همه چيز در مورد پزشكي

در مورد دارويي آكاربوز چقدر اطلاعات داريد؟ آيا مي دانيد اين دارو در چه زمينه هايي كاربرد دارد؟ آكاربوز يكي از داروهاي كاهش دهنده قند خون مي باشد كه براي بيماران مبتلا به ديابت نوع 2، تجويز مي شود. مصرف اين دارو قطعا بايد به همراه رعايت يك رژيم ديابتي همراه باشد تا بهترين نتيجه از مصرف آن گرفته شود. در اين مقاله از بخش داروهاي دكتر زخم به بررسي كامل اين دارو مي پردازيم. با ما همراه باشيد.

منع مصرف داروي آكاربوز

بيماراني كه مشكلات پزشكي زير را دارند نبايد از اين دارو استفاده كنند:

• حساسيت بيش از حد به آكاربوز يا هر تركيبي از اين فرمول
• كتواسيدوز ديابتي
• سيروز
• بيماري التهاب روده
• زخم كولون (پس روده)
• انسداد روده جزئي
• بيماران مستعد انسداد روده
• بيماري هاي مزمن روده اي مرتبط با اختلالات مربوط به هضم يا جذب
• شرايطي كه ممكن است به دليل تشكيل گاز در روده تشديد شده باشد.

دوز مصرف اين دارو

بيماران مبتلا به ديابت نوع 2

دوز مصرفي بزرگسالان

براي مصرف در اين بيماران كه به صورت دهاني مصرف مي شود، دوز بايد متناسب با ويژگي هاي شخصي از جمله تاثيرگذاري و تحمل بدني تنظيم شود.

دوز اوليه:

25 ميلي گرم 3 بار در روز بايد مصرف شود كه پس از خوردن اولين لقمه از هر وعده غذايي اصلي، بايد اين دارو نيز مصرف گردد.

روش مصرف ديگر اين است كه شروع با يك قرص 25 ميلي گرم در روز انجام گيرد و به مرور زمان و با افزايش سطح تحمل بدني به 3 قرص در روز برسد.

در فاصله هاي 4 تا 8 هفته‌اي دوز را افزايش دهيد اين افزايش دوز را بر اساس آزمايش ميزان گلوكز يا سطح گليكوسيليتد هموگلوبين و حد تحمل بدني خود انجام دهيد و تا دوز 50 يا 100 ميلي گرم و 3 بار در روز برسانيد.

حداكثر دوز:

• براي وزن كمتر از 60 كيلوگرم: 50 ميلي گرم 3 بار در روز
• بيشتر از 60 كيلوگرم: 100 ميلي گرم 3 مرتبه در روز

دوز مصرفي افراد مسن

طريقه مصرف در بيماران مسن هم دقيقاً مانند دوز مصرف بزرگسالان مي باشد.

دوز مصرفي براي بيماران داراي اختلال كليوي

كراتينين كمتر از 2 ml/dl يا CrCl >25 mL/minute/1.73 m2: تنظيم دوز خاصي براي اين حالت در توضيحات دارو وجود ندارد.

كراتينين بيشتر از 2 ml/dl يا CrCl < 25 ml/minute/1.73 m2: استفاده از دارو در اين حالت توصيه نمي شود؛ AUC سيستماتيك در بيماران با CrCl < 25 mL/minute/1.73 m2، 6 برابر افزايش مي يابد.

دوز مصرفي براي بيماران داراي اختلال كبدي

نكته خاصي براي تنظيم دوز براي اين نوع از بيماران وجود ندارد؛ براي بيمارن داراي سيرروز توصيه نمي شود.

طرز استفاده

دهاني: با اولين لقمه در هر وعده غذايي

نگهداري

در دماي كمتر از 25 درجه سانتيگراد (77 درجه فارنهايت) بايد نگهداري شود. در معرض رطوبت نباشد.

تداخلات دارويي آكاربوز

اين دارو مي تواند با داروهاي زير، اختلالات دارويي داشته باشد بنابراين بايد حداقل زمان مصرف بين اين داروها، 2 ساعت باشد.

آلفا ليپوئيك اسيد: ممكن است تاثير هيپوگليسمي (پايين بودن قند خون) جراحي پوست عامل هاي ضد ديابت را افزايش دهد.

آندروژن ‌ها: ممكن است تاثير هيپوگليسمي عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

ديگوسين: آكاربوز ممكن است تمركز سرمي ديگوسين را كاهش دهد.

گوانتيدين: ممكن است باعث اقزايش تاثير هيپوگليسمي عامل هاي ضد ديابت شود.

عامل هاي مرتبط با هايپرگليسمي (ازدياد قند خون): ممكن است خاصيت درماني عامل هاي ضد ديابت را از بين ببرد.

عامل هاي مرتبط با هيپوگليسمي: عامل هاي ضد ديابت ممكن است باعث افزايش تاثير هيپوگليسمي بر روي عامل هاي مرتبط با آن بشود.

بازدارنده هاي مونوآمين اكسيداز: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

نئومايسين: ممكن است اثر آكاربوز را معكوس يا مسموم نمايد. نئومايسين ممكن است متابوليسم آكاربوز را كاهش دهد.

پگويسومنت: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

پروتيوناميد: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

كينولون‌ها: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد. كينولون ها ممكن است تاثير درماني عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را از بين ببرند. به طور مشخص، اگر يك عامل براي درمان ديابت به كار گرفته مي شده، از دست رفتن كنترل قند خون ممكن است با استفاده از كينولون حاصل گردد.

ريتودرين: ممكن است تاثير درماني عامل هاي ضد ديابت را كملاً از بين ببرد.

ساليسيلات ها: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

بازدارنده هاي بازجذب سروتونين انتخابي: ممكن است تاثير هيپوگليسمي بر عامل هاي كاهش دهنده گلوكز خون را افزايش دهد.

تيازيد يا ديورتيك ‌ها شبه تيازيد: ممكن است باعث از بين رفتن خاصيت درماني عامل هاي ضد ديابت شود.

واكنش‌ ها / عوارض جانبي

بيش از 10% مي تواند باعث عوارضي در دستگاه گوارش شود. از جمله:

• تكرر و تشديد نفخ (74%) كاهش به مرور زمان
• اسهال (31%)
• درد شكمي (19%) به مرور زمان به سطوح پيش درمان مي رسند

بين %1 الي 10% مي تواند باعث عوارض كبدي شود از جمله:

• افزايش ترانس آميناز سرم (كمتر از 4%)

كمتر از 1% مي تواند عوارض زير را به همراه داشته باشد:

• ورم
• اريتم
• آسيب كبدي
• هپاتيت
• انسداد روده
• زردي
• پنوماتوز سيتوئيدس روده
• جوش صورت
• ترومبوسيتوپني
• كهير

هشدارها / احتياط هاي لازم حين مصرف آكاربوز

نگراني ها در خصوص واكنش هاي جانبي:

افزايش ترانس آميناز سرم:

افزايش ترشح هورمون هاي ترانس آميناز سرم (AST and/or ALT) و هايپربيلوروبينمي ممكن است رخ دهد (بسته به دوز). سوپرازورب h اين افزايش بدون علامت، برگشت پذير بوده و در زنان بيشتر رايج مي باشد. در مجموع، مرتبط هيچ آثاري از عملكرد ناصحيح كبد مشاهده نشد.

هپاتيت فولمينانت (كه ممكن است كشنده باشد) گزارش شده است. اگر افزايش ها مورد آزمايش قرار گيرند، كاهش در دوز يا خاتمه درمان ممكن است توصيه شود، به خصوص در زماني كه افزايش ها ادامه داشته باشند.

هيپوگليسمي (كمبود قند خون):

با درمان تك دارويي آكاربوز وقوع هيپوگليسمي نادر است اما ممكن است در كنار برخي از داروها مثل سولفونيل اوره، انسولين، متفورمين، رخ دهد. در بيماراني كه از آكاردوز استفاده مي كنند، گلوكز خوراكي (دكستروز) بايد به جاي ساكارز (شكر نيشكر) در درمان هيپوگليسمي خفيف تا متوسط، استفاده شود، تا زماني كه هيدروليز ساكارز تا گلوكز و فروكتوز توسط داروي آكاربوز مهار شود.

نگراني هاي مرتبط با بيماري:

• اختلال كبدي: در بيماران با اختلال كبدي با احتياط استفاده شود.
• اختلال كليوي: در بيماران با ميزان خاص اختلال كبدي استفاده از اين دارو توصيه نمي شود.
• وضعيت هاي مرتبط با استرس: ممكن است قطع استفاده از آكاربوز ضروري باشد و در صورت اينكه بيمار دچار استرس شده انسولين تزريق شود (تب، تروما، عفونت، جراحي)

همزماني درماني با بيماري هاي ديگر:

اختلالات دارو به دارو: تداخل هاي بالقوه قابل توجهي ممكن است رخ دهد، و ممكن است به تنظيم دوز مجدد يا تغيير دوره درمان، نظارت بيشتر بر بيماري و يا استفاده از درمان هاي جايگزين، نياز باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر با پزشك يا داروساز خود مشورت كنيد.

ديگر هشدارها و نگراني ها

رژيم غذايي مناسب:

افزايش مصرف ساكارز (قند نيشكر) و غذاهايي كه داراي ساكارز هستند در دوره درمان ممكن است منجر به بروز علائمي در دستگاه گوارش شوند. علائمي چون (نفخ شكم و باد كردن)، دفع مدفوع و در برخي موارد اسهال.

اگر رژيم غذايي ديابتي رعايت نشود، عوارض جانبي در دستگاه گوارشي ممكن است تشديد شوند. اگر به رغم پيروي از يك رژيم غذايي ديابتي، بازهم علائم جدي وجود داشته باشد، به طور موقت يا دائم دوز را كاهش دهيد.

آموزش بيمار:

آموزش مديريت و كنترل شخصي بيماران ديابتي براي حداكثر كردن تاثير درمان ضروري است.

پارامترهاي نظارت

ميزان گلوكز بعد از نهار، هموگلوبين A1c (حداقل دو بار در سال در بيماراني كه قند خون نسبتاً ثابت دارند و در درمان به نتايج رسيده اند، انجام مي شود. به صورت 3 ماه يك بار در بيماراني كه به نتابج درمان نرسيده يا در حال تغيير روند درمان مي ‌باشند، صورت مي گيرد و كنترل سطح ترانس آميناز سرم هر 3 ماه در سال اول درمان و پس از آن در زمانبندي هاي منظم ضروري است).

مصرف آكاربوز در بارداي

در مطالعات بر روي توليد مثل حيوانات، عوارض جانبي خاصي براي اين دارو مشاهده نشد. كمتر از 2% دوز خوراكي آكاربوز به صورت سيستماتيك جذب بدن مي شود كه احتمال خطرات كشنده را محدود مي كند.

در زنان مبتلا به ديابت، ازدياد قند خون ارث گرفته شده از مادر ممكن است ناشي از ناهنجاري لوهمن روشه هاي مادرزادي و همچنين عوارض جانبي در جنين، نوزاد و مادر شود. براي جلوگيري از نتايج معكوس، قبل از مادر شدن و در طول بارداري، گلوكز خون مادر و HbA1c بايد نزديك به نتايج مطلوب باشند و ميزان قند خون پايين نباشد. داروهاي ديگري به جز آكاربوز براي بيماران ديابتي باردار تجويز مي شود.

اطلاعات كلي داروي آكاربوز

نوع مصرف

• قرص
• خوراكي

دوزها:

• 25 ميلي گرم
• 50 ميلي گرم
• 100 ميلي گرم

دسته بندي داروشناسي

• عامل ضد ديابت
• بازدارنده گلوكوزيداز آلفا

جذب

• 2% به عنوان داروي فعال
• تقريباً 35% به عنوان متابوليت

متابوليسم

• منحصراً از طريق دستگاه گوارشي، به طور عمده توسط باكتري روده و آنزيم هاي گوارشي
• 13 متابوليت يافت شده (متابوليت هاي اصلي سولفات، متيل و گلوكرونيد هموژن)

دفع

• از طريق ادرار (تقريباً 34% به عنوان متابوليت هاي غيرفعال و كمتر از 2% داروي مادر و متابوليت فعال)
• مدفوع (تقريباً 51% از داروي جذب نشده)

 زمان اثرگذاري

فعال شدن دارو: تقريباً 1 ساعت

گذشتن نيمه عمر دارو

تقريباً 2 ساعت

فاكتور خطر بارداري

B

توصيه هاي طرز استفاده دارو براي پرستاران و مراقبان بهداشتي

استفاده براي افراد خاص: داراي اختلال عملكرد كليه

در بيماران با CrCl < 25 ml/minute/1.73 m2، Cmax تقريباً 5 برابر بيشتر  AUC 6 برابر بزرگتر بود.

استفاده براي افراد خاص: افراد مسن

AUC و Cmax در افراد مسن تقريباً 1.5 برابر بيشتر است.

بيماري ديابت نوع 2:

رژيم غذايي و تمارين ورزشي خاص براي تقويت تقويت گليسمي در بزرگسالان داراي ديابت نوع 2 (عدم نياز به انسولين، NIDDM)

توصيه هاي دستورالعمل:

بازدارنده هاي گلوكوزيداز آلفا (مثلا آكاربوز) معمولاً براي بيماران داراي ديابت نوع 2 تجويز نمي شود، امّا ممكن است در برخي موارد خاص امتحان شود.

توصيه هاي پرستاري براي آموزش بيماران

در خصوص استفاده از پانسمان phmb آكاربوز و عوارض جانبي احتمالي آن به عنوان بخشي از درمان با بيمار صحبت كنيد. حتما از وي بپرسيد كه:

• آيا در زمان بستري در بيمارستان براي شما دارويي كه پيش از اين مصرف نكرده ايد تجويز شده است؟
• پيش از تجويز هر داروي جديدي براي شما، چند بار پرسنل بيمارستان در خصوص دلايل استفاده از اين دارو با شما صحبت كرده اند؟
• هر چند وقت يك بار نيروهاي بيمارستان در خصوص عوارض احتمالي دارو به شما توضيح داده‌اند؟

بيمار ممكن است دچار درد يا نفخ شكمي يا اسهال شود. آيا بيمار در گزارش خود به تجويز كننده دارو علائم افت قند خون را داده است؟ اين علائم مي تواند شامل موارد زير باشد:

• گيجي
• سردرد
• خستگي
• احساس ضعف
• لرزيدن
• گرسنگي
• تعريق

يا اينكه با علائم بيماري كبد همراه است؟ اين علائم شامل:

• ادرار تيره
• خستگي
• عدم اشتها
• حالت تهوع
• درد شكمي
• مدفوع رنگي
• استفراغ
• زردي

به بيمار در خصوص علائم واكنش آموزش دهيد. اين علائم شامل:

• خستگي
• تنگي قفسه سينه
• تب، خارش
• سرفه بد
• رنگ آبي پوست
• تشنج
• ورم صورت، لب ها، زبان، يا گلو

 نكته: اين ليست كاملي از تمام عوارض جانبي نيست. بيمار بايد با پزشك خود در خصوص ديگر موارد مشورت كند.

در پايان…

هميشه با پزشك خود مشورت كنيد تا از مطابقت اطلاعات فوق با شرايط شخصي خودتان اطمينان حاصل نمائيد.

لازم به ذكر است اطلاعات دارويي داده شده در سايت دكتر زخم فقط براي افزايش سطح اطلاعات شما عزيزان مي باشد و قطعا مصرف هر دارويي بايد زير نظر پزشك انجام گيرد. دكتر زخم پيشنهاد مي كند مقاله رژيم غذايي پيش ديابت + نكات تغذيه اي را حتما مطالعه كنيد و يا در مورد مقابله با ديابت نوع 2 با رژيم گياه خواري اطلاعات بيشتري كسب كنيد.