همه چيز در مورد پزشكي

مراحل التيام زخم با چسب زخم-مرحله يك

اهداف جلسه:

١- پوست
٢- زخم و طبقه بندي آن
٣- زخم هاي فشاري
٤- پيشينه تاريخي زخم

١-١) پوست

پوست وسيع ترين عضو بدن است و اعمال مختلفي مانند محافظت در برابر عوامل خارجي و باكتري ها، تعادل آب و الكتروليت ها، درك حس لامسه و تنظيم دماي بدن را برعهده دارد. پوست از سه لايه به شرح زير تشكيل شده است:
لايه اول : اپيدرم
اپيدرم خارجي ترين لايه پوست را تشكيل داده و از بافت اپي تليال تشكيل شده است. داخلي ترين لايه اپيدرم لايه بازال نام دارد كه سلول هاي آن دائما در حال تقسيم شدن هستند. اين سلول ها پس از تقسيم به سطح پوست مهاجرت مي كنند كه به آن فرآيند كراتينيزه شدن مي گويند. اپيدرم سيستم خون رساني ندارد و توسط مويرگ هاي كوچكي كه از لايه هاي زيرين منشا مي گيرند، تغذيه مي شود. اپيدرم به چهار طبقه تقسيم مي شود كه از محل اتصال درم با لايه سلول هاي بازال شروع و در نهايت به لايه شاخي ختم مي شود. اين لايه ها عبارتند از:
١- لايه سلول هاي بازال يا سلول هاي مادري اپيدرم: سلول هاي جوانه زننده تمايز نيافته
٢- طبقه خاردار: در بالاي لايه سلول هاي بازال قرار دارد و از كراتينوسيت هايي تشكيل شده كه كراتين توليد مي كنند. (كراتين پروتئيني رشته اي و اصلي ترين جزء طبقه شاخدار است.)
٣- طبقه دانه دار: روند تمايز ادامه مي يابد و سلول ها كراتين زيادي به دست مي آورند و پهن تر مي شوند.
٤- طبقه شاخي: سلول هاي مرده و پهن و بزرگ و چند ضلعي هستند و در ستون هاي لايه عمودي روي هم انباشته شده اند. اين لايه سد فيزيكي اصلي است.

لايه دوم: درم
اين لايه شامل بافت هم بندي با عروق خوني فراوان، اعصاب، فوليكول هاي مو و غدد عرق است. فيبروبلاست ها سلول هاي اصلي تشكيل دهنده اين لايه هستند. اين بخش از پوست نقش مهمي در خون رساني به اپيدرم، تنظيم دما، حمايت هاي از بافت هاي زيرين و حفظ الاستيسيته پوست ايفا مي كند.
لايه سوم: لايه ساب كوتانئوس يا هايپودرم
اين لايه در عمق پوست واقع شده و از بافت هم بند و چربي تشكيل شده است و نقش عايق حرارتي و ضربه گيري عليه ضربات مكانيكي را بر عهده دارد. اين بخش از پوست عروق خوني بزرگ را در خود جاي مي دهد.

١-٢) زخم و طبقه بندي آن

ايجاد هرگونه شكاف و از بين رفتن پيوستگي بافت هاي بدن چه در داخل و چه در سطح خارجي بدن را زخم مي نامند. به عبارت ديگر هرگونه صدمه به نسج نرم را زخم گويند. (نسج نرم در بدن شامل پوست، عضلات، عروق خوني و اعصاب مي باشد.)
طبقه بندي زخم ها
سيستم هاي طبقه بندي زخم ها، به درمانگران كمك مي كنند، زخم را به خوبي توصيف كنند و آن را به روش سازمان يافته اي درمان نمايند. معمولا زخم ها را به دو دسته حاد و مزمن تقسيم بندي مي كنند.
زخم حاد
زخم هايي كه شروع ناگهاني دارند و زود بهبود مي يابند را زخم حاد مي گويند. در فرد سالم، زخم هاي حاد در صورت درمان مناسب به سرعت ترميم مي شوند و عوارضي از خود برجا نمي گذارند.
زخم مزمن
اين زخم ها شروع آرام و نامحسوسي دارند و روند درماني آن ها به دليل عواملي نظير عدم خون رساني مناسب، فشار موضعي، ديابت و غيره به تعويق افتاده يا متوقف شده است. ممكن است يك زخم حاد براثر اين عوامل دچار مشكل گردد و به زخم مزمن تبديل گردد. بهبودي زخم هاي مزمن به طول مي انجامد. اين زخم ها چالشي بزرگ براي كادر درماني هستند و باراقتصادي سنگيني را به سيستم بهداشت و درمان تحميل مي كنند.

انواع زخم هاي حاد
در يك تقسيم بندي كلي مي توان زخم هاي حاد را به چهار گروه به شرح زير طبقه بندي كرد.
پارگي
پارگي را مي توان به صورت زخمي با لبه هاي ناهموار ناشي از پاره شدن پوست تعريف نمود. پارگي ها معمولا به وسيله نيرو يا جسم غيرنوك تيز ايجاد مي شوند. همراه با زخم، كبود شدگي نيز وجود دارد.
ساييدگي
ساييدگي ها صدماتي هستند كه از سايش پوست به يك سطح زبر و خشن نظير آسفالت به وجود مي آيند. ساييدگي به طور معمول آسيبي سطحي است كه خودبه خود برطرف مي شود و آثاري از خود باقي نمي گذارد، ولي در موارد شديد نياز به درمان دارد.
كوفتگي
كوفتگي آسيبي است كه پوست را از بين نمي برد و تنها كبودي ايجاد مي كند و در اثر پاره شدن عروق زير جلدي ناشي از ضربه يا فشار ايجاد مي شود.
محل هاي دهنده پيوند
در اثر برداشتن قسمتي از پوست براي گرافت در زخم هاي سوختگي، جراحي و تروماتيك با آسيب وسيع ايجاد مي شود.
زخم هاي جراحي
زخم هاي جراحي درواقع برش محل جراحي و ناشي از اعمال و اقدامات پيش بيني شده هستند، به همين دليل ريسك آلودگي و عفونت هاي بعدي در آن ها كم تر است. علي رغم تمام اقدامات، اين زخم ها گاهي دچار عوارضي مانند عفونت، باز شدن محل بخيه ها، خون ريزي و هماتوم مي شوند.

١-٣) زخم هاي فشاري

زخم هاي فشاري كه به نام زخم بستر ناميده مي شود، در بيماراني كه به علتي دچار بي حركتي شده اند عارضه اي مهم به شمار مي رود. واژه هاي متعددي جهت زخم هاي فشاري به كار رفته است كه معمول ترين آن ها Decubitus ulcer و Bedsore است.
واژه Decubitus از كلمه لاتين دكومبر Decumber به معناي دراز كشيدن مشتق شده است و دلالت بر اين دارد كه اين زخم ها صرفا در نتيجه خوابيدن به مدت طولاني ايجاد مي شوند، علت نامگذاري Bedsore بروز مكرر اين زخم ها در بيماران بستري در تخت مي باشد.
باتوجه به تعاريف از آن جايي كه عامل اصلي ايجاد زخم فشار است واژه Decubitus ulcer يا زخم فشاري صحيح ترين و مناسب ترين واژه براي توصيف اين زخم هاست. زخم فشاري به زخمي گفته مي شود كه به علت وارد آمدن فشاري بيش از فشار طبيعي مويرگ ها به مدت طولاني بر سطح پوست ايجاد مي گردد كه موجب نكروز ناحيه محدودي از بافت هاي نرم مي شود. يك زخم فشاري ناحيه متمركزي از نكروز بافتي است كه هنگامي كه بافت نرم بين يك برجستگي استخواني و يك سطح خارجي به مدت طولاني تحت فشار قرار مي گيرد ايجاد مي شود.
آمار دقيقي از ميزان بروز زخم بستر نمي توان ارائه داد و آمار ارائه شده در هركشور با كشور ديگرمتفاوت است. به عنوان مثال در كشور دانمارك 43 و در اسكاتلند 86 نفر از هر صد هزارنفر مددجو دچار عارضه زخم فشاري بوده و در هلند 10 تا 20 درصد بيماران پذيرفته در مراكز پرستاري در منزل مبتلا به اين عارضه ذكر شده هستند.

١-٤) پيشينه تاريخي زخم

قدمت زخم و درمان زخم به اندازه عمر بشر است. مصر باستان با مشكل زخم بستر آشنا بوده اند، در يكي از موميايي ها (احتمالا يك شاهزاده مصري) زخم هاي بستري مشاهده شده كه با قطعه اي از پوست يك حيوان پوشانده شده بودند و برخي از اين زخم ها حتي در خود نشانه هايي از التيام نيز داشتند. قديمي ترين دست نوشته موجود در خصوص زخم بستر متعلق به فابريكوس است كه واژه قانقاريا را براي اين زخم ها به كار برده است.

منبع:tebyan.net