همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : پوكي استخوان يا استئوپروز در واقع بيماري است كه در آن توده استخوان كم و بافت آن ضعيف و بسيار شكننده مي‌شود. اين بيماري شايع‌ترين بيماري متابوليك استخوان است. پوكي استخوان در زنان يائسه شيوع بالايي داشته و ۳۰ درصد آنان دچار شكستگي‌هاي ناشي از اين مشكل مي‌شوند.

پوكي استخوان يك بيماري بدون درد است تا زماني كه شكستگي رخ دهد. اين بيماري معمولا پس از شكستگي استخوان به ويژه در نواحي گردن، استخوان ران و مهره هاي كمري تشخيص داده مي‌شود. بنابراين فقدان درد به معني عدم پوكي استخوان نيست! پوكي استخوان شديد حتي بدون درد و با شكستگي ممكن است وجود داشته باشد. شكستگي در چنين شرايطي مي‌تواند حتي خود به خود و يا با موارد ضربه‌اي خفيف مانند زمين خوردن ساده اتفاق افتد. علاوه بر كهولت سن و يائسگي، عوامل ديگري نيز مي‌توانند به عنوان عامل خطر براي ايجاد پوكي استخوان عمل كنند كه برخي بيماري‌هاي زمينه‌اي و داروها از آن جمله اند.

از جمله بيماري‌هايي كه باعث پوكي استخوان ثانويه مي‌شوند، مي‌توان از ديابت نوع ۱ و ۲، پركاري مدي هاني تيروئيد، پركاري پاراتيروئيد، بارداري استعمال دخانيات و مشروبات الكلي، سوء تغذيه، بيماري مزمن كبدي و كليوي، كمبود ويتامين دي، ايدز، روماتيسم مفصلي و ... نام برد.

اكثر تحقيقات نشان مي‌دهد سلامتي استخوان در صورت بروز ديابت در معرض خطر قرار مي گيرد. پاسخ كليدي اين ارتباط، اثر متقابل بين استخوان و انسولين است. در مبتلايان به ديابت نوع يك احتمال پوكي استخوان بيشتراست. به نظر مي‌آيد اين كاهش تراكم استخوان به علت كمبود سطح انسولين اين بيماران است. انسولين موجب افزايش تراكم استخوان مي شود. انسولين مي تواند با تاثير بر سلول‌هاي استخواني ميزان جذب آمينو اسيدها و ساخت كلاژن را افزايش دهد.

تحقيقات نشان مي دهد كه ديابت نوع ۲ مستقيما روي سوخت و ساز استخوان و تراكم آن موثر است، از طرفي به علت كمبود فعاليت‌هاي بدني و ورزشي دچار اين كاهش تراكم استخواني و پوكي مي‌شوند. البته بعضي از داروهاي كاهنده قند خون نيز منجر به پوكي استخوان مي شوند و از سوي ديگر بروز عوارض ديابت با افزايش احتمال افتادن نيز منجر به افزايش خطر بروز شكستگي استخوان مي‌شود.

به علت كاهش تراكم استخواني بيماران ديابتي، احتمال شكستگي‌هاي استخواني در اين بيماران بيشتر است و در عين حال در صورت شكستگي، ترميم بافت استخواني اغلب با تاخير زياد انجام مي‌شود. در شكستگي‌هاي استخواني هزينه‌هاي بسياري براي نگهداري و از كار افتادگي ناشي از آن به ساختار بهداشتي تامين مي‌شود. همچنين ميزان مرگ و مير ناشي از شكستگي تا ۲۰ درصد نيز گزارش شده است

عوامل خطر شكستگي ناشي از پوكي استخوان

كشور محل ژل medihoney زندگي، نژاد، سن ۴۰ تا ۹۰ سالگي، جنس، وزن، سابقه خانوادگي، سابقه شكستگي‌هاي قبلي، استعمال دخانيات، روماتيسم مفصلي، مصرف داروهاي گلوكوكورتيكوئيد، مصرف الكل و استئوپروز ثانويه به دنبال ديابت نوع يك، سوء تغذيه بيماري مزمن كبد، هيپرپاراتيروييد و ... از مهمترين عوامل خطر افزايش دهنده احتمال شكستگي ناشي از پوكي استخوان هستند.

عوامل خطر شكستگي در ديابت

عدم كنترل مناسب قند خون، كاهش بينايي و شنوايي، ضعف حفظ تعادل، با توجه به زخم پاها و آسيب هاي عصبي و سكته‌هاي گذشته، كاهش قند خون و كم تحركي، مصرف برخي از داروها ( داروهاي آرامبخش، داروهاي كنترل فشار خون) عوامل محيطي و فراموشي از مهمترين عوامل خطر افزايش دهنده احتمال شكستگي در ديابت هستند.

چه افرادي بايد آزمايش سنجش تراكم استخوان دهند؟

در بيماران ديابت نوع ۲ نيز مانند ساير افراد از جمله تمامي زنان بيشتر از ۶۵ سال، زنان بعد از يائسگي با دارا بودن ريسك فاكتورهاي پوكي استخوان از جمله وزن كم، استفاده طولاني مدت از گلوكوكورتيكوئيد، استفاده از سيگار و مشروبات الكلي، يائسگي زودرس و سابقه فاميلي شكستگي‌هاي به دنبال پوكي استخوان، استئوپروز ثانويه به دنبال ديابت نوع يك، سوء تغذيه، بيماري مزمن كبد، پركاري پاراتيروئيد و... توصيه به انجام آزمايش سنجش تراكم استخوان مي‌شود.

نكات مهم در حفظ سلامت استخوان

در حال حاضر پايه و اساس پيشگيري از پوكي استخوان بيماران ديابت شامل همان توصيه هايي است كه براي درمان خود ديابت بكار مي‌رود يعني تغيير سبك زندگي از جمله : تغذيه سالم، فعاليت عسل پزشكي مناسب فيزيكي است.

رژيم غذايي سالم با كلسيم و ويتامين دي زياد

كلسيم در مواد غذايي زيادي به خصوص محصولات لبني يافت مي‌شود. مصرف حدود ۱۰۰۰ ميلي گرم در روز براي اكثريت افراد توصيه مي‌شود. ويتامين دي نيز هنگامي كه پوست در معرض نور خورشيد قرار گيرد توليد مي‌شود، اگر چه بسياري از مردم قادر به توليد ويتامين دي به طور طبيعي با واسطه نور خورشيد هستند، ولي در موارد زيادي به دليل اينكه كمتر در معرض نور خورشيد قرار مي‌گيرند، دچار كمبود ويتامين دي مي شوند. به همين دل براي آن‌ها ويتامين دي به صورت مكمل مخصوصا كه در افراد چاق كه در خطر ابتلا به كمبود ويتامين دي هستند، لازم است. به علاوه رژيم غذايي بهتر است غني از چربي‌هاي غيراشباع و اسيدهاي چرب امگا ۳ باشد. مصرف آجيل خصوصي بادام، فندق، پسته و تخمه به ميزان متعادل مفيد است. البته مصرف نمك را بايستي محدود كرد.

تمرينات منظم جهت تقويت استخوان

به طور منظم تمرينات تحمل وزن و تقويت عضلات از پوكي استخوان جلوگيري مي‌كند و با بهبود تعادل و انعطاف‌پذيري بهتر، ريسك افتادن و شكستگي استخوان كاهش مي يابد. به همين دليل ورزش براي افرادي كه ديابت دارند بسيار مهم و لازم است، از طرفي ديگر ورزش به كاهش سطح قند خون نيز كمك مي‌كند. پياده روي حداقل ۱۵۰ دقيقه در هفته، علاوه بر بهبود كنترل قند خون، با توجه به كاهش وزن و كاهش اثر سوء بر روي استخوان‌ها، موثر بر بهبود تراكم استخوان مي‌شود.

زندگي سالم

ترك سيگار و الكل همراه با و حفظ وزن در محدوده نرمال و نه تنها به درمان بيماري ديابت و سلامت استخوان ها كمك مي قيمت كرم مدي هاني كند.

درمان دارويي

از آنجا كه پوكي استخوان يكي از عوارض مهم در دوران يائسگي است، درمان‌هاي دارويي خوراكي و تزريقي تعيين شده براي پيشگيري و درمان پوكي استخوان در زنان يائسه و مردان مسن وجود دارند، كه در صورت ضرورت توسط پزشك براي بيمار تجويز مي‌شود. از اين گروه داروها در حال حاضر براي بيماران ديابتي نيز توصيه مي‌شود. كلسيم و ويتامين دي، براي سلامتي استخوان و جلوگيري از پوكي استخوان بسيار مهم بوده و مصرف مقدار كافي كلسيم را از طريق رژيم غذايي مي‌توان تامين كرد، در غيراين صورت از طريق مكمل بايستي تجويز شود. مكمل هاي ويتامين دي براي افراد بالاي ۶۰ سال براي حفاظت از شكستگي نياز است.

به حداقل رساندن خطر افتادن

براي اين منظور هر گونه عامل برهم خوردن تعادل فرد بايد پيشگيري شود. از جمله اصلاح كاهش ديد توسط متخصص چشم پزشكي، خودداري از كاهش بيش از حد فشار خون، چرا كه مي‌تواند سبب سرگيجه و عدم تعادل شود. همچنين اختلال حسي در پاها به موقع درمان شود.

توصيه‌هاي مهم براي جلوگيري از افتادن

پوشيدن كفش مناسب پيشگيري از نوروپاتي و زخم هاي پاي ديابتي، نصب دستگيره و نرده در حما،م راه پله و پاكسازي مسير رفت و آمد سالمندان ديابتي از مخاطرات ايجادكننده خطر سقوط (مانند فرش هايي كه در اثر رفت و آمد ثابت نشده اند)، نصب چراغ هاي *** در محل زندگي و رفت و آمدها اين افراد، استفاده از محافظ لگن جهت جلوگيري از آسيب هنگام افتادن از نكاتي هستند كه مي‌توانند از افتادن جلوگيري كنند.

بنا بر اعلام انجمن ديابت ايران، با توجه به افزايش شيوع محصولات مدي هاني ديابت در جوامع بشري و همراهي عارضه پوكي استخوان در اين بيماران توصيه مي‌شود علاوه بر كنترل مناسب قندخون، تغيير سبك زندگي، تغذيه سالم، فعاليت مناسب فيزيكي، ترك سيگار و الكل، اين بيماران بايستي جهت پيشگيري از پوكي استخوان با پزشك متخصص مشاوره كنند.

منبع: ايسنا