- نویسنده : عيسي قاسمي
- بازدید : 279 مشاهده
علت افزايش مايع دور جنين چيست و چه خطراتي دارد؟
مايع
آمينوتيك از عوامل اصلي رشد جنين در رحم مادر است. معمولا تا هفته‌ي سي و ششم، افزايش مايع دور جنين و پس از آن تا زمان زايمان، كاهش مايع دور جنين اتفاق مي‌افتد. هرگونه تغيير حجم بدون توجيه بايد توسط پزشك معالج بررسي شود.
دكتر زخم| سرويس مادر و كودك - به مايع درون رحم كه جنين را احاطه كرده است مايع آمنيوتيك گفته مي‌شود. اين مايع در رشد ماهيچه‌ها، اندام‌ها، ريه‌ها و دستگاه گوارش كودك نقش كليدي و حفاظتي دارد و هرگونه تغيير در حجم آن به طرق مختلف سلامت مادر و كودك را تهديد مي‌كند. در اين مقاله ضمن بررسي عوامل مؤثر بر افزايش و كاهش مايع دور جنين، به خطرات احتمالي و راه‌هاي درمان اين مسئله خواهيم پرداخت. با ما همراه باشيد.
در اين مطلب مي‌خوانيد:
- افزايش مايع دور جنين
- پلي هيدرامنيوس
- دلايل افزايش مايع دور جنين
- خطرات و عوارض افزايش مايع دور جنين
- درمان زياد بودن مايع دور جنين
- كاهش مايع دور جنين
- دلايل كاهش مايع دور جنين
- خطرات و عوارض كاهش مايع دور جنين
- درمان كم بودن مايع دور جنين
افزايش مايع دور جنين
خانم‌هاي باردار زماني كه مايع آمنيوتيك دور جنين در رحم افزايش مي‌يابد، پلي هيدرامنيوس را تجربه مي‌كنند. اين مايع اضافي مي‌تواند تا حدي عوارض دوران بارداري و زايمان را تشديد كند. از اين رو پزشكان تا زمان زايمان، به طور مرتب ميزان مايع دور جنين را كنترل اعصاب مي‌كنند. مقدار مايع آمنيوتيك موجود در رحم به طور پيوسته تا هفته ۳۶ بارداري به اندازه ۱ كوارتز (۱.۳۶ ليتر) افزايش و پس از آن كاهش مي‌يابد.
پلي هيدرامنيوس چيست؟
پلي هيدرامنيوس به زياد بودن مايع آمنيوتيك اطراف جنين در رحم اشاره دارد. همانطور كه گفته شد، ميزان مايع دور رحم بعد از هفته ۳۶ بارداري بايد كاهش يابد. كليه‌ي جنين، مايع آمنيوتيك توليد مي‌كند كه از طريق ادرار وارد رحم مادر مي‌شود. جنين اين مايع را قورت مي‌دهد و با حركات تنفسي آن را مجدداً جذب مي‌كند. اين عمل بلع، مقدار مايع آمنيوتيك در رحم را متعادل نگه مي‌دارد و اگر اين تعادل از بين برود، هم مادر و هم جنين در خطر خواهند بود.
علت افزايش مايع دور جنين
مايع دور جنين ممكن است بنا به دلايل مختلف افزايش يابد؛ برخي از اين دلايل عبارت‌اند از:
- چند قلو زايي، يعني زماني كه بيش از يك جنين در رحم وجود دارد.
- ديابت مادر، كه پزشكان از آن به عنوان ديابت بارداري ياد مي‌كنند.
- جنين با بلع مايعات آمنيوتيك مشكل داشته باشد.
- ميزان ادرار توليدي توسط جنين افزايش يابد.
- ناهنجاري‌هاي مادرزادي مانند انسداد دستگاه گوارش و مجاري ادراري يا رشد غيرطبيعي مغز و نخاع
- مشكلاتي كه ساختار ژنتيكي جنين، ريه‌ها يا سيستم عصبي آن را تحت تأثير قرار داده‌اند.
- عفونت جنين
- كم‌خوني يا كمبود گلبول‌هاي قرمز جنين
- ناسازگاري خون بين مادر و كودك
خطرات و عوارض افزايش مايع دور جنين
انقباضات زودرس ممكن است نشانه‌اي از پلي هيدرامنيوس باشند كه با خطرات و عوارضي براي مادر و جنين همراه است؛
برخي پيكو اسميت اند نفيو از اين عوارض احتمالي براي مادر عبارت‌اند از:
- طولاني شدن پروسه زايمان
- انقباضات زودرس و درنتيجه زايمان زودرس
- جدا شدن زودرس جفت از ديواره رحم
- پاره شدن زودرس كيسه آب
- دشواري تنفس
- خونريزي كنترل نشده بعد از زايمان
عوارض احتمالي در كمين كودك عبارت‌اند از:
- ناهنجاري‌هاي مادرزادي
- سايز غيرطبيعي جنين يا موقعيت بد آن در رحم كه عمل زايمان را سخت مي‌كند.
- موقعيت خطرناك بند ناف كه مي‌تواند دور جنين پيچيده و با ممانعت از رسيدن اكسيژن به جنين، آن را خفه كند.
- در موارد شديد احتمال مرگ جنين وجود دارد.
- افزايش مايع دور جنين در برخي مواقع منجر به بروز برخي از بيماري‌هاي ناشناخته يا به اصطلاح ايديوپاتيك مي‌شود.
بيشتر بخوانيد: بند ناف؛ همه چيز درباره ناهنجاري هاي بند ناف (گره خوردگي، پرولاپس و ...)
درمان زياد بودن مايع دور جنين
پزشك ممكن است براي كاهش حجم مايع دور جنين يكي از روش‌هاي زير را به كار گيرد:
- انجام تست آمنيوسنتز كه طي آن مقداري از جم مايع دور جنين تخليه مي‌شود؛ البته هنوز جامعه پزشكي بر سر ميزان مايعي كه بايد خارج شود و سرعت برداشت آن به توافق نرسيده است.
- استفاده از داروهاي مهاركننده سنتز پروستاگلاندين يا سولينداك كه يك داروي ضد التهاب غيراستروئيدي است، ممكن است در دستور كار قرار گيرد.
كاهش مايع دور جنين
در كنار افزايش مايع آمنيوتيك دور جنين و خطرات و عوارضي كه به همراه دارد، مسئله‌ي ديگر كاهش مايع دور جنين است كه در پزشكي، اوليگوهيدرامنيوس ناميده مي‌شود. اين مشكل، پانسمان نقره براي سوختگي اختلال خطرناكي است كه در هر ۵۰ بارداري، يك بار شاهد آن هستيم. به طور معمول كاهش مايع دور جنين در اوايل بارداري اتفاق نمي‌افتد (اگر مشاهده شود معمولاً به سقط جنين ختم خواهد شد)؛ اما با مشاهده اين مسئله در اواخر بارداري اگر جنين به اندازه كافي تكامل يافته باشد، كودك به دنيا آورده مي‌شود.
دلايل كاهش مايع دور جنين
- نقص‌هاي هنگام تولد؛ مشكل رشد كليه‌ها يا مجاري ادراري كه با كاهش ميزان ادرار جنين، به كم شدن مايع آمنيوتيك منجر مي‌شوند.
- مشكلات مربوط به جفت؛ اگر جفت به اندازه كافي خون و مواد مغذي كافي براي كودك تأمين نكند، كودك بازيافت مايعات را متوقف خواهد كرد.
- نشت يا پارگي غشاها؛ كه در اين صورت مايع دور جنين به سرعت يا به آرامي و قطره قطره از بدن خارج شده و به كاهش مايع آمنيوتيك منجر مي‌شود.
- بارداري طولاني مدت؛ بارداري كه بيش از ۴۲ هفته طول بكشد، ممكن است با كاهش مايعات آمنيوتيك كه نتيجه‌ي كاهش عملكرد جفت است، رو به رو شود.
- مشكلات مربوط به مادر؛ عواملي مانند كم‌آبي مادر، فشار خون بالا، پره اكلامپسي، ديابت بارداري و هيپوكسي مزمن مي‌توانند در كاهش مايع آمنيوتيك رحم تأثيرگذار باشند.
خطرات و عوارض كاهش مايع دور جنين
مايع آمنيوتيك براي رشد كامل ماهيچه‌ها، اندام‌ها، ريه‌ها و دستگاه گوارش ضروري است. در سه ماهه دوم، كودك براي كمك به رشد و بلوغ ريه‌ها، شروع به تنفس و بلع مايعات مي‌كند. عوارض جدي كاهش بيش از حد اين مايع در نيمه اول بارداري عبارت‌اند از:
- فشردگي اندام‌هاي جنين و در نتيجه نقص عضو كودك در هنگام تولد
- افزايش احتمال سقط جنين يا مرده‌زايي
كم شدن پانسمان suprasorb مايع دور جنين در نيمه دوم بارداري با اين عوارض همراه است:
- زايمان زودرس
- محدوديت رشد جنين در رحم مادر
- گره خوردگي بند ناف، آغشتگي مايع آمنيوتيك به مكونيوم و سزارين
درمان كم بودن مايع دور جنين
روش درمان سطح پايين مايع آمنيوتيك به سن حاملگي بستگي دارد. پزشك با مشاهده كمبود مايع دور جنين در اوايل بارداري ممكن است براي نظارت فعاليت كودك، آزمايشاتي مانند عدم استرس و تست استرس انقباضي را تجويز كند؛ در حالي كه كمبود مايع دور جنين در اواخر دوره بارداري معمولاً به ختم بارداري و به دنيا آوردن كودك منجر خواهد شد. ساير روش‌هاي درماني كه ممكن است مورد استفاده قرار گيرند عبارت‌اند از:
- آمنيو اينفيوژن (تزريق محلول نمكي به رحم) در خلال زايمان؛ اين مايع كه در طول زايمان به رحم تزريق مي‌شود، فاصله‌اي در اطراف بند ناف ايجاد كرده و احتمال نياز به عمل سزارين را كاهش مي‌دهد.
- تزريق مايع بيشتر قبل از زايمان از طريق آمنيوسنتز.
- نوشيدن آب كافي توسط مادر با مصرف مايعات خوراكي، ميزان مايع دور جنين را در رحم مادر افزايش خواهد داد.
كلام آخر
مايع آمنيوتيك درست همانند يك كوسن گرم از جنس مايع است كه وجود آن در رحم مادر، از رشد كودك محافظت و پشتيباني مي‌كند. اين مايع مهم شامل هورمون‌ها، سلول‌هاي سيستم ايمني بدن، مواد مغذي و ادرار جنين بوده و دماي اطراف او را ثابت نگه مي‌دارد. در برخي موارد ممكن است حجم اين مايع در طول بارداري خيلي كم يا خيلي زياد شود كه هر كدام با مسائل و عوارض مربوط به خود همراه است. توصيه مي‌كنيم در طول بارداري ميزان اين مايع را مرتب تحت نظر داشته باشيد تا با پيگيري به موقع در صورت مشاهده كوچك‌ترين تغيير، جان شما و كودك عزيزتان در خطر نباشد. پانسمان كل اكتيو شما چه اطلاعات ديگري در ارتباط با مايع دور جنين داريد؟ تجربيات خود را با ما و همراهان ستاره به اشتراك بگذاريد. در پايان از شما دعوت مي‌كنيم تا با علل و عوامل پارگي زودرس كيسه آب در بارداري نيز آشنا شويد.