نكاتي پيرامون تغذيه ديابت نوع 1

نكاتي درباره تغذيه ديابت نوع 1

تغذيه درماني در كنترل ديابت مهم ترين نقش را ايفا مي كند. هدف از تغذيه درماني در ديابت، حفظ مقدار قند خون در محدوده طبيعي، بهبود سطح چربي هاي خون، كاهش فشار خون، درمان و جلوگيري از عوارض ديابت همچون بيماري هاي قلبي عروقي، رتينوپاتي(بيماري چشمي)، نفروپاتي(بيماري كليوي) و نيز برآوردن نيازهاي تغذيه اي فرد است.

در ديابت وابسته به انسولين يا نوع 1، غذا بايد در زمان معين و مطابق با اثر انسولين تزريقي خورده شود. زمان اوج اثر انسولين، با زمان بالا رفتن قند خون بعد از غذا، بايد هم زمان شود.

جدول زير مدت زمان و ميزان تبديل مواد غذايي مختلف به قند را نشان مي دهد.

نوع غذا	درصد تبديل به گلوكز	زمان تبديل
كربوهيدرات ساده	100 درصد	30-15 دقيقه
كربوهيدرات كمپلكس	100- 90 درصد	90-30 دقيقه
پروتئين	58 درصد	4-3 ساعت
چربي	30-10درصد	چندين ساعت

- براي جلوگيري از بروزهيپوگليسمي(كاهش قند خون) از حذف وعده‌هاي غذايي بايد پرهيز شود.

- هدف اين است كه قند خون ناشتا بين 180-120 ميلي گرم در دسي ليتر و موقع خواب 140-100 ميلي گرم در دسي ليتر حفظ شود.

- براي افرادي كه انسولين دريافت مي كنند، جلوگيري از افزايش وزن، مسئله ي مهمي است. انسولين درماني امكان اضافه وزن را افزايش مي دهد. انجام فعاليت فيزيكي منظم، بهترين راه براي جلوگيري از افزايش وزن ناشي از مصرف انسولين است.

- براي صرف ميان وعده هايي كه در برنامه غذايي در نظر گرفته نشده اند، هم احتياج به تزريق انسولين است.

- براي جلوگيري از هيپوگليسمي، توزيع كالري در طول روز اهميت دارد. يك الگوي رايج اين است كه 20درصد كل كالري روزانه به صبحانه، 35 درصد به ناهار،30 درصد به شام و 15 درصد به وعده ي آخر شب اختصاص داده شود. وعده ي قبل از خواب، براي جلوگيري از هيپوگليسمي در هنگام خواب توصيه مي شود.

- با اين وجود ممكن است براي هر فرد و هر سبك زندگي، توزيع متفاوتي از كالري انجام شود. در مورد توزيع كربوهيدرات ها، بهتر است در هر وعده غذايي 5-2 واحد كربوهيدرات (حدود 60 گرم) مصرف شود.

در ديابت نوع 2، محدوديت كالري و كاهش وزن به حد متوسط (به ميزان9-5/4كيلو گرم) باعث كنترل قند خون، كاهش مقاومت به انسولين، بهبود كاهش چربي خون و كاهش فشارخون مي شود، حتي اگر فرد به وزن نرمال نرسيده باشد. اين كاهش وزن وقتي بيشترين اثر و فايده را دارد كه بلافاصله بعد از تشخيص ديابت نوع 2 اعمال شود، يعني وقتي كه ترشح انسولين هنوز به حد كافي صورت مي گيرد.

محدوديت كالري، بيشتر و سريع تر از كاهش وزن، قند خون را در افراد ديابتي كنترل مي كند. يعني مسئله ي كالري در ديابت نوع 2، مهم تر از مسئله ي وزن است. اين محدوديت بايد طوري باشد كه فرد 500-250 كالري كمتر از دريافت روزانه ي خود، دريافت كند.

در كل براي افرادي كه وزن نرمال و فعاليت متوسط دارند، 30 كيلو كالري به ازاي كيلوگرم وزن در روز، براي افراد كم فعاليت كه هدف كاهش وزن دارند 25 كيلو كالري به ازاي كيلوگرم زن در روز و به منظور افزايش وزن 35 كيلو كالري به ازاي كيلوگرم وزن بدن، انرژي توصيه مي شود.

مكمل ويتامين- مينرال به طور روتين در افراد ديابتي تجويز نمي شود. به نظر مي رسد تنها در افرادي كه كمبود تغذيه اي دارند و نيز در مواردي همچون حاملگي و شيردهي، مصرف رژيم هاي بسيار كم كالري، گياه خواري، سالمندي، گليكوزوري(دفع گلوكز از ادرار) و نيز در بيماراني كه تحت درمان باليني شديد هستند، مكمل ها جواب مي دهند.

- كروم عنصري است كه از آن به عنوان ( فاكتور تحمل گلوكز ) ياد مي شود و روي عملكرد انسولين تأثير مي گذارد. در حيوانات آزمايشگاهي كمبود كروم باعث افزايش قند، كلسترول و تري گليسيريد خون مي شود. با اين وجود، مصرف مكمل كروم در بهبود سطح قند و چربي خون در افراد ديابتي از نظر علمي هنوز مورد تاييد نيست و در دست مطالعه است و به نظر مي رسد كه بسته به درجه ي كمبود كروم و مقدار تحمل گلوكز، پاسخ افراد ديابتي به مكمل كروم متفاوت باشد. تجويز مكمل كروم فقط در صورت وجود علائم كمبود اين عنصر، توصيه مي شود.

- در افرادي كه قند خون در آنها كنترل نمي شود و يا آنهايي كه ديورتيك(داروي ادرار آور) دريافت مي‌ كنند، مكمل منيزيوم مفيد است. كمبود منيزيوم باعث كاهش حساسيت به انسولين مي شود. منيزيوم كوفاكتور بسياري از واكنش هاي گليكوليتيك است.

- از آنجايي كه ويتامين C و گلوكز در جذب با هم رقابت مي كنند، افزايش سطح ويتامين C پلاسما مي ‌تواند با كاهش جذب گلوكز همراه باشد. بعضي محققين مصرف 600-200 ميلي گرم ويتامين C و 100IU ويتامين E (به عنوان آنتي اكسيدان) را توصيه مي كنند. در افرادي كه نوروپاتي (اختلالات‌ عصبي‌) خفيف تا متوسط دارند، دوز فارماكولوژيك ويتامين E باعث بهبود هدايت عصبي مي شود.

- مصرف سير در مقادير زياد به نظر مي رسد باعث كاهش قند و چربي خون در افراد ديابتي مي شود.

- ديده شده كه سلنيوم خطر بيماري هاي قلبي عروقي و پرفشاري خون را مي ‌كاهد.

- پتاسيم اغلب باعث كاهش فشارخون مي شود و ديده شده كه كمبود پتاسيم عدم تحمل گلوكز را وخيم تر مي كند.

- واناديوم در يك سري مطالعات ديده شده كه در افراد ديابتي حساسيت به انسولين را افزايش داده و نياز به انسولين را كاهش مي دهد.

منبع : تبيان