همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : دكتر محمد اسماعيل اكبري در نشستي خبري به مناسبت هفته اطلاع رساني درباره سرطان با تاكيد بر اهميت مسائل اقتصادي در رابطه با اين حوزه، گفت: مسائل اقتصادي در رابطه با سرطان از اهميت بسيار بالايي برخوردار است؛ چراكه تشخيص و درمان اين مساله را تحت تاثير قرار مي‌دهد.

وي با بيان اينكه سرطان گران‌ترين بيماري روي زمين است، اظهار كرد:‌ بالاترين تحقيقات در رابطه با كنترل بيماري سرطان انجام مي‌شود كه هنوز به نتايج قطعي و كاملي نيز دست نيافته است. در همين راستا در سال ۹۶ يك ميليارد و ۲۰۰ ميليون دلار در كشور براي ورود دارو هزينه شد و همچنين ۵۰۰ ميليون دلار صرف تامين مواد اوليه براي ساخت دارو در داخل كشور شد؛ به گونه‌اي كه بسياري از داروها در داخل كشور فرموله مي‌شوند. تنها ۳ تا ۴ درصد داروهاي سرطان با اين رقم تامين مي‌شوند؛ در حالي كه ۹۷ درصد داروهاي سرطان در داخل كشور توليد مي‌شود. بنابراين بايد همت داروسازان داخل كشور، بايد همت بيشتري به خرج داده و داروهاي مربوط به سرطان را در داخل كشور توليد كنند. چرا كه ظلم است اين رقم تنها براي سه درصد داروها صرف شود.

وي با بيان اين كه قطعا داروي ايراني را بر داروهاي خارجي ارجح مي‌دانم، اظهار كرد: چرا كه داروهاي خارجي موجود در كشور مشخص نيست كه قاچاق بوده يا نه. بنابراين مطمئنا داروي ايراني بر داروي خارجي ارجحيت دارد.

وي با بيان اين كه براي درمان سرطان چند كار مهم در داخل كشور انجام مي‌شود، اظهار كرد: يكي از اين اقدامات، اقدامات تشخيصي است كه حداقل ۳۰ درصد بار مالي را بدون دليل به مردم تحميل مي‌كنند و اين هزينه يا از جيب مردم يا خيريه‌ها و يا بيمه و دولت پرداخت مي‌شود. ولي به هر حال ضرورت تشخيصي ندارد. اگر جلوي اين هزينه‌ها گرفته نشود، به زودي از نظر اقتصادي به زمين خواهيم خورد.

وي مرحله بعد از تشخيص را شامل درمان سرطان از طريق جراحي، راديوتراپي و دارو درماني شامل هورمون‌تراپي و شيمي درماني عنوان كرد و گفت: در اين راستا بر اساس استانداردهاي دنيا در حال حركت هستيم.

وي با بيان اينكه در تومورهاي سرطاني، جراحي تا ۴۹ درصد درمان را كامل مي‌كند و علاج صرفا با جراحي مقدور است، افزود: اين در حالي است كه وزارت بهداشت آن گونه كه بايد به مساله‌ جراحي توجه نمي‌كند. راديوتراپي همراه با جراحي تكنيك جديدي است كه تا ۴۰ درصد اثر بخشي دارد؛ در حالي كه نيمي از كشور ما از داشتن دستگاه‌هاي راديوتراپي محروم هستند.

به گفته‌ي وي، راديوتراپي هنگام عمل به روشي بسيار متفاوت و از نظر اقتصادي و اثر بخشي كمك كننده است؛ چرا كه راديوتراپي در حين عمل معادل ۴۰ بار راديوتراپي است.

وي با بيان اينكه بيشترين ميزان هزينه صرف شيمي درماني مي‌شود، گفت: تنها تا ۱۱ درصد از شيمي درماني سود كامل مي‌بريم. در همين راستا ۳۰ درصد شيمي‌درماني‌ها خارج از ضابطه انجام مي‌شود. اين در حالي است كه دنيا براي كنترل مصرف شيمي درماني، شاخص‌ها و استانداردهاي مشخصي دارد.

تجويز بدون ضابطه شيمي درماني در كشور

دكتر اكبري با بيان اينكه شيمي درماني از نظر علمي خيلي معقول نيست و داراي نتايج ضعيفي است اظهار كرد: دليل آن نيز نابودي سلول‌هاي سالم بدن لوزالمعده در كنار سلول‌هاي سرطاني است. بنابراين اميدواريم به زودي مبحث "تارگت تراپي" براي درمان موثر تومورهاي سرطاني محقق شود.

اين فوق تخصص جراحي غدد و سرطان با بيان اينكه شيمي درماني داراي بالاترين رقم مصرفي هزينه با كمترين ارزش است، عنوان كرد: ضروري است كه در كشور ما نيز مانند ساير كشورها شيمي درماني تحت كنترل دولت بوده و براي آن ضابطه و گايدلاين‌ها و دستورالعمل‌هاي مشخصي تدوين شود چرا كه در كشورهاي اروپايي و آمريكايي اينگونه نيست كه هر پزشكي بدون ضابطه شيمي درماني را تجويز كند بلكه بايد بر اساس برنامه مشخصي اجرا شود. اين در حاليست كه در ايران متاسفانه تجارت زورش از علم بيشتر است و تجويز شيمي درماني بدون ضابطه توسط پزشكان انجام مي‌شود.

وي با بيان اينكه امسال به دليل مشكلات ارزي براي تامين دارو با مشكلات عديده‌اي روبرو خواهيم شد عنوان كرد: حداقل انتظار مي‌رود دستورالعمل‌هاي مشخصي براي شيمي‌درماني از سوي وزارت بهداشت تدوين و پياده شود. چرا كه نداشتن گايدلاين‌هاي مرتبط با بحث درمان سرطان و شيمي درماني مشكل اصلي ماست.

وي با بيان اينكه گايدلاين كاري علمي بوده و نوشتن آن داراي پيچيدگي‌هاي زيادي است، گفت: در اين زمينه طي ساليان گذشته 800 تا 900 گايدلاين نوشته شد ولي دستورالعمل‌ها بايد به روز بوده و با علم روز ارتقا پيدا كند. با اين حال متاسفانه ساختارهاي اقتصادي داخل كشور از اجراي گايدلاين‌ها استقبال نمي‌كند و تحقق اجراي گايدلاين‌ها نيازمند شجاعت بالاي مسئولين است. البته امسال به دليل وجود مشكلات ارزي و اقتصادي وزارت بهداشت مجبور به اجرا و پياده كردن گايدلاين‌هايي در رابطه با درمان سرطان و تجويز شيمي درماني خواهد بود.

دكتر اكبري با اشاره به گران بودن برخي داروهاي شيمي درماني و مرتبط با بيماري‌هاي خاص و نادر در كشور گفت: رسانه‌ها بايد با اطلاع رساني و آگاه سازي بيشتر بار تامين اين هزينه را از دوش دولت بردارد. چرا كه پول دولت مال همه مردم است و حتي اگر اثربخش باشد نيز بايد با بررسي استانداردها و دستورالعمل‌ها اجرا شود.

وي در اين رابطه به بحث استانداردسازي درآمد ناخالص ملي اشاره كرد و گفت: در اين رابطه بايد GDP افراد و هزينه درآمد ناخالص ملي مربوط به هر فرد محاسبه شده و اگر معادل يك سال سرانه براي هر فردي 50 ميليون در سال هزينه شده و در ازاي آن زندگي با كيفيتي به افراد ارائه شود در آن زمان اين مسئله به صرفه خواهد بود. چرا كه با 50 ميليون در سال مي‌توان قدرت خريدي مشابه با ساير كشورها داشته باشيم.

30 درصد بيماران سرطاني در سال اول فوت مي‌كنند

به گفته وي، با بررسي اين مسئله و اجراي درست آن تكليف شيمي درماني و ساير درمان‌هاي گرانقيمت نيز مشخص خواهد شد. به عنوان نمونه بر اساس تحقيقي كه WHO انجام داده براي انسان‌هاي مولد و توليد كننده اين سرمايه مي‌تواند تا 3GDP نيز افزايش پيدا كند و ضرري نيز نخواهيم ديد. بنابراين با فرهنگسازي مي‌توان اين مسئله را كنترل كرد. به عنوان نمونه بيمار در زمان تجويز دارو بايد از پزشك خود سوال كند كه با مصرف اين دارو چقدر زنده مي‌مانم و تا چند سال زندگي با كيفيتي خواهم داشت و بر اين اساس تجويز و مصرف دارو انجام شود. البته با تدوين و اجراي گايدلاين‌ها و دستورالعمل‌ها اين مسائل به خوبي حل خواهد شد.

رئيس مركز تحقيقات سرطان در ادامه فرآيند درمان و مراقبت از بيماران سرطاني در ايران را يك فرآيند شيرين تعبير كرد و گفت:‌ در سال 84 حدود 80 درصد بيماران سرطاني طي سال اول فوت مي‌كردند كه اين نشان دهنده شاخص بروز مرگ و مير است ولي در سال 93 اين رقم به 30 درصد كاهش يافته است. به عبارت ديگر تنها 30 درصد بيماران سرطاني در سال اول فوت مي‌كنند كرم رژودرم براي از بين بردن جاي زخم كه اين رقمي معادل كشورهاي پيشرفته مي‌باشد.

دكتر اكبري با اشاره به مبحثي تحت عنوان "تقاضاهاي القايي"، عنوان كرد: اين مسئله به اين معناست كه فرد را مجبور به كاري كه ضرورت ندارد كنيم. به عنوان نمونه در اين رابطه مي‌توان به سونوگرافي از جنين مادران باردار اشاره كرد. براي كنترل ناهنجاري در جنين، گاهي اوقات سونوگرافي انجام مي‌شود كه احتمال ناهنجاري 0.3 تا 3 درصد خواهد بود. در حاليكه با انجام سونوگرافي تنها 17 تا 30 درصد اين ناهنجاري‌ها مشخص مي‌شود. به عبارت ديگر سونوگرافي تنها تا يك درصد امكان تشخيص ناهنجاري‌ها را دارد. در حاليكه امروزه به خاطر دلايلي اقتصادي و تجارت نادرست درمان هر ماه مادران سونوگرافي مي‌شوند كه عوارض آن به جنين در حال رشد منتقل مي‌شود.

وي در ادامه شايع‌ترين علت بار بيماري در كشور را دردهاي استخواني و عضلاني عنوان كرد و گفت: انجام MRI براي دردهاي حاد ستون فقرات در دنيا ممنوع است ولي در كشور ما 94.7 درصد MRIها براي دردهاي حاد انجام مي‌شود كه به هيچ عنوان ضروري نيست.

اين استاد دانشگاه در ادامه به بحث "تقاضاي القايي" در حوزه سرطان اشاره كرد و گفت: در تشخيص سرطان اوليه پستان هيچ جايي براي MRI نداريم و تنها در دو حالت، يكي ژنتيك و ديگري براي تشخيص اندازه تومور، انجام MRI مجازند. در غير اينصورت انجام MRI براي تشخيص اوليه سرطان پستان انحراف ايجاد مي‌كند. اين در حاليست كه هم اكنون بيش از 30 درصد بيماران مراجعه كننده به مركز تحقيقات سرطان همراه خود MRI داشته، در حاليكه انجام آن هيچ ضرورتي نداشت.

وي با بيان اينكه بالاترين تعداد جراحي سرطان پستان در مركز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي انجام مي‌شود، گفت: سالانه بيش از 1000 مورد جراحي در اين مركز انجام مي‌شود در حاليكه با اين رقم بالا كمتر از انگشتان دست MRI تجويز مي‌شود.

هيچ آزمايشي تشخيص سرطان در مراحل اوليه را نشان نمي‌دهد

وي با تاكيد بر اينكه هيچ آزمايشي تشخيص سرطان در مراحل اوليه را نشان نمي‌دهد، گفت: مسئله PCR نيز مصيبت ديگر گروه پزشكي است كه برخي پزشكان با توجه به اين شاخص سرطان پروستات و فرآيندهاي بعدي آن را تشخيص مي‌دهند. در حاليكه در صورت وجود ضايعه مشكوك در منطقه در كنار شاخص PCR مي‌توان تشخيص سرطان پروستات داده و ساير فرآيندهاي تشخيصي و درماني را انجام داد.

استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با بيان اينكه متاسفانه 25 درصد سرطان‌هاي پروستات زماني تشخيص داده مي‌شوند كه ستون فقرات فرد پر از متازتاز است عنوان كرد: اين به آن معناست كه در اين رابطه خوب كار نشده است.

لزوم جلوگيري از تجويز هفت داروي گران قيمت اما فاقد اثربخشي مناسب

وي در ادامه به اعلام اسامي هفت داروي گران قيمت از طرف مركز تحقيقات به وزارت بهداشت اشاره كرد و گفت: اين داروها به دليل دارا نبودن اثربخشي مناسب با وجود هزينه و قيمت بالا به وزارت بهداشت اعلام شده است ولي متاسفانه تا كنون اقدامي براي جلوگيري از تجويز اين داروها انجام نشده، اين در حاليست كه آمريكايي‌ها و هلندي‌ها به عنوان توليد كنندگان اصلي اين دارو تجويز و مصرف آنها را ممنوع كرده‌اند. با اين حال اميدواريم كه در دوره جديد وزارت بهداشت به اين مسائل توجه بيشتري شود.

اكبري با تاكيد بر اينكه در حوزه تشخيص و درمان بيماري يا بايد علم مسئله وجود داشته باشد و يا شجاعت لازم، عنوان كرد: متاسفانه اين مسئله در كشور ما در حد پاييني وجود دارد ولي بايد دلسوزي‌هاي بيشتري انجام و جايگاه سرطان مشخص شود.

وي بروز سرطان را يك پروسه 10 تا 15 ساله عنوان كرد و گفت: به عنوان نمونه هيدروژل مصرف دخانيات يكي از عوامل خطر در بروز سرطان است كه قطعا تا 10 يا 15 سال آينده باعث بروز سرطان در فرد خواهد شد. مساله مهمتر اينكه سيگار كشيدن در سه نسل بعدي فرد نيز باعث بروز عارضه مي‌شود.

دكتر اكبري با بيان اينكه 100 درصد سرطان‌ها ناشي از سبك زندگي است عنوان كرد:‌ البته امروزه سبك زندگي تغيير كرده اما اصول و مباني عقيدتي، مذهبي، عاطفي، بخشش و ساير شاخص‌هاي معنوي در اين رابطه تاثيرگذار است .

وي با تاكيد بر اهميت معنويت درماني درباره سرطان و كمك به درمان و طي روند درماني ، توكل و اميد را دو شاخص موثر در روند درمان بيماري بيان كرد و گفت: برخي شاخص‌هاي معنوي همچون مهرباني در تغيير استيج سرطان در بيماران تاثير داشته، در همين راستا مسئله معنويت درماني سال‌هاست كه در مركز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي اجرا شده و براي بيماران متقاضي دوره درمان حدودا هشت هفته‌اي اجرا مي‌شود كه با رضايت بالاي بيماران نيز همراه بوده است. در همين راستا مراكز مشابه نيز در شهرهاي زنجان، ساري، اردبيل، اصفهان و ... راه اندازي شده است.

دكتر اكبري در ادامه با اشاره به چهره سرطان در كشور عنوان كرد: در هر جنس مرد و زن بالاترين شيوع سرطان مربوط به سرطان پستان است كه يكي از دلايل آن افزايش امكانات تشخيصي و حساس شدن بيشتر افراد نسبت به اين بيماري است. بعد از آن سرطان‌هاي پوست، معده، روده بزرگ، خون و ريه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند.

به گفته وي افزايش مصرف دخانيات در افزايش شيوع سرطان ريه تاثيرگذار بوده است.

وي در ادامه با بيان اينكه سرطان معده كشنده‌ترين سرطان در بين زنان و مردان است عنوان كرد: بقاي يك ساله مبتلايان به سرطان معده، حدود 50 درصد و در طي پنج سال بقاي بيمار حدود 14 درصد است. درباره سرطان پستان نيز بقاي پنج ساله بيماران حدود 91 درصد است.

به گفته دكتر اكبري، با اين حال ميزان شيوع سرطان معده به دنبال تغيير سبك زندگي و استفاده از غذاي سالم و بهداشتي و همچنين افزايش مصرف سبزي و ميوه در داخل كشور كاهش يافته است، عنوان كرد: در حال حاضر شيوع سرطان معده در مقايسه با ساير سرطان‌ها در داخل كشور به رتبه 3 رسيده است. با اين حال در كل كشور هنوز سرطان معده اولين سرطان شايع در بين مردان بوده ولي در شهرهايي مانند تهران و اصفهان سرطان معده در مردان رتبه سوم را دارد.

دكتر اكبري با اشاره به برخي عوامل خطر در بروز سرطان معده به رعايت بهداشت دهان و دندان به عنوان مهمترين مساله اشاره كرد و گفت: برخي تركيبات ديگر به عنوان نمونه مصرف نمك نيز در اين زمينه بي‌تاثير نيست. نمك از نظر پزشكي تعريف خاص خود را دارد يعني همان كلرايد سديم كه نمك تصفيه و غني شده است اما متاسفانه گاه در بخش صنعتي از سنگ نمك تصفيه نشده استفاده مي‌شود و يا تبليغات نادرستي در رابطه با مصرف نمك دريا صورت مي‌گيرد كه به دليل تصفيه نبودن داراي ناخالصي‌هاي زيادي است. بنابراين تا زماني كه از تركيب و سلامت محصولي اطمينان نداريم، حق توصيه آن به مردم را نداشته و بايد در اين رابطه استانداردها و شاخص‌هاي مشخص تعريف شود.

اين استاد دانشگاه با بيان اينكه در زمينه كنترل درد وضعيت مناسبي در داخل كشور نداريم عنوان كرد: شيمي درماني به هيچ عنوان باعث كنترل درد بيمار نمي‌شود بلكه مهمترين مسئله در اين رابطه تقويت بخش حمايتي و تسكيني در رابطه با بيماران سرطاني است.

دكتر اكبري در ادامه اين كنفرانس مطبوعاتي سرطان را مخلوق زيباي خداوند عنوان كرد و گفت: سرطان يك بيماري بسيار هوشمند است كه در طول تاريخ چهره خود را عوض كرده و در همين راستا ما نيز براي پيشگيري از شيوع اين بيماري در داخل كشور تكليف و وظيفه داريم. پيشگيري پماد سوختگي يك حركت حاكميتي است كه بايد در سطح كلان به آن توجه شود . مهمترين عامل در پيشگيري از سرطان شاخص‌هاي معنوي است كه قابل دسترس بوده و يقينا موثرتر از همه است. به عنوان نمونه مهمترين عامل خطر در بروز سرطان پستان در ايران «اتفاق بد در زندگي» مانند طلاق، مرگ همسر، ورشكستگي و ساير مسائلي است كه از شاخص‌هاي اجتماعي بوده و بايد با ارتقاي شاخص‌هاي معنوي به كنترل و پيشگيري از بروز سرطان كمك كنيم. بنابراين اينگونه مسائل خيلي به وزارت بهداشت ارتباطي نداشته و خود مردم بايد نسبت به اين مسائل توجه داشته باشند.

به گفته وي همچنين استرس بزرگترين ريز فاكتور موثر در بروز سرطان است كه بايد با حمايت‌هاي اجتماعي بار استرس را در جامعه كاهش دهيم.

دكتر اكبري در بخش ديگر اين نشست خبري با تاكيد بر اينكه طب اسلامي اصلا وجود ندارد، گفت: اسلام وراي اين حرفهاست و ما تنها فرهنگ اسلامي طبابت داريم ولي براي ارايه خدمت سلامت به مردم بايد علم طبابت داشته باشيم.
وي با بيان اينكه اسلام زيرساخت‌هاي انديشه اي در طب را مطرح مي كند، اظهار كرد: تعداد معدودي حديث در مورد طبابت وجود دارد و نه درباره تشخيص و درمان و پيشگيري .
وي با بيان اينكه مركز تحقيقات سرطان جزو اولين مراكزي بود كه مركز طب سنتي را در داخل اين مركز ايجاد كرد، گفت: البته در اين مركز تنها اساتيد دانشگاه و در قالب اصول آكادميك فعاليت مي كنند.
وي با انتقاد از طب سنتي غيرآكادميك عنوان كرد: متاسفانه بسياري از بيماران سرطاني سال‌ها درگير اين نوع طب غيرآكادميك شده و ديگر زماني كه دير شده و نمي توان كاري براي آنها كرد به ما مراجعه مي كنند. همين اواخر نيز يكي از بزرگان نيز به دليل همين بيماري و درگير شدن با طب سنتي غيرآكادميك جان خود را ازدست داد و همين مساله عامل اصلي فوت ايشان بود، در حاليكه اگر از همان اول به صورت علمي وارد قضيه مي شدند نجات پيدا مي كردند.

دكتر اكبري در ادامه با اشاره به اقدام وزارت بهداشت براي راه اندازي مراكز تشخيص زودهنگام سرطان اظهار كرد: دولت بايد تنها توليت سلامت را بر عهده داشته باشد و نقش نظارت و سياستگذاري را در اين رابطه ايفا كند. بنابراين بنده به عنوان يك كارشناس اين حوزه به هيچ عنوان موافق اجرا و راه‌اندازي اين مراكز از سوي دولت نبوده و نگران اثربخشي اين مراكز هستم. به عبارت ديگر دولت تنها بايد دستورالعمل‌هاي مربوط به راه‌اندازي اين مراكز را تدوين كرده و اجراي آن را به متخصصان بسپارد.

اكبري در ادامه با اشاره به مساله پزشكي شخصي محور، اظهار كرد: امروزه در داخل كشور دستگاه‌هايي با عنوان دستگاه "سيكوئن سي" وارد كشور شده كه بر مبناي توالي ژن قابليت پيش‌بيني احتمال بروز بيماري در افراد و يا مقاومت بدن نسبت به داروهاي مختلف را دارا است. با اين حال اين دستگاه‌ها بر مبناي اطلاعات ژنوم غربي‌ها پياده سازي شده است و بنابراين اطلاعات آنها براي ايرانيان مبناي درستي ندارد و متاسفانه مراكز خصوصي وارد كننده اين دستگاه‌ها حرف‌هاي دروغ نيز به مردم مي زنند كه بايد جلوي آنها گرفته شود.

وي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود به ضرورت ايجاد بانك ملي ژنوم ايرانيان در داخل كشور، تاكيد كرد و در اين باره خاطر نشان كرد: از سال‌هاي گذشته در رابطه با ايجاد اين بانك تاكيدات زيادي صورت گرفته است، ولي متاسفانه هنوز اين پروسه به درستي در داخل كشور اجرايي نشده است. اين‌ در حالي است كه عربستان با همكاري آمريكا در حال اجراي اين طرح بوده و به زودي مدعي ايجاد بانك ژنوم خاورميانه خواهد شد و به دنبال آن مساله طبابت در اين حوزه را در دست خواهد گرفت.

وي با اشاره به اين كه طبابت طي چند سال آينده تغيير خواهد كرد. بر ضرورت ورود به حوزه پانسمان زخم ژن درماني تاكيد كرد و گفت‌: اگر تا چند سال آينده بانك ملي ژنوم ايرانيان ايجاد نشود، طي چند سال آينده طبابت را از دست مي‌دهيم و ديگران راهنماي ما خواهند شد.

به گفته دكتر اكبري افراد سياسي كشور بايد مسئوليت اين مساله را بر عهده گرفته و متخصصان امر نيز اجراي آن را بر عهده بگيرند.

ايسنا