همه چيز در مورد پزشكي

دليل و درمان يبوست شيرخواران

ايجاد مشكل در دفع باعث بي‌قراري و از‌بين‌رفتن آرامش شيرخوار مي‌شود و حتي ممكن است نشانه يك بيماري جدي باشد. يكي از مشكلاتي كه ناراحتي شيرخوار و نگراني والدين را در پي دارد، يبوست است...

هنگام يبوست، مدفوع سفت و خشك مي‌شود، به‌طور عادي تخليه نمي‌شود و كودك در زمان دفع، احساس درد مي‌كند.

شيرخواراني كه شيرمادر مي‌خورند كمتر دچار يبوست مي‌شوند، چون شير مادر به‌راحتي هضم مي‌شود و تركيب چربي و پروتئين آن‌طوري است كه باعث ابتلا به يبوست نمي‌شود. در روده كودكاني كه شيرمادر مي‌خورند، انواع مختلف باكتري‌هاي مفيد وجود دارد كه توانايي شكستن و هضم پروتئين‌هاي پيچيده شير را دارند درنتيجه در اين كودكان مدفوع نرم‌تر و حركات روده راحت‌تر است. ميزان هورمون موتيلين كه حركات روده را افزايش مي‌دهد نيز در اين كودكان بيشتر است.

هضم ژل ايكس شيرخشك براي كودك سخت‌تر است و بچه‌هايي كه شيرخشك مي‌خورند، معمولا مكرر از يبوست رنج مي‌برند. حركات روده بچه‌هايي كه فقط شيرخشك مي‌خورند، از بچه‌هايي كه شيرمادر مي‌خورند، كمتر و مدفوعشان سفت و سبزرنگ است.

چه‌وقت مي‌گوييم كودك دچار يبوست شده است؟

وقتي كودك اين ۳ علامت را با هم داشته باشد دچار يبوست شده است:

-مدفوع سفت، خشك يا تكه‌تكه.

-گريه و زورزدن هنگام دفع. (زورزدن تنها نشانه يبوست نيست.)

-مدفوع‌نكردن براي ۲ تا ۳ روز در كودكاني كه شيرخشك مي‌خورند و يك هفته براي كودكاني كه شير مادر مي‌خورند. (وقتي مدفوع نرم است، دفع يك‌بار در هفته به معني يبوست نيست.)

-اشتهاي كم، وزن نگرفتن و خونريزي از مقعد.

حركات روده در شيرخواران

در ماه‌هاي اول تولد، روزي چند بار دفع يا حتي يك‌بار در هفته طبيعي است. در موارد نادر مي‌تواند بين هر بار دفع ۳ هفته هم فاصله بيفتد. بچه‌هايي كه شير مادر مي‌خورند، معمولا تا ۲ تا ۳ ماهگي حركات روده زيادي دارند و مدفوعشان زردرنگ است. با شروع غذاي جامد، حركات روده تغيير مي‌كند و ممكن است شكم كودك روزي چند بار يا هر ۲ يا ۳ اسپري linovera روز يك‌بار كار كند. برخي بچه‌ها به‌علت دريافت تركيب‌هاي جديد موادغذايي، دچار يبوست خفيف مي‌شوند. اگر كودك غذاي جامد زياد مصرف كند، ممكن‌است به‌علت كم‌آبي دچار يبوست شود.

علت يبوست در شيرخواران

يك بچه سالم كه شير مادر مي‌خورد به‌ندرت دچار يبوست مي‌شود. بيشتر شيرخواران هنگام تغيير شير مادر به شيرخشك يا آغاز تغذيه تكميلي و شروع غذاي جامد، دچار يبوست مي‌شوند. اين ۷ مورد از علل يبوست شيرخواران است.

۱. معمولا علت يبوست در كودكان غذاست اما در برخي موارد مي‌تواند علامت يك بيماري جدي باشد. علت يبوست در نوزاداني كه شير مادر مي‌خورند، اغلب مادرزادي است مانند سيستيك فيبروزيس، ديابت بي‌مزه، كم‌كاري تيروييد و نقص‌هاي مادرزادي در روده و مقعد.

۲. بيشتر شيرخواران هنگام شروع غذاي جامد يبوست را تجربه مي‌كنند. بعضي غذاها اگر زود يا به مقدار زياد استفاده شوند، يبوست ايجاد مي‌كنند.موز، برنج، نان سفيد، سيب‌زميني، ماست، پنير و پاستا غذاهايي هستند كه باعث كندي حركت روده شده وباعث يبوست ميشوند.

در بچه‌هايي كه شيرخشك مي‌خورند، مايعات كم، فيبر كم، تغيير نوع شيرخشك (غلظت بيشتر، چشم درد بدون لاكتوز، حاوي كازيين) مي‌تواند باعث ابتلا به يبوست شود.

۳.يكي ديگر از دلايل يبوست كودكان كم شدن آب بدنشان است. وقتي بدن كودك كم‌آب مي‌شود، از آنچه كودك مي‌خورد آب جذب مي‌كند و درنتيجه مدفوع سفت و خشك و دفع آن سخت مي‌شود.

۴. مصرف داروهايي مانند ايبوپروفن، آنتي‌بيوتيك، استامينوفن يا ابتلا به بيماري‌هايي مانند سرماخوردگي مي‌تواند باعث ابتلا به يبوست شود.

۵. مكمل‌هاي آهن (البته آهن موجود در شيرخشك يبوست ايجاد نمي‌كند).

۶. آلرژي غذايي نيز از ديگر علل ابتلا كودكان به يبوست است.

۷. اختلالات متابوليكي

براي درمان يبوست چه كنيم؟

اگر نوزاد دچار يبوست شد، به پزشك مراجعه كنيد و اگر سن كودك بيشتر است، اقدام‌هاي زير را انجام دهيد:

-دستانتان را چرب كنيد و شكم كودك را از قسمت پايين به سمت بيرون و در جهت عقربه‌هاي ساعت ماساژ دهيد. اگر كودك احساس راحتي و آرامش كرد و از اين كار لذت برد، ماساژ را ادامه دهيد.

-كودك را به پشت بخوابانيد، پاهايش را بگيريد و به‌آرامي ‌‌به شكل دايره‌اي حركت دهيد. اين كار باعث حركت عضلات شكم، فشار ملايم به روده و تسهيل نمايندگي b braun حركت آن مي‌شود.

-حمام گرم مي‌تواند كودك را آرام و به دفع راحت‌تر كمك كند. مي‌توانيد در حمام شكم كودك را ماساژ بدهيد. براي اينكه مدفوع سفت راحت‌تر دفع شود، با مقداري وازلين اطراف مقعد را چرب كنيد.

-اگر به كودك شيرخشك مي‌دهيد، طبق دستورالعمل شير را تهيه كنيد. اضافه‌كردن مقدار بيشتري شير مي‌تواند باعث ابتلا به يبوست يا مشكلات ديگر شود.

-اگر كودك ۴ تا ۶ ماه دارد، مصرف حريره‌بادام و پوره ميوه يا سبزي را به رژيم غذايي او اضافه كنيد. اين غذاها فيبر زيادي دارند و از يبوست پيشگيري مي‌كنند. خوردن آب‌آلو ناشتا نيز از يبوست پيشگيري مي‌كند.

-اگر كودك غذاي جامد مي‌خورد، به او پوره هلو و آلو و به جاي برنج، جو بدهيد.

-علاوه بر شيردهي روزي چند بار، آب جوشيده سرد به كودك بدهيد. از ۶۰ تا ۱۲۰ ميلي‌ليتر آغاز و طبق ميل كودك مقدار آن را كم يا زياد كنيد. به ياد داشته باشيد آب نبايد جايگزين شيردهي شود.

-اگر آب كمك نكرد، در كنار رژيم غذايي معمول، براساس نياز كودك روزي يك يا چند وعده آب سيب، هلو يا آلو به فرزندتان بدهيد.

-اگر يبوست طولاني شد، با تغييرات غذايي برطرف نشد و علايم ژل زخم پرونتوسان ديگري مانند خون در مدفوع، وزن نگرفتن، استفراغ و تحريك‌پذيري به آن اضافه شد، به پزشك مراجعه كنيد. اما ممكن است پزشك براي درمان يبوست مزمن، ملين‌هاي خاصي تجويز يا در مواردي كه يبوست شديد است، شياف گليسيرين تجويز كند.

منبع:هفته نامه سلامت