همه چيز در مورد پزشكي

كورتيزول يك هورمون استروئيدي است كه دامنه وسيعي از فرآيندها از جمله متابوليسم و پاسخ ايمني را تنظيم مي‌كند. همچنين نقش بسيار مهمي در كمك به بدن در واكنش به استرس دارد. ​

نام‌هاي جايگزين براي كورتيزول ​: هيدرو كورتيزون ​

كورتيزول چيست؟

كورتيزول، يك هورمون استروئيدي است، يكي از گلوكوكورتيكوئيدها، كه در قشر غده فوق‌كليه ايجاد مي‌شود و سپس در خون ترشح مي‌شود كه آن را به سرتاسر بدن مي فرستد. تقريبا هر سلولي حاوي گيرنده‌هاي هورمون كورتيزول است و بنابراين كورتيزول مي‌تواند بسته به نوع سلول‌هايي كه بر روي آن عمل مي‌كند، اقدامات مختلفي داشته باشد. اين اثرات شامل كنترل سطح قند خون و در نتيجه تنظيم متابوليسم، موثر بر تشكيل حافظه، كنترل تعادل لايتسيموس نمك و آب، تاثير بر فشار خون و كمك به رشد جنين است. در بسياري از گونه‌ها، كورتيزول مسئول راه‌اندازي فرايندهاي دخيل در زايمان است. ​

نسخه مشابه اين هورمون را، كه به نام كورتيكوسترون شناخته مي‌شود، جوندگان، پرندگان و خزندگان توليد مي‌ كنند. ​

كورتيزول چگونه كنترل مي‌شود؟ ​

سطح خوني كورتيزول، در طول روز متفاوت است، اما به طور كلي در صبح وقتي كه بيدار مي‌شويم بيشتر است و بعد در طول روز كاهش مي يابد. اين ريتم روزانه ناميده مي‌شود. در افرادي كه در شب كار مي‌كنند، اين الگو برعكس مي‌شود، بنابراين زمان آزادسازي كورتيزول، به طور واضح با الگوهاي فعاليت روزانه ارتباط دارد. به علاوه، در واكنش به استرس، كورتيزول اضافي براي كمك به بدن براي پاسخ مناسب آزاد مي‌شود. ​

ترشح كورتيزولف را عمدتا سه ناحيه مرتبط در بدن، انواع زخم يعني هيپوتالاموس در مغز، غده هيپوفيز و غده آدرنال كنترل مي كنند. اين محور هيپوتالاموس – هيپوفيز آدرنال ناميده مي‌شود. هنگامي كه سطح كورتيزول در خون پايين است، گروهي از سلول‌ها در ناحيه‌اي از مغز به نام هيپوتالاموس، هورمون آزاد كننده كورتيكوتروپين را ترشح مي‌كند كه باعث مي‌شود غده هيپوفيز، هورمون ديگري را به نام آدرنوكورتيكوتروپين در جريان ترشح كند. ​

سطوح بالاي هورمون آدرنوكورتيكوتروپين در غدد آدرنال تشخيص داده مي‌شوند و ترشح كورتيزول را تحريك مي‌كنند و باعث افزايش كورتيزول مي‌شوند. با افزايش سطح كورتيزول، آن‌ها شروع به مسدود كردن ترشح هورمون آزاد كننده كورتيكوتروپين از هيپوتالاموس و هورمون آدرنوكورتيكوتروپين از هيپوفيز مي كنند. در نتيجه، سطوح هورمون آدرنوكورتيكوتروپين كاهش پيدا مي كند كه منجر به افت سطح كورتيزول مي‌شود. اين يك حلقه بازخورد منفي ناميده مي‌شود. ​

اگر اكتي كوت كورتيزول زيادي داشته باشم چه اتفاقي مي افتد؟ ​

كورتيزول بيش از حد در طول يك دوره طولاني مي‌تواند منجر به يك بيماري به نام سندرم كوشينگ شود. اين مي‌تواند ناشي از طيف گسترده‌اي از عوامل باشد، مانند يك تومور كه هورمون آدرنوكورتيكوتروپين را توليد مي‌كند (و بنابراين ترشح كورتيزول، را افزايش مي‌دهد) يا مصرف انواع خاصي از داروها. علائم عبارتند از: ​

• افزايش وزن به طور عمده در صورت، سينه و شكم با بازوها و پاهاي باريك ​
• چهره گلگون و گرد ​
• ​فشار خون بالا
• ​پوكي استخوان
• ​تغييرات پوستي ( كبودي و خط هاي بنفش)
• ​ضعف عضلاني
• ​تغييرات خلقي مثل هيجان، افسردگي و بي طاقتي
• ​افزايش عفونت جاي بخيه سزارين تشنگي و تكرر ادرار

سطح بالاي كورتيزول، در يك زمان طولاني مي‌تواند باعث عدم تحرك جنسي شود و در زنان، منجر به نامنظم شدن، كم‌تر اتفاق افتادن و يا كلا متوقف شدن پريود شود (آمنوره). علاوه  بر اين، رابطه اي پايدار ميان افزايش يا مختل كردن تنظيم سطح كورتيزول و تعدادي از شرايط رواني مانند اضطراب و افسردگي وجود دارد. با اين حال، اهميت اين مساله هنوز به روشني مشخص نشده است. ​

اگر مقدار كمي كورتيزول داشته باشم چه اتفاقي مي افتد؟ ​

كمبود هورمون كورتيزول، ممكن است به دليل مشكلي در غده هيپوفيز و يا غده آدرنال (بيماري آديسون) زخم ساق پا باشد. شروع علائم اغلب بسيار تدريجي است. علائم ممكن است شامل خستگي، سرگيجه (به خصوص در ايستادن)، كاهش وزن، ضعف عضلاني، تغييرات خلقي و تيره شدن بخش‌هايي از پوست باشد. بدون درمان، اين يك وضعيت بالقوه تهديد كننده حيات است. ​

معاينه فوري يك متخصص هورمون كه متخصص غدد ناميده مي‌شود، در زمان تشخيص سندروم كوشينگ يا بيماري آديسون لازم است. ​