- نویسنده : عيسي قاسمي
- بازدید : 443 مشاهده
جنين درشت (ماكروزومي)؛ چطور از ماكروزومي جنين جلوگيري كنيم؟
ماكروزومي جنين (جنين درشت) زماني رخ مي‌دهد كه جنين وزني بيش از ۴۰۰۰ گرم داشته باشد؛ اين عارضه با مشكلاتي براي مادر و نوزاد همراه بوده و در صورت عدم توجه كافي، مي‌تواند جان آن‌ها را به خطر بيندازد.
دكتر زخم| سرويس مادر و كودك - جنين با وزن بيش از ۴۰۰۰تا ۴۵۰۰ گرم ماكروزومي يا جنين درشت محسوب مي‌شود. درشتي جنين، زايمان طبيعي را با مشكل مواجه كرده و نوزاد را در معرض خطر ابتلا به عارضه‌هايي چون تروماي مادرزادي، هيپوگليسمي نوزادي و مشكلات تنفسي قرار خواهد داد. همچنين نوزادان ماكروزومي در طولاني مدت در معرض خطراتي چون چاقي و مقاومت به انسولين خواهند بود. در اين مقاله تمام دانستني‌هاي مربوط به جنين درشت از جمله علائم اين عارضه، علل و راه‌هاي مقابله با آن را باهم بررسي خواهيم كرد. با ما همراه باشيد.
علائم جنين درشت
تشخيص جنين درشت در دوران بارداري دشوار است. علائم و نشانه‌هاي احتمالي عبارت‌اند از:
۱. قد فاندال بلند
در دوران بارداري زماني كه براي معاينه و بررسي وضعيت جنين به پزشك مراجعه مي‌كنيد، پزشك هر بار قد فاندال شما را كه در واقع فاصله بين بالاترين نقطه رحم تا استخوان پوبيس است، اندازه‌گيري مي‌كند. اگر اين عدد از يك حد معين بيشتر باشد، ممكن است از ماكروزومي يا جنين درشت خبر دهد.
۲. مايع آمنيوتيك زياد
گاهي ممكن است مايع آمنيوتيك موجود در كيسه آب مادر بيش از حد زياد باشد، شرايطي كه به آن پلي هيدرامنيوس نيز گفته مي‌شود. مايع آمنيوتيك جنين را در رحم احاطه كرده و او را در طول مدت دوران بارداري محافظت مي‌كند. همچنين اين مايع نشان‌دهنده مقدار ادرار كودك است و از پانسمان لوهمن روشه آنجا كه جنين بزرگ‌تر به نسبت ادرار بيشتري توليد مي‌كند، زياد بودن مقدار اين مايع از ديگر نشانه‌هاي جنين درشت خواهد بود.
دلايل جنين درشت
جنين درشت يا ماكروزومي مي‌تواند در اثر عوامل ژنتيكي يا وضعيت فعلي مادر از جمله چاقي يا ديابت در بارداري او رخ دهد و در مواقع بسيار نادر، شرايط سلامتي خود جنين سبب رشد زياد او مي‌شود؛ اما در برخي مواقع علت اضافه وزن جنين در حين تولد قابل توضيح نيست.
عوامل خطرساز جنين درشت
بسياري از عوامل قادرند خطر ماكروزومي جنين را افزايش دهند كه برخي از آن‌ها قابل كنترل بوده و برخي ديگر از كنترل انسان خارج است. به عنوان مثال:
۱. ديابت مادر
اگر مادر پيش از بارداري (ديابت قبل از حاملگي) يا در دوران بارداري (ديابت حاملگي) به ديابت مبتلا باشد، احتمال بروز ماكروزومي جنين وجود دارد و اگر اين بيماري به خوبي كنترل نشود، نوزاد شانه‌هاي بزرگ‌تر و چربي بيشتري نسبت به ساير نوزادان خواهد داشت.
۲. سابقه‌ي جنين درشت در خانواده
اگر در زايمان قبلي خود تجربه‌ي جنين درشت را داشته‌ايد، احتمال بروز ماكروزومي در بارداري بعدي بيشتر خواهد بود.
۳. چاقي مادر
احتمال ماكروزومي جنين در صورت چاقي مادر به مراتب بيشتر خواهد بود.
۴. افزايش وزن بيش از حد در دوران بارداري
افزايش وزن در دوران بارداري به ميزان زياد خطر ماكروزومي جنين را افزايش مي‌دهد. اگر ميزان اضافه وزن مادر در طول بارداري بيش از ۴ كيلو باشد، قطعاً نوزاد درشت‌تري به دنيا خواهد آورد.
۵. تعدد بارداري‌هاي پيشين
با هر بار حامله شدن مادر، خطر ماكروزومي جنين افزايش مي‌يابد. با هر بارداري، ميانگين وزن تولد نوزاد تا حدود ۴ اونس (۱۱۳ گرم) افزايش خواهد يافت.
۶. جنين پسر
وزن نوزادان پسر معمولاً كمي بيشتر از نوزادان دختر است.
۷. زايمان تأخيري
اگر بيش از دو هفته از تاريخ مقرر زايمان گذشته گاز عسل و هنوز كودك خود را به دنيا نياورده‌ايد، جنين بدون شك در معرض خطر ماكروزومي قرار دارد.
۸. سن مادر
خطر جنين درشت در زنان بالاي ۳۵ سال به مراتب بيشتر است.
جنين درشت بيشتر از هر دليل ديگر نتيجه ديابت مادر، چاقي يا افزايش وزن او در دوران بارداري است. اگر هيچ يك از اين موارد مشاهده نشود و جنين كماكان مشكوك به ماكروزومي باشد، احتمالاً خود كودك مبتلا به يك بيماري نادر است كه بر رشد او تأثير گذاشته است.
جنين درشت بيشتر از هر دليل ديگر نتيجه ديابت مادر، چاقي يا افزايش وزن او در دوران بارداري است. اگر هيچ يك از اين موارد مشاهده نشود و جنين كماكان مشكوك به ماكروزومي باشد، احتمالاً خود كودك مبتلا به يك بيماري نادر است كه بر رشد او تأثير گذاشته است.
عوارض جنين درشت
ماكروزومي جنين سلامتي مادر و كودك را در دوران بارداري و پس از زايمان تهديد مي‌كند. برخي از خطرات احتمالي ماكروزومي جنين براي مادر عبارت‌اند از:
۱. صدمه به مهبل
در هنگام زايمان، واژن مادر يا عضلات پرينه مابين واژن و مقعد، در معرض خطر پارگي قرار دارند.
۲. خونريزي بعد از زايمان
نوزاد درشت از انقباض معمول عضلات رحم پس از زايمان جلوگيري مي‌كند كه خونريزي بعد از زايمان در سطح بالا را به دنبال خواهد داشت.
3. پارگي رحم
اگر مادر قبلاً تجربه‌ي يك عمل سزارين يا جراحي رحم را داشته باشد، رحم در زمان زايمان در معرض خطر پارگي قرار دارد. اين مسئله مي‌تواند زندگي مادر را تهديد كند.
خطرات احتمالي ماكروزومي جنين براي كودك
۱. چاقي
نوزاداني كه در زمان تولد وزن بيشتري دارند، معمولاً در دوران كودكي چاق هستند.
۲. قند خون غيرطبيعي
برخي از نوزادان درشت با قند خون پايين‌تر از حد معمول متولد مي‌شوند. در مواقع نادر قند خون بيش از حد زياد است.
جنين درشت در بزرگسالي در معرض اين خطرات خواهد بود:
جنين درشت در بزرگسالي در معرض اين خطرات خواهد بود:
- ديابت
- فشار خون بالا
- چاقي
در كنار تمام اين موارد، نوزاد درشت در معرض خطر ابتلا به سندرم متابوليك قرار دارد كه با مشكلاتي از قبيل فشار خون بالا، قند خون بالا، چربي اضافي در اطراف كمر و كلسترول غيرطبيعي خون همراه است. با بزرگ شدن كودك، سندرم متابوليك مي‌تواند خطر ابتلا به بيماري‌هايي مانند ديابت و بيماري‌هاي قلبي را افزايش دهد.
پيشگيري پيچش بيضه از جنين درشت
در حالت كلي راهكار قطعي براي پيشگيري از ماكروزومي وجود ندارد؛ اما با رعايت برخي از نكات، مي‌توان دوره حاملگي را با حداقل خطر ممكن سپري كرد. به عنوان مثال:
۱. پيش از بارداري وضعيت خود را بررسي كنيد
اگر قصد داريد در آينده نزديك باردار شويد، براي بررسي وضعيت فعلي خود به يك ارائه دهنده خدمات بهداشتي مراجعه كنيد. پزشك در صورت چاقي بيش از حد، مادر را به يك متخصص تغذيه يا چاقي مي‌فرستد تا با تغيير سبك زندگي، به يك وزن ايده‌آل براي بارداري دست يابد.
۲. وزن خود را كنترل كنيد
افزايش وزن مناسب در دوره بارداري (حدود ۱۱ تا ۱۶ كيلوگرم) رشد و پيشرفت درست كودك را به دنبال خواهد داشت. البته نمي‌توان ادعا كرد كه همه‌ي مادران بايد به يك اندازه خاص افزايش وزن داشته باشند؛ براي تعيين وزن مناسب دوره بارداري با يك پزشك صحبت كنيد.
۳. ديابت را مديريت كنيد
اگر قبل از بارداري يا در دوره حاملگي به ديابت مبتلا شده‌ايد، براي مديريت اين بيماري با ارائه دهنده خدمات بهداشتي همكاري كنيد. كنترل سطح قند خون، بهترين راه پيشگيري از چون ماكروزومي جنين است.
۴. فعاليت بدني را در دستور كار روزمره خود قرار دهيد
براي اطلاع از نوع فعاليت‌هاي بدني و شدت آن‌ها در اين دوره، با پزشك متخصص صحبت كنيد.
تشخيص جنين درشت
تخمين يا پيش بيني وزن نوزاد در حين تولد دشوار است؛ از اين رو تشخيص قطعي ماكروزومي جنين تا زمان تولد و وزن گيري كودك، امكان پذير نيست. اگر پزشك معالج به ماكروزومي جنين مشكوك باشد، آزمايش‌هايي را براي بررسي سلامت و رشد كودك تجويز خواهد كرد، از جمله:
۱. سونوگرافي
در پايان سه ماهه سوم بارداري، پزشك معالج براي اندازه‌گيري بخش‌هايي از بدن كودك مانند سر، شكم و استخوان ران، مادر را سونوگرافي مي‌كند و با اعداد به دست آمده، وزن تقريبي كودك را محاسبه خواهد كرد. با اين حال، عددي كه از سونوگرافي به دست مي‌آيد، چندان قابل اعتماد نيست.
۲. آزمايش‌هاي پيش از تولد
اگر پزشك به ماكروزومي جنين مشكوك باشد، ممكن است با آزمايش‌هاي پيش از تولد مانند تست غير استرسي جنين يا تست مشخصات بيوفيزيكي، سلامت كودك را بررسي كند.
- تست غير استرسي جنين، ميزان ضربان قلب كودك در پاسخ به حركات خود را اندازه‌گيري مي‌كند.
- تست مشخصات پيكو اسميت اند نفيو بيوفيزيكي در واقع تركيب تست غير استرسي جنين و سونوگرافي جهت نظارت بر حركت، صدا، نحوه تنفس و حجم مايع آمنيوتيك كودك در كيسه آب است.
زايمان جنين درشت؛ طبيعي يا سزارين؟
در صورت مشكوك بودن مادر به ماكروزومي جنين، لزوماً گزينه‌ي زايمان طبيعي از دور خارج نمي‌شود؛ با اين حال زايمان بايد حتماً در بيمارستان انجام شود تا در صورت نياز فوري به فورسپس، دستگاه خلأ يا حتي نياز به سزارين، همه‌ي شرايط براي حفظ سلامت مادر و كودك مهيا باشد. پزشك در موارد زير عمل سزارين را ضروري مي‌داند:
۱. مادر مبتلا به ديابت باشد
اگر مادر پيش از بارداري سابقه ديابت را داشته يا در دوره حاملگي به آن مبتلا شده باشد و وزن نوزاد بيش از ۴۵۰۰ گرم تخمين زده شود، عمل سزارين بي‌خطرترين راه زايمان است.
۲. وزن نوزان بيش ۴ كيلو بوده و مادر مبتلا به ديابت نباشد
حتي اگر مادر هيچ سابقه‌اي از بيماري قندي نداشته باشد؛ اما پزشك وزن نوزاد را ۵۰۰۰ گرم يا بيشتر تخمين بزند، عمل سزارين به زايمان طبيعي ترجيح داده مي‌شود.
۳. شانه نوزاد پشت استخوان لگن گير كرده باشد (ديستوشي شانه)
اگر در زايمان قبلي، شانه نوزاد پشت استخوان لگن گير كرده باشد؛ احتمال اينكه اين اتفاق بار ديگر رخ دهد، زياد است. براي جلوگيري از خطرات ناشي از ديستوشي شانه مانند شكستگي ترقوه، عمل سزارين توصيه مي‌شود.
بيشتر بخوانيد: سزارين يا طبيعي؟ كدام زايمان بهتر است؟
كلام آخر
در آينده احتمال بروز ماكروزومي به سبب بالا رفتن سن بارداري، چاقي و ديابت بارداري افزايش خواهد يافت. با وجود تحقيقات گسترده در اين زمينه، هنوز پزشكان با محدوديت‌هايي در پيش بيني و مديريت ماكروزومي و ديستوشي شانه مواجه هستند. مادر و كليه كاركنان زايمان بايد با نشانه‌هاي ماكروزومي آشنايي كامل داشته و در شرايط اين چنيني، مديريت مناسبي داشته باشند. اگر اين عارضه را در اطرافيان خود مشاهده كرده‌ايد يا شخصاً تجربه زايمان جنين درشت را داشته‌ايد، نظرات و پيشنهادات خود براي يك بارداري بي‌خطر را با ما و همراهان ستاره اسپري اپسايت به اشتراك بگذاريد. در پايان از شما دعوت مي‌كنيم تا با يكي ديگر از بيماري‌هاي شايع جنيني با نام ميكروسفالي آشنا شويد و از ايجاد آن به كمك اين مطلب جلوگيري كنيد.
برگرفته از: mayoclinic