همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : آرتروز زانو بيماري شايعي است كه احتمالا خودتان يا يكي دو نفر از بستگان ميانسال شما هم به آن مبتلا هستند.بيماراني كه مدام از درد شكايت مي‌كنند و متاسفانه گاهي كار چنداني هم از دست پزشكان ساخته نيست، پس قبل از واقعه بايد به فكر چاره بود.

مفاصل ما ظرفيت محدودي دارند و كار كشيدن زياد از آنها نتيجه‌اي جز تخريب ندارد. مهم‌ترين عامل بروز آرتروز، سبك زندگي ناسالم و عادت‌‌هاي حركتي غلط است.البته بروز آرتروز زانو در ميانسالي قطعي است و در تصويربرداري از زانوي همه سالمندان درجه‌هايي از آن ديده مي‌شود، اما ممكن است هيچ علامتي نداشته باشد.

۱- وزن كم كنيد

چاقي يكي از عوامل مستعدكننده ابتلا به آرتروز زانو است. وزن بالا، فشار مكانيكال وارده به مفاصل را بالا مي‌برد و باعث مي‌شود بيماري زودتر از معمول، سراغ فرد دچار اضافه وزن بيايد. هر يك كيلوگرم اضافه‌وزن بدن، فشاري معادل ۶ كيلوگرم به زانو وارد هارتمن مي‌كند.

مفصل وقتي سالم مي‌ماند كه حداقل فشار به سطوح غضروفي وارد شود. آمار نشان مي‌دهد حدود ۹ درصد از مردان و ۱۸ درصد از زنان در سن ۶۰ سالگي و بالاتر به آرتروز زانو مبتلا مي‌شوند، اما علايم ساييدگي و آرتروز زانو در افراد دچار اضافه وزن، خيلي‌زودتر از اين سن ديده مي‌شود.

۲- درست بنشينيد

نشستن روي زانوها در ايراني‌ها عادت‌ مرسومي است. اين حالت فشار زيادي به مفاصل تحميل مي‌كند، چون زانوها در نهايت خميدگي يعني آخرين دامنه حركتي‌‌شان قرار مي‌گيرد و فشار داخل مفصل بالا مي‌رود. همچنين قرار گرفتن استخوان ران و ساق‌پا در يك راستا باعث كشيدگي ليگامان‌ها، رباط‌ها و منيسك‌ها نيز مي‌شود كه خود عاملي براي درد و آسيب به مفاصل محسوب مي‌شود.

بلندكردن جسم سنگين مانند يك ضربه به زانو عمل مي‌كند و با تكرار اين كار، ضربه‌ها مكرر مي‌شود و به تدريج غضروف لايه‌لايه خواهد شد و اين آسيب هر بار ضخامت غضروف را كمتر و كمتر مي‌كند تا اينكه بيماري آرتروز شروع مي‌شود

مفصل زانو نبايد بيش از ۱۰۰ درجه خم شود. پس بهتر است همه افراد روي مبل يا صندلي بنشينند. البته كف‌پا بايد كاملا روي زمين قرار گيرد و ارتفاع مبل و صندلي با جثه افراد متناسب باشد (صندلي زياد بلند يا زياد كوتاه نباشد).

۳- زياد پماد هارتمن ننشينيد

افرادي كه زياد روي صندلي مي‌نشينند، مانند كساني كه مجبورند در سفر مدتي طولاني‌ روي صندلي بنشينند يا كارمندان و كاربران رايانه، دچار حالتي مي‌شوند كه در آن، بعد از برخاستن از روي صندلي احساس مي‌كنند زانويشان قفل شده و كمي هم درد دارد. بنابراين به اين افراد توصيه مي‌شود حتما هر ساعت به مدت ۲ تا ۳ دقيقه از جاي خود برخيزند و كمي قدم بزنند يا زانوهاي خود را ماساژ دهند.

ماساژ غضروفي كمك مي‌كند مايع مفصلي روي سطوح مفصل پراكنده ‌شود (مفصل عروق خوني ندارد و با مايع مفصلي تغذيه مي‌شود). نشستن به مدت طولاني روي صندلي، بروز آرتروز را تسريع مي‌كند.

۴- اجسام سنگين را بلند نكنيد

بلند كردن اجسام سنگين مكانيسمي مانند افزايش وزن دارد. همه افراد جوان يا مسن بايد هنگام حمل‌و‌نقل بار دقت كنند. توصيه مي‌شود موقع خريد از كيف‌هاي چرخ‌دار استفاده كنيد.

بلندكردن جسم سنگين مانند يك ضربه به زانو عمل مي‌كند و با تكرار اين كار، ضربه‌ها مكرر مي‌شود و به تدريج غضروف لايه‌لايه خواهد شد و اين آسيب هر بار ضخامت غضروف را كمتر و كمتر مي‌كند تا اينكه بيماري آرتروز شروع مي‌شود.

افرادي كه مشاغل سنگين دارند، قطعا دچار آرتروز زودرس خواهند شد، بنابراين بايد سعي كنند عضلات پاهايشان اكتيكوت را قوي‌تر كنند.

۵- تحرك داشته باشيد

ورزش، عضلات پا را تقويت مي‌كند. عضلات اطراف، نقش حمايتي روي غضروف‌ها دارند. عضلات حمايتي فقط به عضلات اطراف مفاصل زانو محدود نمي‌شوند، بلكه عضلات مفصل لگن نيز بايد تقويت شوند، زيرا مفاصل لگن نقش كنترلي روي زانو دارند.

عضلاتي كه بايد تقويت شوند شامل عضلات چهارسر ران، همسترينگ، دوركننده و نزديك‌كننده ران هستند و همه افراد، به‌خصوص كساني كه پاهاي ضعيفي دارند يا مسن هستند، با ورزش مرتب مي‌توانند اين عضلات را تقويت كنند.

البته گاهي ورزشكاران با بي‌احتياطي به زانوي خود آسيب مي‌زنند و اين آسيب مي‌تواند پارگي منيسك باشد. گاهي در افراد مسن نيز بدون حركت‌هاي ورزشي پارگي اتفاق مي‌افتد. هر گونه آسيب به منيسك بايد ترميم شود. نبود فقدان منيسك باعث خردشدگي و كنده شدن غضروف مفصل مي‌شود و به مرور ساييدگي و آرتروز پديدار خواهدشد.

در ‌آسيب‌هاي زانو مي‌توان به مدت كوتاه و تا بهبود وضعيت از زانوبند استفاده كرد، ولي بستن زانوبند به مدت طولاني توصيه نمي‌شود

۶- اگر ورزشكاريد، زانوبند ببنديد

زانوبند وسيله حفاظتي در برابر فشارها و ضربه‌هاست. ورزشكاران موقع ورزش حتما بايد به زانوبند مجهز باشند تا از چسب هارتمن جابجايي ناگهاني زانو جلوگيري شود، به‌خصوص ورزشكاراني كه قبلا دچار آسيب شده و زانويشان را ترميم كرده‌اند. البته هر ورزشكاري بايد شيوه درست ورزش‌كردن را از مربي آموزشي خود بياموزد.

استفاده از زانوبند بايد محدود باشد، زيرا اين وسيله، حركت پا را محدود مي‌كند و استفاده از آن براي مدت طولاني ممكن است باعث كم‌شدن حجم عضلات و ضعف‌پاها ‌شود. البته در ‌آسيب‌هاي زانو مي‌توان به مدت كوتاه و تا بهبود وضعيت از آن استفاده كرد، ولي بستن زانوبند به مدت طولاني توصيه نمي‌شود.

۷- اگر پاپرانتزي هستيد…

يكي از اشكال‌هاي زانو كه در درازمدت آرتروز ايجاد مي‌كند، پا پرانتزي يا پا ضربدري است. البته آرتروز را بيشتر در بيماران مبتلا به پا پرانتزي مي‌بينيم. اين پديده وقتي شايع است كه انحراف پا توام با چرخش كشكك زانو باشد. بنابراين مبتلايان بايد به پزشك مراجعه كنند تا وضعيتشان اصلاح شود.

در صورتي كه عمل جراحي نياز باشد، بهتر است هرچه زودتر انجام شود. براي اين كار محدوديت سني وجود ندارد و مي‌توان با اصلاح زانو، از آسيب بيشتر مفاصل جلوگيري كرد.

۸- كفش پاشنه‌بلند نپوشيد

كفش‌هاي پاشنه‌بلند باعث مي‌شوند پا در راستاي مناسبي قرار نگيرد و زانوها چند درجه خميدگي داشته باشند. همچنين كفش عفونت بدن نامناسب قدم برداشتن را دشوار و فشار روي زانو و مفاصل را بيشتر مي‌كند.

كفش مناسب كفشي است كه سه سانتي‌متر پاشنه داشته باشد. پس از پوشيدن كفش‌هايي كه كف لغزنده دارند يا خيلي خشك و سفت هستند، خودداري كنيد.

منبع: هفته نامه سلامت