخم پاي ديابتي و جذام يا زخم هاي بدن بيماري كه دچار كاهش ايمني بدن، كم خوني مزمن، ايدز و استرس هاي عصبي است يا در كساني كه داروهاي تضعيف كننده سيستم ايمني مصرف مي كنند، مشكل تر است.

تشخيص نوع زخم

دكتر طباطبايي معتقد است: از نحوه، نوع و رنگ ترشحات زخم تا حدي مي توان به نوع يا دليل آن پي برد. اين متخصص پوست ادامه مي دهد: مثلا ترشح مايعي روشن و شفاف، معمولا موقع بهبود زخم ديده مي شود، ترشح چركي در زخم هاي عفوني شده رنگ زرد كرمي دارد و ترشح خون آلود معمولا در زخم هاي بدخيم و در زمان بهبود زخم عميق ديده مي شود.البته گاهي براي تشخيص زخم، بررسي و آزمايش هاي تكميلي مانند كشت از ترشحات زخم لازم است.

مراقبت دقيق و درمان زخم

دكتر طباطبايي تاكيد مي كند: در حالي كه بررسي آزمايشگاهي براي يافتن علت زخم انجام مي شود، بلافاصله بايد زخم را با مواد ضدعفوني آب اكسيژنه، بتادين و… شست و بافت هاي مرده يا اجسام خارجي احتمالي را بويژه در زخم ناشي از تصادف ها خارج و سپس زخم را با مواد خشك كننده و آنتي بيوتيك هاي موضعي پانسمان كرد. البته اين پانسمان هم هر روز بايد تعويض شود. بايد مراقب باشيم جريان خون در محل زخم وجود داشته باشد. مثلا بيمار دچار زخم بستر را مدام بايد جابه جا كرد تا مدت طولاني به محل زخم فشار نيايد و امكان ترميم زخم فراهم شود.

فعاليت، ترك سيگار و كاهش وزن براي بهبود زخم

اگر بيماري بخواهد زخم هايش زودتر بهبود پيدا كند، لازم است به نكته هايي توجه داشته باشد. دكتر طباطبايي با بيان اين نكته مي افزايد: بيمار، نه تنها بايد فعاليت جسمي متناسب با وضع بيماري و سنش داشته باشد، بلكه نبايد سيگار بكشد، زيرا نيكوتين با انقباض عروق باعث كاهش جريان خون در محل زخم و كندشدن مراحل ترميم زخم مي شود. وي با اشاره به اين كه بيماران چاق با گرفتن رژيم متناسب با وضع بيماري و سنشان مي توانند به بهبود زخم كمك كنند، ادامه مي دهد: كساني كه زخم ساق پا دارند هم مي توانند با پوشيدن جوراب هاي ويژه و چسبان از تجمع خون در عروق پا جلوگيري كنند تا خون به جريان افتد. اين بيماران بايد جوراب ويژه اي كه ساق پا را كاملا مي پوشاند، بپوشند و فقط موقع خواب آن را بيرون بياورند و حتي بعد از بهبود زخم پا دست كم تا پنج سال بايد طي روز اين جوراب ها را بپوشند تا از احتمال عود زخم پا جلوگيري شود.

زخم پاي ديابتي، مزمن و مرموز

دكتر طباطبايي، يكي از مهم ترين زخم هاي مزمن را زخم پاي ديابتي مي داند و توضيح مي دهد: در اثر بالارفتن قند خون بتدريج عروق تغذيه كننده پوست تنگ مي شود و با كاهش تغذيه پوست، به آساني در اثر ضربه، روي پوست زخم ايجاد مي شود كه بهبود آن بسختي صورت مي گيرد. البته تحقيقات انجام شده در سال ۲۰۱۳ نشان داده است كه پاشيدن شكر پودر شده روي بافت مرده زخم هاي مزمن و عميق، باعث سرعت بهبود آنها مي شود.

اصلا چرا زخم ايجاد مي شود؟

اما چرا زخم ايجاد مي شود؟ دكتر طباطبايي در پاسخ مي گويد: مهم ترين دليل ايجاد زخم صدمه ديدن جريان گردش خون است، بويژه زخم هاي مزمن، جريان گردش خون كمي دارد. از علل ديگر زخم ها عفونت هاي باكتريايي، ويروسي، قارچي يا سرطان هاست. زخم وريدي هم به دليل جريان ناكافي خون ايجاد مي شود كه در سالمندان شايع است. علاوه بر اين، در بسياري از بيماري هاي پوستي نيز زخم يكي از نشانه هاي بيماري است. بديهي است در اين صورت بايد ضمن مراقبت كلي از زخم ها، بيماري اصلي درمان شود. فراموش نكنيد در تمام زخم هاي مزمن، تجويز آنتي بيوتيك هاي خوراكي يا تزريقي از مهم ترين درمان هاست، زيرا در زخم هاي مزمن، باكتري هاي فرصت طلب به آساني باعث عفوني شدن زخم ها مي شود.

منبع :

راستينه