همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : به كاهش تدريجي عملكرد مفيد كليه، بيماري مزمن كليه يا نارسايي كليوي و يا در اصطلاح عاميانه از كار افتادن كليه گفته مي‌شود. كليه‌ها مواد و مايعات اضافي موجود در خون را تصفيه و از طريق ادرار دفع مي‌كنند. با از كار افتادن كليه‌ها مايعات، الكتروليت‌ها و مواد زائد خطرناك در بدن تجمع پيدا مي‌كنند. در مراحل اوليه بيماري، ممكن است شاهد علائم محسوسي باشيد. از كار افتادن كليه به زماني گفته مي‌شود كه در عملكرد كليه اختلال بسيار زيادي ايجاد شود. براي درمان اين عارضه سعي مي‌شود كه پيشرفت بيماري را با كنترل علل اصلي كاهش دهند. اين بيماري ممكن است تا جايي پيشرفت كند كه بدون دياليز يا پيوند كليه، بيمار قادر به ادامه زندگي نباشد.

علائم از كار افتادن كليه‌

نشانه‌هاي اين بيماري به مرور زمان يا به علت بيماري‌هاي ديگر ممكن اسا بروز كنند. اما از آنجايي كه كليه‌ها بسيار انعطاف پذير هستند و مي‌توانند نقص خود را جبران كنند، اين احتمال وجود دارد، تا زماني كه كليه‌ها به شدت آسيب نبينند، هيچ علامتي از خود نشان ندهند. در مجموع، علائم از كار افتادن كليه عبارتند از:

حالت تهوع و استفراغ

بي اشتهايي

خستگي و ضعف

اختلال در خواب

تغيير در ميزان ادرار

كاهش هوشياري ذهني

انقباض ناگهاني و گرفتگي عضلات

ورم پا و مچ پا

خارش مداوم

ايجاد درد در قفسه سينه، پانسمان hartmann به علت تجمع مايعات در اطراف قلب

تنگي نفس، به علت تجمع مايعات در ريه

فشار خون بالا كه به سختي كنترل شود

علت از كار افتادن كليه چيست؟

بيماري مزمن كليه زماني اتفاق مي‌افتد كه عملكرد كليه به علت بيماري يا وضعيت باليني مختل شود. اين امر به از بين رفتن كليه در طي چند ماه يا چند سال منجر مي‌شود. عوامل زير باعث از كار افتادن كليه مي‌شوند:

ديابت نوع ۱ يا ۲

فشار خون بالا

گلومرولونفريت: التهاب واحد‌هاي تصفيه كننده كليه (گلومرول)

نفريت بينابيني: التهاب لوله‌هاي كليه

بيماري كليه پلي كيستيك

انسداد دستگاه ادراري: به علت بزرگ شدن غده پروستات، سنگ كليه و برخي از سرطان‌ها

ريفلاكس وزيكويورترال: برگشت ادرار از مثانه به طرف كليه‌ها

عفونت كليه معروف به پيلونفريت

عوامل افزايش دهنده خطر از كار افتادن كليه

عواملي كه احتمال ابتلا به بيماري مزمن كليه را افزايش مي‌دهند، عبارتند از:

ديابت

فشار خون بالا

بيماري‌هاي قلبي-عروقي

سيگار كشيدن

چاقي مفرط

سابقه خانوادگي

ساختار غير طبيعي كليه

افزايش سن

عوارض جانبي از كار افتادن كليه

بيماري مزمن كليه مي‌تواند تمام قسمت‌هاي بدن را تحت تاثير قرار دهد. عوارض احتمالي آن مي‌تواند شامل موارد زير شود:

احتباس مايعات در بدن كه مي‌تواند منجر به تورم در دست و پا، فشار خون بالا يا تجمع آب در ريه (ادم ريوي) شود.

افزايش ناگهاني ميزان پتاسيم در خون (هيپركالمي)، كه مي‌تواند در عملكرد قلب اختلال ايجاد كرده و منجر به مرگ شود.

بيماري‌هاي قلبي- عروقي

ضعيف شدن استخوان‌ها و افزايش خطر شكستگي استخوان

كم خوني

كاهش ميل جنسي، اختلال نعوظ يا كاهش باروري

اختلال در دستگاه عصبي كه مي‌تواند منجر به عدم تمركز، تغيير شخصيت يا تشنج شود.

تضعيف پماد مدي هاني سيستم ايمني بدن كه احتمال ابتلا به عفونت را افزايش مي‌دهد.

پريكارديت - التهاب و تورم غشاي دور قلب

عوارض بارداري كه مي‌تواند براي مادر و جنين خطرناك باشد.

آسيب جبران ناپذير به كليه‌ها (مرحله نهايي بيماري كليوي)، كه فرد براي زنده ماندن نياز به دياليز يا پيوند كليه دارد.

راه‌هاي پيشگيري از اين بيماري

براي كاهش احتمال از كار افتادن كليه موارد زير را رعايت كنيد:

۱. مصرف درست دارو‌هاي ضد درد: اگر از دارو‌هاي ضد درد مانند آسپيرين، ايبوپروفن و استامينوفن استفاده مي‌كنيد، حتما آن‌ها را طبق دستور پزشك مصرف كنيد، زيرا مصرف بيش از حد اين دارو‌ها مي‌تواند به كليه آسيب برساند. اگر دچار بيماري كليه هستيد، بهتر است كه درباره مصرف اين دارو‌ها با پزشك خود مشورت كنيد.

۲. داشتن وزن مناسب: اگر وزن شما مناسب است، سعي كنيد با فعاليت‌هاي منظم، تناسب اندام خود را حفظ كنيد. اگر نياز به كاهش وزن داريد، با به كارگيري روش‌هاي سالم، وزن خود را كم كنيد.

۳. كنترل شرايط باليني: اگر دچار بيماري هستيد كه احتمال ابتلا به بيماري كليوي را افزايش مي‌دهد، حتما تحت نظر پزشك قرار بگيريد.

۴. دوري و ترك سيگار: سيگار مي‌تواند به كليه‌ها آسيب رسانده و بيماري كليوي را وخيم‌تر كند. سعي كنيد با مشاوره و دارو، سيگار را ترك كنيد.

تشخيص بيماري مزمن كليه

براي تشخيص بيماري مزمن كليه، پزشك ابتدا سوال‌هايي را از شما خواهد پرسيد. سابقه خانوادگي، داشتن فشار خون بالا، مصرف دارو‌هاي خاص و تغيير در ادرار مهمترين سوالات متخصص است. پزشك شما را معاينه فيزيكي كرده و علائم مرتبط با مشكلات قلبي-عروقي را بررسي خواهد كرد. علاوه بر اين، احتمالا آزمايش‌هاي خاصي نيز براي شما تجويز خواهد شد:

آزمايش خون: ميزان كراتينين و اوره خون بررسي خواهد شد.

آزمايش ادرار: با تجزيه و تحليل پانسمان نقره هارتمن نمونه ادرار، مي‌توان ناهنجاري‌ها و علت بروز بيماري مزمن كليه را تشخيص داد.

آزمايش‌هاي تصويري: با استفاده از سونوگرافي، ساختار و اندازه كليه‌ها بررسي خواهند شد.

نمونه برداري از كليه: پزشك براي تشخيص علت بيماري، ممكن است بيوپسي كليه را تجويز كند.

درمان از كار افتادن كليه

بسته به علت بيماري، برخي از انواع بيماري‌هاي كليوي قابل درمان هستند. هرچند، بيماري مزمن كليه معمولا درمان ندارد. به طور كلي، شيوه درمان شامل اقداماتي براي كنترل علائم، كاهش عوارض و كاهش پيشرفت بيماري است.

درمان عوارض

دارو‌هاي فشار خون بالا. افراد مبتلا به بيماري كليوي ممكن است دچار فشار خون بالا شوند. پزشك براي كاهش فشار خون و حفظ عملكرد كليه، احتمالا مصرف مهاركننده‌هاي آنزيم تبديل‌كننده آنژيوتانسين (ACE) و يا مسدودكننده‌هاي گيرنده آنژيوتانسين II را تجويز خواهد كرد. اين دارو‌ها در ابتدا عملكرد كليه را كاهش داده و ميزان الكتروليت را تغيير مي‌دهند، بنابراين براي نظارت بر وضعيت بيمار، نياز به آزمايش‌هاي خون مكرر خواهد بود. همچنين قرص ادرار آور و رژيم غذايي كم نمك نيز براي بيمار تجويز

خواهد شد.

مصرف دارو براي كاهش ميزان كلسترول. پزشك براي كاهش كلسترول، دارو‌هايي مانند قرص آتورواستاتين را تجويز خواهد كرد. ميزان بالاي كلسترول مي‌تواند منجر به بيماري قلبي شود.

مصرف دارو براي كم خوني. پزشك احتمالا مكمل‌هاي هورمون اريتروپويتين را به همراه قرص آهن تجويز خواهد كرد. اين مكمل‌ها به توليد بيشتر گلبول‌هاي قرمز كمك كرده و ممكن است خستگي و ضعف ناشي از كم خوني را نيز كاهش دهند.

دارو براي از بين بردن تورم. با مصرف برخي دارو‌هاي ادرار آور مانند ديورتيك، مي‌توان به حفظ تعادل مايعات در بدن كمك كرد.

دارو براي محافظت از استخوان. براي جلوگيري از ضعف استخوان و كاهش خطر شكستگي، بيماري پوستي پزشك مكمل‌هاي كلسيم و ويتامين D. را تجويز خواهد كرد.

كاهش ميزان پروتئين در رژيم غذايي. براي كاهش ميزان فعاليت كليه در تصفيه مواد غذايي، ممكن است پزشك توصيه كند كه پروتئين كمتري مصرف كنيد.

درمان اين بيماري كليوي در مرحله نهايي

در مرحله نهايي از كار افتادن كليه، كليه‌ها ديگر قادر به دفع مواد زائد و مايعات نيستند و در نتيجه بيمار نياز به دياليز يا پيوند كليه خواهد داشت:

دياليز

دياليز به طور مصنوعي، مواد زائد و مايعات را از خون دفع مي‌كند. در همودياليز، يك دستگاه، مواد زائد و مايعات را تصفيه مي‌كند. در دياليز صفاقي، لوله‌اي نازك (كاتتر) به درون شكم فرستاده شده كه حفره شكمي را با محلول دياليز پُر كرده و مواد زائد و مايعات اضافي را جذب مي‌كند. سپس اين محلول همراه با مواد زائد از بدن دفع مي‌شوند.

پيوند كليه

در پيوند كليه، از اهدا كننده متوفي يا زنده، يك كليه سالم به بيمار داده مي‌شود. در اين شرايط، بيمار بايد تا آخر عمر دارو مصرف كرده تا بدن، كليه پيوندي را پس نزند. كساني كه نمي‌خواهند دياليز يا پيوند كليه شوند، مي‌توانند از اقدامات و درمان محافظه كارانه براي درمان بيماري خود استفاده كنند. هرچند، اگر دياليز يا پيوند كليه انجام ندهند، معمولا تا چند ماه بيشتر زنده نخواهند ماند.

تغيير شيوه زندگي

با پيروي از يك رژيم غذايي سالم مي‌توان به بهبود عملكرد كليه كمك كرد. بسته به شرايط، عملكرد كليه و سلامت كلي بيمار، متخصص تغذيه ممكن است مواد زير را توصيه كند:

عدم مصرف نمك: افراد مبتلا به بيماري كليه بايد ميزان سديم مصرفي خود را كاهش دهند. بدين منظور، از مصرف غذا‌هاي آماده مانند انواع كنسروها، فست فود‌ها و پنير و گوشت فرآوري شده اجتناب كنيد.

مصرف غذا‌هاي حاوي پتاسيم كم: از مصرف غذا‌هايي با پتاسيم بالا، مانند موز، پرتقال، سيب زميني، اسفناج و گوجه فرنگي اجتناب قيمت پانسمان نوين كنيد. غذا‌هاي حاوي پتاسيم كم عبارتند از: سيب، كلم، هويج، لوبيا سبز، انگور و توت فرنگي.

كاهش مصرف پروتئين: غذا‌هاي حاوي پروتئين بالا عبارتند از: گوشت كم چرب، تخم مرغ، شير، پنير و لوبيا. غذا‌هاي حاوي پروتئين كم عبارتند از: سبزيجات، ميوه ها، نان و غلات.

منبع: ستاره