همه چيز در مورد پزشكي

جدید ترین مطالب
بخش بایگانی

زخم مقعد و راه هاي درماني آن ( بخش دوم )




سندرم زخم مقعد و درمان آن


مقعد نيز مثل هر جاي ديگري از بدن ممكن است دچار زخم و التهاب شود، با اين تفاوت كه تمام زخم‌هاي درون روده‌اي نمي‌توانند همانند زخم‌هاي سطح پوست ايجاد درد و ناراحتي كنند تا فرد به سرعت متوجه وجود آن شود. بسته به محلي از مقعد كه زخم ايجاد شده فرد احساس درد و در موارد شديد خونريزي خواهد كرد. زخم ايجاد شده درون ديواره‌ها و خروجي مقعد مي‌تواند علت‌هاي بسياري داشته باشد. توجه به مكانيزم به وجود آورنده‌ي زخم، بيماري و مشكلات متفاوتي براي فرد به وجود مي‌آيد. در ادامه به بحث در مورد هر يك از انواع زخم مقعدي مي‌پردازيم.

زخم شقاق مقعد
شقاق مقعد و زخم مقعد دردناك ناشي از آن به صورت يك ترك يا پارگي و زخم خطي در غشاي مخاطي از اسفنكتر مقعد به سمت كانال و اطراف مقعد گسترش مي‌يابد. شكاف ممكن است عود كند و در نهايت به زخم مقعد يا ركتوم تبديل شود. زخم ناشي از شقاق مقعد ممكن است منجر به مرگ بافت داخل مقعدي (نكروز) و پوسته‌ريزي بافت آسيب ديده‌ي درون مقعد شود. شقاق‌هاي عميق مربوط به اسفنكتر داخلي مقعد در زخم شدن و تنگي مقعد نقش دارند.
گاهي اوقات ترك ناشي از شقاق مقعد در مراحل ابتدايي ايجاد نسبتاً جزئي است و قبل از عمقي شدن و درگير كردن لايه‌هاي زيرين ديواره‌ي مقعد خود به خود با طي چند هفته رعايت اصول بهداشتي و تغذيه‌اي بهبود مي‌يابد. اما در برخي از موارد، بيماري به تدريج بدتر خواهد شد و نه تنها با تهاجم به عمق لايه‌هاي زيرين آسيب بيشتري به بافت پوششي مقعد مي‌رساند، بلكه با ايجاد گرفتگي دردناك در اسفنكتر مقعد منجر به كاهش جريان خون (ايسكمي) به منطقه آسيب ديده خواهد شد. كم شدن جريان خون در زخم ايجاد شده مي‌تواند بهبود آن را به تأخير بياندازد.
با پيشرفت بيماري شقاق مقعد و مزمن شدن آن اوضاع كمي بدتر خواهد شد. زيرا بيمار وارد يك سيكل معيوب خواهد شد، بدين صورت كه از ترس درد شديد هنگام عبور مدفوع از روي زخم، از رفتن به دستشويي خودداري مي‌كند و با به تأخير انداختن اجابت مزاج خود باعث تشديد يبوست مي‌شود. هر بار عبور مدفوع سفت از روي زخم مقعد آن را خراشيده و بدتر خواهد كرد.
شقاق مقعد با احتمال بيشتري در افراد جوان و ميانسال و هر دو جنس رخ مي‌دهد. زناني كه سابقه‌ي زايمان طبيعي داشته‌اند به دليل زور زدن بيش از حد در زايمان‌هاي سخت، بيشتر در معرض خطر ابتلا به زخم شقاق مقعد هستند. به دلايل ناشناخته، شقاق مقعد در طول دوره شيرخوارگي رايج است و در حدود ۸۰ درصد از نوزادان در طول سال اول زندگي رخ مي‌دهد. افراد مسن نيز مستعد ابتلا به شقاق مقعد به دليل كاهش جريان خون به منطقه آنوركتال و مقعدي است. اطلاعات بيشتر با مراجعه به مقاله‌ي بيماري شقاق يا فيشر مقعدي چيست؟.

علت زخم شقاق مقعد

شكاف اوليه از يك آسيب مستقيم درون كانال مقعد ايجاد مي‌شود و گاهي اوقات با عبور يك مدفوع بزرگ و سخت يا اسهال شديد اتفاق مي‌افتد. ولي شكاف ثانويه مي‌تواند از بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند التهاب ديواره‌ي پوششي مقعد (پروكتيت)، بيماري التهابي روده (بيماري كرون، كوليت اولسراتيو)، لوسمي يا سرطان نشأت بگيرد.
شقاق مقعد همچنين ممكن است با رژيم غذايي كم فيبر از طريق تشديد يبوست، اختلالات فيزيكي (هيپرتروفي) در اسفنكتر مقعد داخلي و مقاربت جنسي مقعدي مرتبط باشد. همچنين وارد كردن هر جسم خارجي درون مقعد هم مي‌تواند باعث ايجاد شكاف و زخم در آن شود.
حدود ۹۰ درصد از شقاق‌هاي مقعدي در قسمت عقبي ديواره‌ي مقعد و درست در خط وسط آن از دريچه‌ي مقعد به سمت كانال ايجاد مي‌شوند. پارگي ديواره‌ي جلويي مقعد در زنان شايع‌تر است و معمولاً ده درصد شكاف‌ه‌هاي جلويي در آن‌ها به دليل زايمان رخ مي‌دهد. اين آمار در حالي است ‌كه شيوع شقاق ديواره جلويي در مردان تنها يك در صد مي‌باشد. حدود دو درصد از تمام موارد شقاق مقعدي در ديواره‌ي قدامي و خلفي در طول خط وسط كانال مقعد با هم رخ مي‌دهد. هنگامي كه زخم مقعد از الگوي خط مستقيم پيروي نكند ممكن است يك علت زمينه‌اي مانند بيماري مسري جنسي مطرح شود. اطلاعات بيشتر با مراجعه به مقاله‌ي علل بيماري شقاق يا فيشر مقعد.

تشخيص زخم شقاق مقعد

شكايت‌هاي شايع بيماران از درد تيز ناحيه‌ي مقعد حين و پس از دفع مدفوع و خارش و سوزش مقعد، خون قرمز روشن بر روي دستمال توالت يا سنگ كف سرويس بهداشتي (در ۷۰ درصد موارد) مي‌تواند به خوبي پزشك را به وجود يك زخم شقاق مقعدي مشكوك كند. به دليل درد شديد ناشي از زخم مقعد احتمالاً بيمار به راحتي اجازه‌ي معاينه را به پزشك نخواهد داد و گاهي بي‌حسي موضعي لازم است. گاهي اوقات يك برجستگي از بافت پوست بر روي خروجي مقعد مشاهده خواهد شد كه نشانه‌ي شقاق مقعد است. اما ممكن است به دليل شباهت با برجستگي‌هاي هموروئيدي نيز اشتباه تشخيص داده شود.
گاهي براي تشخيص زخم شقاق مقعد نياز به استفاده از وسايلي مانند آنوسكوپ است. تست هاي آزمايشگاهي معمولاً براي زخم شقاق مقعد معمولي در خط وسط كانال مقعد لازم نيست. شكاف‌هاي غير معمول با اشكال عجيب و غريب و خارج از خط وسط نياز به علت‌سنجي دقيق‌تر با كمك انواع آزمايش‌هاي باليني ويروس نقص ايمني اكتسابي، عفونت، آلودگي مدفوعي و سرطان دارد. اطلاعات بيشتر با مراجعه به مقاله‌ي معاينه و تشخيص بيماري شقاق يا فيشر مقعد.

درمان زخم شقاق مقعد

شكاف و زخم ايجاد شده اگر در مراحل اوليه ايجاد باشد مي‌توان آن را با پماد، حمام نشسته‌ي آب گرم، رژيم غذايي حاوي فيبر فراوان و افزايش مصرف مايعات و نرم‌كننده‌هاي مدفوع (اگر يبوست وجود داشته باشد) طي چهار تا شش هفته درمان كرد و التيام بخشيد. امروزه‌ درمان‌هاي ديگري چون تزريق سم بوتولينوم و فلج عضلات به منظور كاهش گرفتگي عضله‌ي دريچه‌اي مقعد و پماد نيتروگليسيرين كه در خونرساني بهتر نقش دارد، در موارد شديدتر زخم شقاق مقعدي به كار گرفته مي‌شود. بايد در نظر داشت كه هنوز مصرف اين نوع پماد به دليل وجود عوارض جانبي ناخوشايندي چون سردرد و سرگيجه بحث بر انگيز هستند. البته داروهاي كم‌عارضه‌تري چون داروهاي دسته‌ي مسدود‌كننده كانال كلسيم و پمادهاي بي‌حسي نيز در كاهش علايم و بهبود فرد بي‌تأثير نخواهند بود.
وقتي درمان‌هاي دارويي نتيجه‌بخش نباشد پزشك چاره‌اي جز انجام جراحي‌هايي تهاجمي به منظور برداشت زخم يا برداشت قسمتي از عضله‌ي دريچه‌اي مقعد نخواهد داشت. البته در كنار درمان علامتي نبايد درمان علل زمينه‌اي شقاق مقعد را ناديده گرفت. اطلاعات بيشتر با مراجعه به مقاله‌هاي مرتبط با درمان بيماري شقاق يا فيشر مقعد.

زخم سيفليس مقعد

سيفليس يك بيماري مقاربتي ناشي از باكتري ترپونما پاليدوم است كه در صورت عدم درمان كامل و به موقع مي‌تواند عوارض طولاني‌مدتي بر جا بگذارد. علايم بيماري سيفليس در بزرگسالان به سه مرحله‌ي اوليه، ثانويه و ثالثيه (نهفته) تقسيم مي‌شود. اين بيماري مي‌تواند از طريق تماس مستقيم پوستي با يك زخم سيفليس در محدوده‌ي واژن، مقعد و حتي با رابطه جنسي دهاني منتقل شود. زخم ناشي از سيفليس را مي توان در آلت تناسلي مرد، مهبل، دهان و لب‌ها و حتي مقعد رويت كرد.
زخم سيفليس بدون درد است و براي اولين بار ممكن است با زخم ناشي از فرو رفتن مو در پوست يا يك خراش سطحي ناخن اشتباه شود. با ظاهر شدن بثورات بدون خارش بر روي كف دست و پاها و ساير نقاط بدن در مرحله‌ي دوم سيفليس مي‌توان به علت زخم مقعدي ايجاد شده در مرحله‌ي اول بيماري شك كرد. سيفليس همچنين مي‌تواند بر چشم تأثير بگذارد و حتي منجر به كوري دائمي فرد شود كه سيفليس چشم نام دارد. زنان بارداري كه به زخم‌هاي سيفليسي از جمله مقعدي مبتلا هستند، آگاه باشند كه احتمال انتقال بيماري به فرزندشان حين زايمان وجود دارد. هر چند اين بيماري طي بارداري نيز اثرات نامطلوبي چون كاهش وزن‌گيري جنين و حتي مرده‌زايي در پي خواهد شد.

سير بيماري زخم سيفليس مقعد

در طول اولين مرحله از ايجاد زخم سيفليس مقعد فرد متوجه يك يا چند زخم متعدد بر روي مقعد خود خواهد شد. زخم‌ها معمولاً (اما نه هميشه) سفت، گرد و بدون درد هستند. همين بي‌دردي زخم‌ها نكته‌ي منفي است كه باعث مي‌شود بيماري براي مدت‌ها دور از چشم و مخفي بماند تا بتواند به مراحل بعدي پيشرفت كند. زخم مقعدي اگر ناشي از سيفليس باشد طي ۳ تا ۶ هفته به صورت خود به خود و بدون هيچ درماني بهبود مي‌يابد. در اين مرحله بيماري و زخم ناشي از آن در ظاهر بهبود يافته است و در واقع در حالت تغييراتي براي بروز به شكل ديگري در مرحله‌ي بعد است.
در طول مرحله دوم ممكن است فرد در ناحيه‌ي زخم مقعدي خود احساس خارش كند. اين مرحله معمولاً با ايجاد يك يا چند لكه‌ي قهوه‌اي و قرمز بر روي كف دست يا كف پا آغاز مي‌شود. گاهي‌اوقات لكه‌ها آن‌قدر كم‌رنگ و محدود هستند كه فرد متوجه وجود آن‌ها نخواهد شد. بروز تب، تورم غدد لنفاوي، گلودرد، ريزش موي ناحيه زهار، سردرد، كاهش وزن، درد عضلاني و خستگي از ديگر علايم بيماري در اين مرحله است كه معمولاً بدون درمان مناسب و به صورت علامتي سپري خواهد شد.
از اين پس مرحله‌ي نهفته بيماري سيفليس آغاز خواهد شد و فرد بدون هيچ نشانه و علايمي از بيماري مخفي درون بدن خود، ساليان سال بدون مشكل زندگي خواهد كرد. پس از ۱۰ تا ۳۰ سال نهفتگي، بيماري خود را با شديدترين عارضه‌هاي ممكن مانند ناهماهنگي حركات عضلاني، بي‌حسي، فلج شدگي برخي اندام‌ها، كوري و اختلال رواني بروز مي‌دهد كه مي‌تواند در نهايت منجر به مرگ بيمار شود.
به همين سادگي ناديده گرفتن يك زخم كوچك در مقعد و نواحي ديگر (آلت تناسلي و دهان) مي‌تواند جان فرد را به خطر اندازد. در حالي‌كه اين بيماري به راحتي در مراحل ابتدايي با كمي توجه به خود و انجام يك آزمايش خون ساده قابل تشخيص و درمان است.

تشخيص و درمان زخم سيفليس مقعد

اگر در مرحله‌ي اوليه‌ي بيماري و با شكايت از زخم مقعد بدون درد به پزشك مراجعه شود كه احتمال آن ضعيف است، پزشك مي‌تواند با مشاهده‌ي زخم ناحيه‌ي مقعد به سيفليس شك كند و با انجام يك آزمايش خون از تشخيص خود مطمئن شود. اما در مرحله‌ي بعدي كه فرد بدون هيج شكايتي از زخم مقعد و ساير نواحي و با ضعف و بي‌حالي و تب مراجعه مي‌كند، وجود راش پوستي يك نشانه براي بررسي سيفليس خواهد بود اما در برخي موارد اين نشانه نيز ناديده گرفته خواهد شد و پزشك بدون تشخيص صحيح بيماري را با يك آنفولانزا يا سرماخوردگي اشتباه گرفته و بيمار را نادرست درمان مي‌كند. در موارد ديگر با مثبت شدن جواب آزمايش سيفليس بيمار درمان مناسب با توجه به مرحله‌ي بيماري آغاز مي‌شود.
براي از بين بردن زخم ناشي از سيفليس بايد عامل به وجود آورنده‌ي يعني باكتري ترپونما پالاديوم را از بين برد. هيچ روش و داروي خانگي مؤثر براي درمان اين بيماري وجود ندارد. درمان اين بيماري در مراحل اوليه آسان خواهد بود. تجويز آنتي‌بيوتيكي قوي از جمله پني‌سيلين مي‌تواند با كشتن باكتري سيفليس از آسيب‌هاي بيشتر آن جلوگيري كرده و بيماري را سركوب كند.
گزينه‌هاي درماني ديگر براي افراد غيربارداري كه به پني‌سيلين حساسيت دارند شامل داكسي‌سايكلين، تتراسايكلين و به طور بالقوه سفترياكسون است. افراد در حين درمان و تا بهبودي كامل زخم سيفليس خود بايد از تماس جنسي با شركاي جديد و قبلي بپرهيزند. براي اطمينان از سلامت شريك جنسي فرد مبتلا، تست آزمايشگاهي براي او نيز درخواست مي‌شود تا هر دو با هم تحت درمان قرار گيرند. همچنين انجام آزمايش‌هاي پيگيري براي تأييد از بين رفتن كامل بيماري و درمان مؤثر بيمار نيز لازم است.
با وجود اينكه بيماري سيفليس و زخم مقعد ناشي از آن عود نمي‌كند اما يك بار ابتلا به آن و درمان صورت گرفته نمي‌تواند فرد را از ابتلاي مجدد به بيماري مصون كند. با هر بار قرار گرفتن در معرض عامل سيفيليس و روابط جنسي حفاظت نشده احتمال ابتلاي مجدد به آن وجود دارد.
تنها راه جلوگيري از ابتلا به سيفليس و زخم ناشي از آن رعايت نكاتي در رفتار جنسي است. افراد فعال از نظر جنسي حتماً بايد اين توصيه‌ها را در روابط جنسي خود براي كاهش احتمال ابتلا به سيفليس در نظر بگيرند شامل:

    • برقراري رابطه‌ي جنسي با فردي كه از مبتلا نبودن او به بيماري‌هاي مقاربتي با تست آزمايشگاهي مطمئن هستند؛
    • استفاده از كاندوم حين رابطه‌ي جنسي هر چند كاندوم ساير نقاط داراي زخم سيفيليس مانند مقعد را پوشش نمي‌دهد.

در نظر داشته باشيد با شستن آلت تناسلي، ادرار كردن و دوش واژينال پس از رابطه جنسي با فرد آلوده نمي‌توان از ابتلا به بيماري پيشگيري كرد.



منبع : iran-clinic

تظرات ارسال شده