همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : خستگيِ مزمن و خردكننده. آسيب به ريه‌ها و قلب. سكته. حتي آسيبِ مغزي. اين‌ها فقط چند نمونه از عوارضِ وحشت‌آورِ ويروسِ كرونا هستند كه نشان مي‌دهند ويروسِ كرونا در بعضي بيماران مي‌تواند به بيماري‌هاي طولاني‌مدت و فلج‌كننده بي‌انجامد. هر روز تعدادِ بيشتري از پزشكان نسبت به اين عوارض هشدار مي‌دهند.

داده‌هاي گردآوري‌شده توسطِ محققانِ انگليسي نشان مي‌دهد كه نشانه‌هاي اوليه بيماري مي‌آيند و مي‌روند يا حداكثر «۳۰ روز يا بيشتر» ادامه‌دار خواهند بود؛ هرچند اين مدت‌زمان هم بسيار بيشتر از مدت زمانِ ۲‌هفته‌اي است كه سازمانِ بهداشتِ جهاني اعلام كرده است.

اما اين داده‌ها همچنين نشان مي‌دهد كه در بعضي از بيماران، بيماري شروعِ يك جنگ سخت و طولاني‌مدت است. يكي از گزارش‌هايي كه اخيراً در اين زمينه منتشر شده است، هشدار مي‌دهد كه تهديدِ «معلوليتِ پساكرونا» رو به افزايش است.

يك مادر ۴۸‌ساله از شرقِ لندن گفته كه ويروس در او عوارضِ قلبيِ مرگبار ايجاد كرده كه احتمالاً تا پايان عمر همراه او خواهند بود. تقريباً ۹‌هفته بعد از ظاهر شدنِ نشانه‌هاي سرماخوردگي در او، پزشكان متوجه شدند كوويد ۱۹- باعثِ تورمِ شديدِ عضله‌هاي قلبِ او شده كه باعث مي‌شود پمپاژ خون از قلب به كلِ بدن دشوار شود.

پزشكان همچنين آسيب‌هاي جدي در هر دو ريه او تشخيص دادند. اين زن كه نخواسته نامش فاش شود، گفته است: «به من گفتند اكثر اين عوارض با گذشت زمان بهبود پيدا مي‌كند، اما برخي از اين عوارض ممكن است باعث شود در آينده به باتري قلب يا عملِ پيوندِ قلب نياز پيدا كنم. من هنوز به سختي نفس مي‌كشم و سرگيجه و حالتِ تهوع‌ام در حدي است كه وقتي درازنشست انجام مي‌دهم، پماد عسل خارجي مجبورم دوباره به پشت دراز بكشم. من فقط مي‌توانم روي سمتِ راستم بخوابم تا فشار را از روي قلبم بردارم.»

اين زن همچنين مي‌گويد دچار ضعفِ مزمنِ حافظه شده، چشم چپش دچار تورم شده و دردِ عجيبي شبيه فرو كردنِ شيء تيز در پاي چپش احساس مي‌كند.

پروفسور نيكولاس هارت، پزشكِ معالجِ نخست‌وزير بريتانيا، بورس جانسون، مدعي شده كه ويروسِ كرونا مي‌تواند به «فلجِ اطفالِ اين نسل» تبديل شود و به موجي از مشكلاتِ فلج‌كننده در بيماران بي‌انجامد كه مي‌تواند ماه‌ها و سال‌ها طول بكشد.

اين ادعا آن‌هايي كه همه‌گيريِ جهانيِ فلج اطفال در دهه ۱۹۵۰ را كه منجر به مرگِ هزاران نفر شد و در يك نسل مشكلاتِ حركتيِ مادام‌العمر ايجاد كرد به ياد مي‌آورند، بيشتر مي‌ترساند. اين ويروس از طريقِ ترشحاتِ بدن منتقل مي‌شود كه مابين سال‌هاي ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۶، ۸۰۰۰ نفر در سال را آلوده كرد تا اينكه بالاخره واكسن آن پيدا شد.

در زمانِ شيوعِ فلج اطفال از هر ۱۰ نفر ۱ نفر جان خود را از دست داد؛ و در بسياري از موارد، ويروسِ فلجِ اطفال كه به مغز حمله مي‌كند، به فلجِ دائميِ يك يا دو عضو، از بين رفتنِ عضلات و مشكلاتِ مفصلي انجاميد. بدتر از همه اين است كه نشانه‌هاي بيماري مي‌تواند سال‌ها و حتي دهه‌ها بعد از بهبودي دوباره به سراغ فرد بيايد و انتقام‌جويي كند.

پروفسور هارت در اولين هفته قرنطينه در انگلستان در توئيتر خود نوشت: «كوويد-۱۹ فلجِ اطفال اين نسل است. بيماران، بيماري‌هاي خفيف، متوسط و شديد دارند. تعدادِ زيادي از بيماران دچارِ ناتواني‌هاي رواني، شناختي و جسميِ بعد از بيماري‌هاي سخت خواهند شد كه نيازمندِ مديريتِ بلندمدت است.»

يكي از افرادي كه هنوز با عوراضِ بيماريِ كرونا دست‌و‌پنجه نرم مي‌كند، پروفسور پاول گارنر، كارشناسِ پزشكيِ بيماري‌هاي گرمسيري در مدرسه پزشكيِ ليورپول است. او از «چرخ‌وفلكِ بيماري، احساساتِ شديد و فرسودگيِ كامل» صحبت مي‌كند كه در موردِ او ۷‌هفته طول كشيده است.

او مي‌گويد، احساسِ «سنگيني، ضعف و گرفتگي در قفسه سينه داشتم تا حدي كه گاهي فكر مي‌كردم دارم مي‌ميرم.» او مي‌گويد باور ندارد كه اين‌ها «عوارضِ بعد از ويروسي‌شدن باشد» بلكه عوارضِ خودِ بيماري است.

او ادامه مي‌دهد كه عوارضِ بيماري هر روز تغيير مي‌كرد كه شاملِ اين محصولات مدي هاني موارد بود: «مه مغزي، درد در ساق پا، معده‌درد، وزوز گوش، سوزن‌سوزن شدن، درد در تمامِ بدن، تنگيِ نفس، سرگيجه، تورم مفاصل در دست.»

او مي‌گويد با اينكه سال‌ها ورزش كرده است، اما كوويد-۱۹ گاهي باعث مي‌شد كه او حتي نتواند يك قدم بردارد.

هنوز شواهدي وجود ندارد كه نشان دهد ويروسِ كرونا مي‌تواند عوارض تخريب‌كننده و بي‌رحمانه مانند فلج اطفال داشته باشد، با‌اين‌حال، بسياري از پزشكان ابراز نگراني كرده‌اند كه اين ويروس مي‌تواند در بسياري از بيماران آسيب‌هاي بلندمدت ايجاد كند.

كارمين پاريانته، استاد روان‌شناسيِ زيستي از كينگز كالج لندن، مي‌گويد: «ما هنوز داده‌هاي زيادي نداريم، اما نگرانيم كه برخي از افراد ممكن است عوارضِ بلندمدتي را تجربه كنند. به‌خصوص بيماراني كه به بخشِ مراقبت‌هاي ويژه راه پيدا مي‌كنند ممكن است آسيب‌هايي به بدن و مغزشان وارد شود.»

«اما بايد بدانيم كه آيا افرادي كه شكل‌هاي خفيف و معتدلِ بيماري را گرفته‌اند و حتي در بيمارستان بستري نشده‌اند هم اين پيامد‌ها مانند خستگيِ مزمن يا آسيب‌هاي مغزي را دارند يا نه. هنوز نمي‌دانيم، اما امكانش هست.»

عظيم مجيد، استادِ مراقبت‌هاي اوليه در امپريال كالج لندن، مي‌گويد: «اين بيماري جديد است، براي همين هيچ‌كسي درباره عوارضِ بلندمدت آن مطمئن نيست. بسياري [از بيمارانِ كوويد-۱۹]مشكلاتِ ريوي و قلبي را تجربه مي‌كنند. اين بيماران بايد تحتِ نظارت باشند تا اثراتِ بيماري مشخص شود.»

هم‌اكنون آنچه نتايجِ تحقيقاتِ بي‌شمار نشان مي‌دهد آن است كه بسياري از افرادي كه در بخشِ مراقبت‌هاي ويژه بستري مي‌شوند عوارضِ بلندمدت از قبيلِ ضعفِ عضلاني، مشكلاتِ ريوي و خستگيِ مزمن را براي ۵ سال تجربه مي‌كنند.

اما تحقيقات همچنين نشان مي‌دهد تعداد زيادي از افرادي كه بيماريِ كوويد-۱۹ را در شكلِ خفيف گرفته‌اند و در بخشِ مراقبت‌هاي ويژه بستري نشده‌اند هم برخي از عوارضِ بلندمدت بيماري را تجربه مي‌كنند. بسياري از بيماراني كه در ماه‌هاي فوريه و مارس بيماري را گرفتند و بهبود يافتند هنوز از خستگيِ مزمن، سردرد، تنگيِ نفس ناگهاني و عدمِ تمركز رنج مي‌برند. آن‌ها اين عوارض را حتي در صورتِ انجامِ ورزش‌هاي سبك احساس مي‌كنند.

يكي از اين بيماران، زني ۴۰ ساله از شهرِ بث در انگلستان است. او مي‌گويد مدي هاني بعد از ۶‌هفته كه از بيماري‌اش گذشته، همچنان سرگيجه، خستگيِ مزمن، تنگيِ نفس و حملاتِ پنيك را تجربه مي‌كند. او مي‌گويد احساسِ خستگي به حدي است كه ۲ ساعت طول مي‌كشد صبح‌ها از رختخواب خارج شود و براي صبحانه به طبقه پايين برود. هنوز مشخص نيست كه چند نفر از افرادي كه كوويد-۱۹ گرفته‌اند اين عوارض را دارند.

تيم اسپكتور، استادِ شيوع‌شناسيِ ژنتيكي در دانشگاهِ كينگز، مي‌گويد حتي دوره بهبودي از بيماري بيشتر از ۱۲ روز است. «تعداد زيادي از افراد علائم بيماري را تا ۳۰ روز يا بيشتر دارند.» پروفسور مجيد مي‌گويد: «برخي از بيمارانِ او براي چند روز خوب شده‌اند، اما دوباره علائم بيماري شاملِ سرفه و تب بالا در آن‌ها برگشته است. عودِ بيماري ظاهراً بسيار رايج است.»

خودِ ويروس به ريه‌ها حمله مي‌كند. اما مي‌تواند به ذات‌الريه ويروسي، تورم و تجمعِ مايع در ريه‌ها منجر شود كه نتيجه پاسخ و واكنشِ سيستمِ ايمني به عفونت است. اين بيماري‌ها مي‌تواند مشكلاتِ ريوي بلند‌مدت ايجاد كند و بسياري از بيماراني كه به پروفسور مجيد مراجعه كرده‌اند هنوز از تنگيِ نفس شكايت دارند. او مي‌گويد: «تغييراتي كه در ريه‌هاي بيماران رخ مي‌دهد بسيار شديد و جدي است و نگراني وجود دارد كه ريه‌ها چندين سال عملكردشان كامل نباشد.»

اين اتفاقي بود كه در مورد سارس - نوعِ ديگري از ويروسِ كرونا كه نزديك به ۸۰۰۰ نفر را درمابينِ سال‌هاي ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ بيمار كرد - نيز رخ داد. مطالعه‌اي كه ۵ سال بعد از شيوعِ سارس توسطِ دانشگاه هنگ‌كنگ انجام شد نشان داد كه بيش از يك‌چهارم از ۱۱۰ نجات‌يافتهِ سارس هنوز بعد از گذشتِ يكسال از بهبود دچار ناهنجاري در عملكردِ ريه بودند. سلامتِ عمومي و توانايي آن‌ها براي ورزش كردن در مقايسه با كلِ جمعيت، به طرزِ «چشمگيري كاهش پيدا كرده بود. اين مسئله در افرادي كه در بخشِ مراقبت‌هاي ويژه بستري شده بودند، بيشتر بود.»

يكي از بهبوديافتگان از كوويد-۱۹ كه يك تهيه‌كننده تلويزيونيِ ۴۵‌ساله به نام فيصل اعظم-قريشي است مي‌گويد، اكنون نسبت به پيش از كرونا فقط قادر است ۵۰‌درصد از ظرفيتِ خود را براي انجام تمرينات كارديو به كار بگيرد. او در اواسطِ مارس بستري شد و با دستگاهِ اكسيژن تنفس مي‌كرد.

يك‌چهارمِ بيماراني كه به دليلِ كوويد-۱۹ در بخشِ مراقبت‌هاي ويژه بستري مي‌شوند به دليلِ ازكارافتادگيِ ژل مدي هاني كليه به دياليز نياز پيدا مي‌كنند. بقيه دچارِ ازكارافتادگيِ كبد مي‌شوند. هر دو گروه به حمايت‌هاي بلندمدت احتياج دارند. آسيبِ بلندمدت به قلب يكي ديگر از عوارضِ احتمالي است.

پروفسور مجيد مي‌گويد: «دردِ طولان‌مدتِ قفسه سينه يكي از شكايت‌هاي مراجعيتي است كه به درمانگاه مي‌آيند، كه احتمالاً ناشي از تورمِ قفسه سينه در زمانِ عفونت است. آيا اين باعث خواهد شد كه اين افراد به بيماري‌هاي قلبي و عروقي دچار شوند؟»

گمانه‌زني‌هايي درباره آسيب به مغز حتي در موردِ بيماراني كه شكلِ خفيف بيماري را گرفته‌اند، وجود دارد. پروفسور، ترنر-اسكات توضيح مي‌دهد: «شواهدي كه از چين و ايتاليا به دست آمده نشان مي‌دهد كه تقريباً يك-سوم از بيمارانِ كوويد-۱۹ علائمِ عصبي دارند كه مي‌تواند مخرب باشد: از تورمِ مغز تا سردرد، درد عصبي و هذيان‌گويي. برخي از اين علائم بسيار خفيف است، اما ما مي‌دانيم كه كوويد-۱۹ مي‌تواند به مويرگ‌هايي كه خون را به اندام‌هاي مختلف مي‌برند، آسيب بزند.» «علتِ گستردگيِ اين علائم و آسيب به قلب، ريه‌ها، كبد، كليه‌ها و سلول‌هاي عصبي نيز همين است.»

پروفسور پاريانته، مي‌گويد حتي بيماراني كه به شكلِ خفيفي بيمار شده‌اند از آسيب‌هاي مغزي مانند سرگيجه و سردرد شكايت دارند. بسياري از افرادي كه مدتِ بيماري را در خانه سپري كرده‌اند از دست رفتنِ حس چشايي و بويايي مي‌گويند كه هر دو علائمِ آسيبِ عصبي است. دكتر پريانته مي‌گويد اين علائم مي‌تواند نشانه آسيب به سلول‌هاي مغزي باشد.

يكي ديگر از خطراتِ مغزي و عصبيِ ويروس ظاهرا سكته است. گزارش‌ها از سراسر جهان نشان مي‌دهد كه سكته – به معنيِ قطعِ منبعِ خون به مغز - مي‌تواند يكي از نشانه‌هاي اوليه ويروس در بدنِ بيمارانِ بي‌علامت باشد. بيمارانِ بستري در بيمارستان‌ها نيز دچارِ گرفتگيِ عروق مي‌شوند كه ناشي از واكنشِ سيستمِ ايمني به عفونت است كه خون را «چسبناك‌تر» مي‌كند.

پروفسور فيليپ بت، از انجمنِ سكته در دانشگاه ناتينگهام مي‌گويد، «اين يافته نسبتاً جديد است كه بيماراني كه سكته مي‌كنند پيش از آن دچار عفونت شده بودند. عفونت باعثِ تحريكِ توليدِ مغز استخوان مي‌شود كه نه‌تن‌ها گلبول‌هاي سفيدِ بيشتري براي مبارزه با عفونت توليد مي‌كند؛ بلكه پلاكت‌هاي چسبناك‌تر نيز توليد مي‌كند مدي هاني 405 كه باعث ايجاد لخته در رگ‌هاي خوني مي‌شود.»

پروفسور مجيد مي‌گويد: «شواهد از اثراتِ اين بيماري بر سلامتِ روانِ بيماران نيز حكايت مي‌كند. بسياري از بيماراني كه از بيماري بهبود‌يافته‌اند دچار اضطراب شده‌اند.»

اين يافته‌ها نشان مي‌دهد كه نظارت بر بيماران بعد از بهبودي لازم و ضروري است.