همه چيز در مورد پزشكي

زخم معده و دوازدهه دو نوع زخم پپتيك هستند. زخم پپتيك زخمي است كه در داخل پوشش معده (شكمي) و يا قسمت فوقاني روده كوچك (دوازدهه يا اثني عشر) وجود دارد.
يك فرد مي تواند يك يا هر دو زخم را در آنِ واحد داشته باشد. داشتن هر دو نوع به عنوان گاسترودئودنال شناخته ميشود.

علائم زخم معده و دوازدهه

يكي از راه ها براي گفتن اينكه آيا زخم معده يا دوازدهه داريد يا خير، كشف محل و زماني كه علائم رخ مي دهند مي باشد. از آنجا كه مواد غذايي در بدن حركت ميكنند، درد شكمي، بسته به جايي كه زخم شما وجود دارد، ميتواند در زمان هاي مختلف بروز كند.
در حالي كه محل علائم شما مي تواند تعيين كند كه آيا زخم معده يا دوازدهه داريد، گاهي اوقات درد براساس همان قسمتي كه بروز ميكند، ناميده مي شود. اين بدان معني است كه فرد ممكن است در جايي كه از منطقه واقعي زخم دور است، درد داشته باشد.
طبق گفته كلينيك مايو، نزديك به ۷۵ درصد افرادي كه دچار زخم معده يا دوازدهه هستند علائمي ندارند. در واقع، اين زخم ها به ندرت باعث علائم شديد مي شوند.

علائم شديد عبارتند از:

• خون در مدفوع يا مدفوعي كه تيره يا قيري به نظر برسد.
• تنفس دشوار
• احساس ضعف يا از دست دادن هوشياري
• استفراغ خوني

در صورت داشتن احساس درد معده و هر يك از علائم بالا، به پزشك اورژانس مراجعه كنيد.

علت بروز زخم ها چيست؟

باكتري هليكوباكتر پيلوري (H. pylori)
هليكوباكتر پيلوري شايع ترين علت زخم معده و دوازدهه است. اين باكتري بر مخاطي كه از معده و روده كوچك شما محافظت مي كند و اجازه مي دهد اسيد معده فعاليت كند، آسيب وارد ميكند. طبق گفته موسسه ملي ديابت و بيماريهاي گوارشي پانسمان هيدروتك و كليوي (NIDDK)، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از آمريكايي ها باكتري هليكوباكتر پيلوري را دريافت مي كنند.
مشخص نيست كه چگونه اين باكتري گسترش مي يابد، اما محققان معتقدند كه اين باكتري عمدتا از طريق مواد غذايي، آب و قاشق يا ديگر وسايل آلوده منتقل ميشود. افرادي كه هليوكوباكتري پيلوري را حمل مي كنند، نيز مي توانند از طريق تماس مستقيم اين باكتري را گسترش دهند.
بسياري از افراد در دوران كودكي دچار اين عفونت باكتريايي ميشوند، اما اين باكتري به ندرت زخم معده ايجاد ميكند. در واقع، اكثر افراد تا زمانيكه بزرگتر ميشوند علائمي مشاهده نميكنند، يا اصلا علائمي در آنها بروز نميكند.

داروها
افراد مبتلا به داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي (NSADIDها) مانند داروهاي آسپرين، ايبوپروفن و ناپروكسن سديم بيشتر احتمال دارد كه زخم معده ايجاد كنند. NSAID ها مي توانند باعث تخريب و آسيب به پوشش معده و روده شما شوند. استامينوفن يا تيلنول در اين فهرست گنجانده نشده اند.

ساير بيماري ها
يك بيماري نادر شناخته شده موسوم به سندرم زولينگر-اليسون مي تواند زخم معده و دوازدهه ايجاد كند. اين بيماري تومورهاي سرطاني و غير سرطاني را در معده و دوازدهه گسترش مي دهد.

چه كساني بيشتر احتمال دارد به اين زخم ها مبتلا شوند؟

در حالي كه پزشكان اغلب NSAID ها را براي بيماري هايي مانند آرتريت يا التهاب مفصل توصيه مي كنند، NSAID ها مي توانند خطر ابتلا به زخم معده را افزايش دهند.
ساير عوامل خطر شناخته شده براي افزايش خطر ابتلا به زخم معده و دوازدهه عبارتند از:

• داشتن سن ۷۰ سال يا بيشتر
• مصرف نوشيدني هاي الكلي
• سابقه زخم هاي پپتيك
• سيگار كشيدن
• استرس بدون درمان

غذاهاي اترومن تند و پرادويه، خطر ابتلا به زخم را افزايش نمي دهند اما مي توانند معده شما را بيشتر تحريك كنند. داروهاي ديگر كه ممكن است خطر ابتلا به زخم معده و دوازدهه را افزايش دهند عبارتند از:

• آلندرونات (Fosamax)
• ضد انعقادها
• رزيدرونات (Actonel)
• مهاركننده هاي بازجذب انتخابي سروتونين (SSRI)

پزشك شما چگونه زخم ها را تشخيص مي دهد؟

پزشك شما با پرسيدن سوالاتي در مورد سابقه پزشكي و علائم شما شروع خواهد كرد. پزشك خود را در مورد زمان شروع احساس علائم و ناحيه اي كه درد داريد، مطلع نماييد. زخم معده و دوازدهه باعث درد در قسمت هاي مختلف شكم شما مي شود. اگر پزشك شما مظنون به زخم باشد، معمولا با چندين آزمون تشخيص خود را تاييد ميكند.
اگر پزشك گمان كند كه باكتري هليكوباكتر پيلوري ممكن است عفونت را ايجاد كرده باشد، آزمايشات زير مي توانند اين احتمال را تأييد يا رد كنند:

• آزمايش خون: وجود برخي از سلولهاي مبارز با عفونت مي تواند به اين معني باشد كه شما مبتلا به عفونت هليكوباكتر پيلوري هستيد.
• كشت مدفوع: نمونه مدفوع براي آزمايش به آزمايشگاه ارسال مي شود. در صورت وجود، باكتري هاي هليكوباكتري پيلوري، طي چند روز رشد خواهند كرد.
• آزمايش تنفسي اوره: آزمايش تنفسي اوره شامل بلعيدن قرصي حاوي كربن و تنفس در كيسه اي است كه به آزمايشگاه ارسال مي شود. سطح بالاي دي اكسيد كربن مي تواند وجود هليكوباكتر پيلوري را نشان دهد.

آندوسكوپي مري، معده و دوازدهه (EGD)
تست EGD شامل قرار دادن ابزاري مخصوص كه داراي دوربيني همراه با نور در انتهاي آن است، از طريق دهان شما مي باشد. دوربين در حين حركت خود به معده و ابتداي روده كوچك عكس مي گيرد. پزشك شما از اين تصاوير براي يافتن زخم يا ساير مناطق غير طبيعي استفاده خواهد كرد.

راديوگرافي بيماري پوستي دستگاه گوارش فوقاني
پزشك شما همچنين ممكن است يك آزمايش به نام بلع باريم يا راديوگرافي دستگاه گوارش فوقاني انجام دهد. اين آزمايش شامل نوشيدن محلول با مقدار كمي از مواد راديواكتيو است. پزشك شما سپس چندين اشعه ايكس مي گيرد تا ببينيد كه چگونه محلول در سيستم گوارش شما حركت مي كند. اين كار اجازه مي دهد تا پزشك به بررسي اشعه ايكس براي وجود هر گونه اختلالات بالقوه در معده بپردازد.

زخم ها چگونه درمان مي شوند؟

درمان زخم معده و دوازدهه بستگي به علل و شدت علائم دارد. به عنوان مثال، پزشك شما ممكن است مسدود كننده هاي گيرنده هيستامين (مسدود كننده هاي H2) و يا مهاركننده هاي پمپ پروتون (PPI ها) را براي كاهش ميزان اسيد و محافظت از ديواره معده تجويز كند.
براي عفونت هاي هليكوباكتر پيلوري، پزشك شما آنتي بيوتيك ها و داروهاي ديگر را براي پاكسازي باكتري ها تجويز مي كند و روند بهبودي را تسريع ميبخشد. اين داروها عبارتند از: عوامل محافظ مخاطي، كه كمك مي كنند تا پوشش مخاطي معده شما حفظ شود.
اگر NSAID ها موجب بروز زخم معده شوند، پزشك به شما چگونگي كاهش استفاده از آنها را توصيه خواهد كرد.
اگر زخم به طور فعال خونريزي داشته باشد، پزشك شما مي تواند از طريق دستگاه آندوسكوپ در طول پروسه EGD خونريزي را متوقف ميكند.
در مواردي كه دارو يا درمان آندوسكوپي تاثيري ندارد، پزشك ممكن است عمل جراحي را توصيه كند.
اگر زخم به اندازه اي عميق باشد كه موجب بروز يك سوراخ در ديواره معده يا اثني عشر شود، وضعيت تبديل به يك مورد اورژانس پزشكي ميشود و در اغلب موارد براي رفع مشكل نياز به جراحي خواهد بود.

چشم انداز چنين زخم هايي چطور است؟

در صورت عدم درمان، زخم معده يا دوازدهه مي تواند پماد مدي هاني به يك مشكل جدي تبديل شود، به ويژه اگر علائمي كه در بالا ذكر شد داشته باشيد.

شايعترين عوارض زخم عبارتند از:

• خونريزي زخم فراتر از معده و روده كوچك پيش رفته است و رگ هاي خوني آنجا را پاره كرده است
• سوراخ زخم پوشش و ديواره معده را پاره كرده است و اين مسئله موجب شده است باكتري ها، اسيد و مواد غذايي وارد ديواره شوند
• پريتونيت التهاب و عفونت حفره شكمي ناشي از سوراخ، ايجاد شده است
• انسداد بافت اسكار يا جاي زخم ميتواند در نتيجه زخم ها ايجاد شود و مانع عبور مواد غذايي از معده يا دوازدهه شود

اگر علائم مربوط به زخم معده يا دوازدهه داريد، مهم است كه تحت درمان قرار گيريد.
در برخي موارد زخم معده مي تواند خطر ابتلا به سرطان و توده غير سرطاني را افزايش دهد. زخمهاي دوازدهه معمولا با سرطان ارتباط ندارند.
پزشك شما بعد از چند هفته درمان EGD را تكرار مي كند تا تأييد كند كه زخم ها بهبود يافته اند. اما بيشتر موارد زخم معده و دوازدهه با گذشت زمان و درمان بر طرف خواهند شد.

آيا زخم معده و دوازدهه مي تواند پيشگيري شود؟

در صورت مصرف NSAID ها، مي توانيد خطر ابتلا به زخم را با كاهش مصرف NSAID ها يا تغيير در داروهاي ديگر كاهش دهيد.

روشهاي ديگر پيشگيري عبارتند از:

• در صورت نياز به مصرف NSAID ها، NSAID ها را همراه با غذا يا داروهايي كه از معده شما محافظت مي كنند، مصرف كنيد.
• از مصرف نوشيدني هاي الكلي و كافئين پرهيز كنيد يا مصرف آنها را محدود كنيد. آنها ممكن است علائم شما را بدتر كنند.
• از سيگار كشيدن اجتناب كنيد، زيرا ممكن است روند بهبودي را كند سازد.
• در صورت تجويز، تمام آنتي بيوتيك هاي خود را براي عفونت هليكوباكتر پيلوري مصرف كنيد. در صورت عدم مصرف كل قيمت تندروت پلاس مقدار تجويز شده، عفونت ممكن است عود كند.
• اقداماتي براي كاهش استرس در زندگي خود انجام دهيد. از خواب بيشتر گرفته تا صرف زماني براي انجام كاري كه از آن لذت مي بريد (مطالعه، ورزش، و يا نوشتن مقاله در مجله)، كاهش استرس مي تواند از بدتر شدن زخم معده و دوازدهه جلوگيري كند.