همه چيز در مورد پزشكي

زخم مري، حفره‌اي است كه يا دقيقاً در غشاي مخاطي مري به وجود مي‌آيد و يا لايه‌هاي عميق‌تر مري را نيز درگير مي‌نمايد.

زخم مري، حفره‌اي است كه يا دقيقاً در غشاي مخاطي مري به وجود مي‌آيد و يا لايه‌هاي عميق‌تر مري را نيز درگير مي‌نمايد. زخم مري در اثر ورود اسيد معده به داخل مري و تحريك غشاي مخاطي آن توسط مواد اسيدي اتفاق مي‌افتد. اين زخم‌ها معمولاً در افرادي ايجاد مي‌شود كه از بيماري رفلاكس معده رنج مي‌برند، اما با وجود آنكه رفلاكس معده مهم‌ترين علت ايجاد زخم مري به شمار مي‌رود، تنها عاملي نيست كه باعث اين عارضه مي‌شود. مري بارت يك زخم مزمن است كه در اثر تغيير ساختار قسمت‌هايي از غشاي مخاطي مري اتفاق مي‌افتد.مري بارت شايعترين علت سرطان مري است كه به علت ريفلاكس بوجود مي ايد. اين عارضه باعث مي‌شود كه بخشي از ساختار اپيتليوم مري در اثر تماس مكرر با اسيد معده، به حالتي شبيه به ساختاري كه در ديواره معده ديده مي‌شود، تبديل گردد. ساير عواملي كه باعث زخم مري مي‌شود شامل مصرف طولاني مدت داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي و سيگار كشيدن مي‌باشد.

علت‌ها و دلايل زخم مري

در انتهاي مري و در محل اتصال آن به معده، دريچه‌اي به نام اسفنكتر تحتاني مري وجود دارد. اين دريچه در حالت عادي بسته است و از ورود اسيد معده به داخل مري جلوگيري مي‌كند. هنگامي كه غذا از لوله گوارش عبور مي‌كند و به معده مي‌رسد، اين دريچه باز مي‌شود تا غذا به معده وارد شود. اسفنكتر مري ممكن است در اثر التهاب مكرر ديواره‌هاي مخاطي آن، ضعيف و ناتوان شود. در نتيجه، اسيد معده مي‌تواند به داخل مري نشت كند و باعث احساس سوزش در ناحيه قفسه سينه شود. اين عارضه در اصطلاح پزشكي به عنوان رفلاكس معده (GERD) شناخته مي‌شود. سيگار كشيدن نيز باعث آسيب رسيدن به اسفنكتر تحتاني مري و وارد شدن مقدار بيشتري از اسيد به داخل آن و تشديد آسيب‌ديدگي ديواره‌هاي مري مي‌شود.

رفلاكس معده به عنوان شايع‌ترين علت زخم مري شناخته مي‌شود، اما ساير عفونت‌هاي باكتريايي يا قارچي در ناحيه مري كه موجب استفراغ كردن بيمار مي‌شود نيز مي‌تواند يكي از علل ايجاد زخم مري باشد. علاوه بر آن، مصرف الكل نيز مي‌تواند باعث زخم شدن ديواره مري يا بدتر شدن جراحت‌هاي موجود در آن شود. مواد غذايي و نوشيدني‌هاي زير هم از جمله عواملي هستند كه باعث سوزش سر معده و التهاب ديواره‌هاي مري مي‌شوند:

• نوشيدني‌هاي الكلي
• فلفل سياه
• شكلات‌ها
• قهوه
• غذاهاي سرخ شده و پُرادويه
• سس گوجه‌فرنگي
• نعناع فلفلي
• نوشابه‌هاي گازدار
• سركه

نشانه‌ها و علائم زخم مري

هرگاه فردي در بلعيدن غذا مشكل داشته باشد، مي‌توان آن را يكي از اولين علائم زخم مري دانست. به موازات آن ممكن است بيمار علائم ديگري شامل موارد زير را نيز تجربه كند:

• سرگيجه و حالت تهوع
• كم‌اشتهايي
• استفراغ كه ممكن است همراه با خون باشد.
• احساس سوزش در قفسه سينه
• مشكل در بلعيدن غذا (ديسفاژي)
• كاهش ناگهاني وزن
• سرفه مداوم
• درد شكم و معده
• سوزش گلو
• تنگي نفس
• تب شديد، سر درد و دردهاي عضلاني

تشخيص زخم مري

آندوسكوپي بهترين راه تشخيص زخم مري به خصوص در مواردي است كه زخم تبديل به بافت سرطاني شده است.در حين آندوسكوپي، دكتر يك لوله ميان تهي را كه مجهز به يك دوربين است (اسكوپ) از گلوي شما پايين مي‌فرستد و وارد مري مي‌كند. با استفاده از آندوسكوپي پزشك وضعيت بافت مري شما را بررسي كرده و به جست و جوي نواحي اي ميپردازد كه سرطاني شده يا دچار التهاب مي‌باشند.

درمان زخم مري

به طور كلي درمان زخم مري تفاوت زيادي با درمان زخم معده ندارد. بيمار مشكوك به زخم مري بايد در اسرع وقت به يك متخصص گوارش مراجعه كند. روند درمان اين عارضه معمولاً با تشخيص قطعي آن از طريق آزمايش عكسبرداري باريوم يا اندوسكوپي آغاز مي‌شود. اگر وضعيت زخم مري به قدري شديد باشد كه باعث سوراخ شدن و خونريزي از مري شود، بيمار با داروهاي آنتي‌بيوتيك تحت درمان قرار مي‌گيرد تا از بروز عفونت ميكروبي معده جلوگيري و عوامل خطرزاي بعدي برطرف شود.

درمان دارويي

براي درمان زخم مري ممكن است از داروهاي آنتي‌بيوتيك همراه با داروهاي سركوب‌كننده اسيد معده مانند اومپرازول (پريلوسك)، لانزوپرازول (پرواسيد)، رابپرازول (اسيفكس)، ازومپرازول (نكسيوم) و پنتوپرازول (پروتونيكس) جهت كاهش توليد اسيد توسط ديواره‌هاي معده استفاده شود. از داروهاي ضداسيد مانند بازدارنده‌هاي هيستامين (H-2) نيز براي خنثي كردن اسيد معده كه به داخل مجاري گوارشي آزاد مي‌شود، استفاده مي‌گردد تا درد ناشي از زخم مري را كاهش دهد و موجب بهبودي سريع‌تر آن شود.

داروهايي كه در بالا به آنها اشاره شد، به بهبودي زخم مري كمك مي‌كنند، اما رفلاكس مزمن اسيد معده را شايد نتوان به راحتي درمان كرد. در نتيجه، ترشح مداوم اسيد معده به داخل مري باعث اختلال در روند بهبودي زخم‌هاي آن مي‌شود. در چنين شرايطي به منظور جلوگيري از تماس بيشتر زخم مري با اسيد معده مي‌توان از داروهاي ديگري مانند سوكرالفيت استفاده كرد كه به محل زخم مري متصل مي‌شود و آن را در برابر مواد اسيدي محافظت مي‌كند. به اين ترتيب شرايط براي بهبودي سريع‌تر و مؤثرتر زخم مري فراهم مي‌شود.

تغيير سبك زندگي

در كنار درمان‌هاي دارويي كه در بالا به آنها اشاره شد، ايجاد تغييراتي در سبك زندگي نيز مي‌تواند در درمان سريع‌تر و مؤثرتر زخم مري تأثير داشته باشد. اقدامات زير مي‌تواند باعث تسكين سوزش سر معده در اثر بازگشت اسيد به داخل مري شود:

• تحت كنترل داشتن وزن بدن به طور مداوم
• پوشيدن لباس‌هاي گشاد و راحت
• خودداري از مصرف غذاهايي كه باعث تحريك ديواره‌هاي معده و توليد اسيد بيشتر در آن مي‌شود.
• وعده‌هاي غذايي با حجم كمتر و به تعداد بيشتر در طول روز
• خودداري از خوابيدن يا دراز كشيدن بلافاصله بعد از خوردن غذا
• سيگار نكشيدن

رژيم غذايي براي درمان زخم مري

اگرچه هيچ رژيم غذايي خاصي براي درمان زخم مري معرفي نشده است، اما به طور كلي بيمار بايد بيشتر غذاهايي را مصرف كند كه احتمال بروز رفلاكس معده را به حداقل برساند تا علائم زخم مري سريع‌تر تسكين پيدا كند. همچنين در صورتي كه بيمار از زخم مري رنج مي‌برد، بايد به طور مستمر با پزشك متخصص گوارش در مورد نوع رژيم غذايي مناسب براي خود مشورت نمايد. تحقيقات نشان داده است كه مصرف مقادير بالايي از فيبر در رژيم غذايي مي‌تواند در پيشگيري از بروز زخم مري مؤثر واقع شود. زيرا رژيم‌هاي غذايي حاوي مقادير بالايي از فيبر باعث كاهش احتمال عفوني شدن زخم مري مي‌شود. از مهم‌ترين غذاهايي كه مقدار زيادي از فيبرهاي محلول در تركيب خود دارند مي‌توان به جو دوسر، حبوبات، جو، دانه‌هاي بزرك، مغزها و بعضي از ميوه‌ها و سبزيجات از قبيل سيب، پرتقال و هويج اشاره كرد كه همگي در پيشگيري از التهاب زخم‌هاي دستگاه گوارش تأثير دارند.

تحقيقات نشان داده است كه ويتامين A باعث افزايش ترشح مخاط در مجراي معده‌اي – روده‌اي مي‌شود. نقص‌هاي موضعي كوچك در داخل غشاي مخاطي مري باعث فراهم شدن شرايط براي ايجاد زخم مري يا رشد آن مي‌شود. بنابراين ويتامين A مي‌تواند به محافظت از مري در برابر تشكيل زخم كمك كند. بهترين منابع تأمين ويتامين A شامل هويج، سيب‌زميني شيرين، جگر، كلم بروكلي، اسفناج، كلم كالي و كولارد سبز مي‌باشد.

منبع