همه چيز در مورد پزشكي

به گزارش : يكي از رسم هاي ديرينه و زيباي ما ايراني ها، استقبال گرم و پر طراوت از نوروز است. وقتي به ماه بهمن و اسفند مي رسيم، هم شور و هيجان عيد و بهار را داريم و هم نگراني از اينكه نكند نتوانيم خوب براي سال جديد آماده شويم.

خانه تكاني عيد سنتي است كه از ديرباز در تمام خانواده هاي ايراني وجود داشته، اما مساله آن است كه اين خانه تكاني مايه ي مشكلات سلامتي براي خيلي ها مي شود.

از زحمت و خستگي اين كار كه بگذريم، خانه تكاني براي خيلي از افراد ناراحتي هاي جدي به دنبال دارد. اما شناخت عوارض خانه تكاني در زمان مواجهه با آن ها به ما كمك مي كند كه به جاي استرس و سردرگمي، سريعا به دنبال راه حل اصلي باشيم.

هنگام گردگيري، چوب بري، گچ بري، نقاشي خانه و ...، اولين اعضايي كه تاثير مي گيرد: بيني، ريه ها و مجاري تنفسي است.

ريه ها اعضاي بسيار مهمي در بدن هستند كه مسئوليت ورود اكسيژن از هوا به خون در طي دم و خارج كردن دي اكسيد كربن از خون به هوا در طي بازدم را بر عهده دارند. اما بيني و مجاري تنفسي اعضاي ديگري هستند كه نقش بسيار مهمي در رسيدن هواي سالم به ريه ها را بر عهده دارند.

البته يكي ديگر از وظايف بيني و مجاري تنفسي، سد دفاعي براي ورود گردوغبار محصولات مدي هاني و عوامل خارجي به گردش خون است.

جالب است بدانيد در يك كارگر معدن كه در طول زندگي خود حداقل ۱۰۰۰ گرم گردوخاك را استنشاق كرده بود، پزشكان بعد از مرگ او و تشريح ريه او متوجه شدند كه تنها ۴۰ گرم گردوخاك از سد ريوي او عبور كرده است. اين نشان مي دهد كه نقش بيني و مجاري تنفسي در رساندن هواي سالم چقدر زياد است. به علاوه آنكه ريه ها و مجاري تنفسي قادرند خودشان را هم گردگيري كنند. سرفه و عطسه نشانه هاي اين گردگيري است.

با تنفس هواي گرد و خاكي چه اتفاقي مي افت؟

زماني كه فرد نفس مي كشد، حجم بالايي از گردوغبار ريز و درشت هم با هواي تنفسي وارد بيني مي شود. اما همه ي اين گرد و غبارها به ريه ها نمي رسند. مقدار بسيار زيادي از اين گرد و خاك در بيني به دام مي افتند تا زماني كه از طريق عطسه يا آبريزش بيني تخليه شوند.

جرم هاي ريزي كه از بيني عبور مي كنند، در مرحله بعدي يعني در ناي و لوله هاي هوايي ريزتر به دام مي افتند. اين لوله هاي هوايي، نايژه و نايژك نام دارند كه از سلول هاي ريز تشكيل شده و بر روي خود مايع موكوسي چسبناكي دارند كه به همين راحتي به ذرات اجازه ورود نمي دهند.

در اينجاست كه گردوغبار ريز و ميكروسكوپي هم به دام مي افتند و سپس موهاي مسواكي شكل سطح سلول ها با زنش جارويي خود موكوس چسبناك و گرد و غبار گرفتار آن را به سمت حلق و گلو مي رانند. در نهايت اين مواد خارجي توسط سرفه از بدن خارج مي شوند.

اما واكنش مجاري تنفسي به حجم بالاي گردوغبار چيست؟

درست است كه مجاري تنفسي در شرايط عادي، به بهترين نحو قادر به جلوگيري از ورود اين اجزاي خارجي به بدن هستند، اما در شرايط ژل medihoney مواجهه طولاني مدت با اين گردوغبار مساله فرق مي كند.

در واقع پاسخ مجاري تنفسي به گردوغبار بسته به حجم گردوغبار وارد شده، اندازه ذرات، جنس ذرات، سلامت غشاي مخاطي و چند ويژگي ديگر متفاوت خواهد بود.

ما در اينجا مي خواهيم به انواع واكنش هاي مجاري بيني به اين گرد و خاك بپردازيم، چون گرد و خاك خانه تكاني بيشتر از همه با اين بخش سروكار دارد.

زماني كه گردوخاك در محيط زياد باشد، مثل گردوخاك ناشي از گچ بري و يا نجاري، اولين جايي كه تاثير مي پذيرد بيني است.

چگونه؟

غشاي داخلي بيني مانند غشاي خارجي سلول هاي ريوي و نيز سلول هاي دستگاه گوارش از ماده چسبناكي به نام موكوس تشكيل شده است. اما مساله آن است كه ورود حجم بالاي گرد و خاك به اين مجاري مي تواند سيستم دفاعي بيني را از پاي درآورد. درست مثل حمله ي مواد آلرژي زايي كه باعث آبريزش و خارش بيني، عطسه، آبريزش چشم و بسياري علائم ديگر مي شوند.

حمله ي گرد و غبار به مخاط بيني و نفوذ به ديواره هاي آن باعث تحريك سيستم ايمني و ايجاد التهاب مي شود و مشكلات زير نتايج اين التهاب هستند:

۱- آبريزش و گرفتگي بيني

آبريزش بيني يكي از شايع ترين عوارض مواجهه با حجم بالاي گرد و غبار است. حساسيت ها، آسم، سرماخوردگي، هواي سرد اتاق و التهاب مجاري تنفسي مي تواند اين وضعيت را تشديد كند.

در موارد زيادي اين آبريزش بيني در صورت تداوم به خونريزي بيني تبديل خواهد شد.

خونريزي بيني عارضه ي شايد در دوران خانه تكاني است. مخصوصا زماني كه پاي خاك خرده هاي چوب در ميان باشد.

۲- درد سينوس ها

سينوس ها حفره هاي كوچك و بسيار كرم محافظ مدي هاني حساس در ناحيه پيشاني، گونه ها و اطراف چشم ها هستند. زماني كه موكوس موجود در سينوس ها به دليل مواجهه شديد با عوامل حساسيت زا يا همان گرد و خاك تحريك شوند، احساس فشار و درد در اين نواحي ايجاد خواهد شد.

براي كاهش اين درد و فشار در سينوس ها، پوشيدن لباس گرم، گرم كردن هواي اتاق و نيز پوشاندن دهان و بيني با يك دستمال مرطوب و مقاوم به نفوذ گرد و خاك مي تواند كمك كننده باشد.

۳- عطسه

اگر حتي براي يك بار عطسه هاي حمله اي و پشت سر هم را تجربه كرده باشيد، قطعا مي دانيد اين وضعيت چقدر آزار دهنده است. اين عطسه ها كه از ورود گردوخاك و ذرات خارجي به بيني و به راه افتادن واكنش هاي حساسيتي و دفاعي ايجاد مي شود، اغلب با خارش شديد بيني همراه هستند.

در بسياري از موارد، اين عطسه ها به خونريزي بيني منجر مي شوند و چاره اي جز كنار گذاشتن گردگيري، بيرون رفتن از خانه و مراجعه به پزشك ندارد.

اگر شما فردي هستيد كه در مواقع ديگر سال مثل فصل تابستان و مواجهه با باد دستگاه هاي خنك كننده، هنگام گرده افشاني گياهان در بهار، به دليل حساسيت به برخي غذاها و بوها و به طور كلي در شرايطي غير از خانه تكاني و گردگيري تجربه ي حملات عطسه را داريد، براي اين خونريزي ها بسيار مستعد تر خواهيد بود.

۴- خارش چشم ها

خارش چشم ها و اشك ريزش عارضه ي شايع ديگر مواجهه با گرد و غبار است. اين وضعيت اگرچه شديدا آزاردهنده است، اما معمولا باعث مشكلات جدي در بينايي براي طولاني مدت نمي شود.

براي كاهش اين مشكل بهتر است درب ها و پنجره ها را باز بگذاريد، از لنزهاي طبي و غير طبي به هيچ وجه در قيمت كرم مدي هاني اين زمان استفاده نكنيد و چشم هاي خود را نماليد.

ماليدن چشم ها اگرچه در يك لحظه خارش چشم ها را تسكين مي دهد، اما به دليل تحريك بيشتر مجاري اشكي، آبريزش و خارش چشم ها را بيشتر مي كند. در بسياري از موارد، استفاده از قطره هاي چشمي آنتي هيستامين مي تواند در تخفيف علائم كمك كننده باشد.

۵- خونريزي شديد بيني

يكي از مهم ترين و جدي ترين علائمي كه در دوران خانه تكاني منجر به ترس و نگراني افراد مي شود، خونريزي شديد از بيني است. گرچه گفتيم آبريزش شديد بيني و نيز عطسه هاي شديد و مقاوم به درمان هم به راحتي مي توانند باعث خونريزي بيني شوند، اما اين نوع خونريزي بسيار جدي تر و شديدتر است. بر خلاف ساير موارد كه حساسيت يكي از علل رايج ايجاد آنها بود، خونريزي بيني عارضه ي شايع وجود گرد و خاك است.

ورود حجم بالاي گرد و خاك و مخصوصا خرده هاي چوب و خاك اره در زمان چوب بري و نيز گرد و خاك ناشي از گچ بري و البته در بسيار از موارد، رنگ كردن و نقاشي اتاق ها باعث اين مشكل مي شود.

اين مواد با تحريك مخاط بيني و نفوذ به غشاي زيرين سلول ها منجر به التهاب عروق و پارگي آنها، التهاب سينوس ها، خس خس كردن سينه، سرما خوردگي هاي طولاني مدت و نيز كاهش عملكرد ريوي و حجم تنفسي خواهند شد.

نكته بسيار مهم

مبتلايان به اين شرايط معمولا به مراكز درماني مراجعه مي كنند و چون اصلا فكر نمي كنند كه اين خونريزي بيني مي تواند فقط به علت مواجهه با گرد و خاك باشد، اين مساله را بازگو نمي كنند. مشكل آنجاست كه اين علت خونريزي بيني هم معمولا توسط پزشكان مورد غفلت قرار مي گيرد.

بنابراين بيمار تحت درمان عسل پزشكي هاي جدي و مختلف قرار گرفته و خيلي وقت ها در بيمارستان بستري مي شود. اما بعد از مرخص شدن و بازگشت به خانه مشكلات از نو شروع مي شود.

پس در صورت مواجهه با خونريزي شديد بيني نترسيد، بلكه بايد بدانيد براي متوقف كردن اين خونريزي، هيچ درماني جز دوري از خانه و محيط هاي حاوي گردوخاك وجود نخواهد داشت.

منبع: تبيان