همه چيز در مورد پزشكي

شبكيه داخلي‌ترين لايه چشم و شامل ميليون‌ها سلول‌ گيرنده نور و نورون است. اين لايه بسيار نازك ۷۵ درصد مساحت كره چشم را در بر مي‌گيرد. شبكيه يك لايه حساس به نور را تشكيل مي‌دهد و با تبديل جريان الكترومغناطيسي نور به پيام عصبي و انتقال آن از طريق عصب بينايي به مغز فرآيند بينايي را امكان‌پذير مي‌كند.

بيماري‌هاي شبكيه بسيار متفاوت و متنوع هستند؛‌ ولي اكثر آنان با كاهش ديد همراهند. بيماري‌هاي شبكيه اعصاب مي‌توانند در هر بخش از شبكيه چشم تاثير بگذارند. برخي از بيماري‌هاي شبكيه درمان‌پذير هستند، برخي روند درماني كندي دارند و برخي ديگر منجر به نابينايي جزئي يا كامل مي‌شوند. مشاهده نوارهاي شناور يا تار عنكبوت، اعوجاج و تاري ديد، نقص در ديد جانبي و نابينايي از مهم‌ترين علائم بيماري‌هاي شبكيه هستند.

برخي از مهم‌ترين بيماري‌هاي شبكيه :

- پارگي شبكيه

پارگي شبكيه زماني اتفاق مي‌افتد كه ماده شفاف و ژله‌مانند موجود در مركز چشم (زجاجيه) كوچك و جمع و اتصال آن به شبكيه سست مي‌شود. گاهي در زمان جدا شدن زجاجيه از شبكيه بخشي از شبكيه كشيده شده و پاره يا سوراخ مي‌شود. معمولا بروز اين حالت با فلش ناگهاني شديد در چشم همراه است.

- جداشدگي شبكيه

اين حالت معمولا بر اثر جداشدن شبكيه از لايه زيرين اتفاق مي‌افتد. شبكيه مواد مغذي و اكسيژن مورد نياز خود را از لايه‌اي به نام مشيميه تامين مي‌كند كه اطراف شبكيه را دربرگرفته است و قطع ارتباط با اين لايه منجر پانسمان نقره براي سوختگي به اختلال در عملكرد شبكيه و مشكلات بينايي مي‌شود.

- رتينوپاتي ديابتي

رتينوپاتي ديابتي (DR) شايع‌ترين بيماري چشمي مبتلايان به ديابت است. شبكيه (رتين) در قسمت انتهاي كره چشم قرار دارد. نور وارد شده به چشم باعث تشكيل تصوير روي شبكيه مي‌شود. تصوير ايجاد شده روي شبكيه به علائم عصبي تبديل مي‌شود و علائم به وسيله اعصاب بينايي به مغز ارسال مي‌شوند. ديابت باعث آسيب به شبكيه و ايجاد رتينوپاتي مي‌شود. رتينوپاتي ديابتي در موارد شديد منجر به نابينايي بيمار مي‌شود.

در بيماري رتينوپاتي، رگ‌هاي خوني غير طبيعي جديدي روي پرده شبكيه رشد مي‌كنند و باعث كاهش بينايي يا نابينايي كامل مي‌شوند.

در واقع در اين عارضه با آسيب رگ‌هاي خوني، جريان خون كافي در اختيار سلول‌هاي عصبي شبكيه قرار نمي‌گيرد و كمبود اكسيژن به مرگ اين سلول‌ها منجر مي‌شود. در اين حالت بدن سعي مي‌كند تا با رشد رگ‌هاي خوني جديد، اين مشكل را حل كند و از پانسمان كل اكتيو طرفي بيماري ديابت باعث مي‌شود رشد عروق خوني به درستي انجام نگيرد و خونريزي كند و به شبكيه آسيب بزند. اين آسيب به رشد بافت اسكار در شبكيه منجر مي‌شود و بيمار به مرور زمان بينايي خود را از دست مي‌دهد.

- غشاي اپي‌رتينال

غشاي اپي‌رتينال يك بافت شبيه اسكار يا لايه‌اي مثل سلفون خردشده در قسمت بالاي شبكيه است. وجود اين لايه منجر به اختلال يا تاري ديد مي‌شود.

- دژنراسيون ماكولا

دژنراسيون ماكولا يا انحطاط ماكولا يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي چشمي است كه باعث مي‌شود فرد با افزايش سن ديد متمركز خود را از دست بدهد و انجام فعاليت‌هايي مانند مطالعه و رانندگي غير ممكن شود.

ماكولا يك ناحيه كوچك در شبكيه و مسئول بينايي مركزي است و باعث مي‌شود چشم قادر به ديدن جزييات باشد. تاري تصاوير، مشاهده مناطق تيره و اعوجاج در ديد مركزي مهم‌ترين علائم انحطاط ماكولاي مرتبط با افزايش سن به شمار مي‌آيد.

- نمايندگي شركت لوهمن روشه سوراخ ماكولا

اين عارضه ممكن است بر اثر كشش غير طبيعي بين زجاجيه و شبكيه به‌وجود آيد.

- ورم رنگيزه‌اي شبكيه

اين بيماري ارثي است و به مرور زمان بينايي كاهش مي‌يابد.

عوامل خطر بيماري‌هاي شبكيه :

معمولا افزايش سن، ديابت، داروهاي مختلف، ضربه و ترما، تصادف و سابقه خانوادگي فرد را در معرض بيماري‌هاي شبكيه قرار مي‌دهد.

روش‌هاي تشخيص :

معمولا پس از مشاهده علائم اوليه و مراجعه به پزشك، بيماري با معاينه دقيق و با استفاده از روش‌هاي مختلف تشخيص داده مي‌شود. در اينجا به برخي از اين روش‌ها اشاره شده است :

- تست امسلر گريد

تست امسلر گريد (Amsler grid test)شامل شبكه‌اي با خطوط راست و با نقطه عطف در مركز است. بيماران مبتلا به اختلال شبكيه به‌ويژه انحطاط ماكولا، تعدادي از اين خطوط را موج‌دار يا تار و تعدادي نواحي تاريك در مركز مي‌بينند.

- توموگرافي انسجام نوري

اين روش يك فناوري عالي پيكو اسميت اند نفيو براي تهيه تصاوير با كيفيت از شبكيه است. توموگرافي انسجام نوري قادر به تصويربرداري‌هاي مقطعي از ساختمان ميكروسكوپي بافت‌هاي زيستي است.

- آنژيوگرافي فلورسين

با اين روش مي‌توان از وضعيت دقيق رگ‌هاي خوني مطلع شد.

سونوگرافي و روش‌هاي تصويربرداري سي‌تي اسكن و ام‌آر آي از ديگر روش‌هاي تشخيصي هستند.

منبع: ايرنا