همه چيز در مورد پزشكي

درمان زخم ها و جراحت ها در افراد ديابتي

چنانچه به ديابت مبتلا هستيد نبايد حتي از زخم هاي كوچك و سطحي چشم پوشي كنيد زيرا حتي همين زخم ها احتياج به مراقبت هاي پزشكي دارند. گاهي اتفاق مي افتد كه ناخنهاي خود را از انتها كوتاه مي كنيد يا بر اثر كفش پايتان تاول مي زند،يا هنگام تراشيدن صورت قسمتي از چانۀ خود را مي بريد، ايجاد اين نوع جراحت ها در افراد عادي مسئلۀ كوچكي است اما اگر به ديابت مبتلا هستيد حتماً براي درمان آن بايد اقدام كنيد. چنانچه از چگونگي مراقبت از زخم هاي كوچك مطلع باشيد از ايجاد عفونت در محل جراحت جلوگيري خواهيدكرد و با مراقبت كافي ترميم محل زخم را تسريع مي كنيد.

چرا زخم هاي ديابتي مي توانند مشكل ساز باشند

ديابت يك بيماري مزمن است كه در آن بدن قادر به استفاده از قند خون از راهي كه در افراد طبيعي انجام مي گيرد، نيست. اين بيماري سبب ايجاد عوارضي مي شود كه برخي از اين عوارض سبب تأخير در ترميم زخم ها مي گردد اين عوارض شامل:

- تخريب عصب (نوروپاتي): چنانچه به نوروپاتي مبتلا باشيد حس درد ايجاد زخم يا تاول را در پاهاي خود از دست مي دهيد و غالباً متوجۀ ايجاد زخم يا تاول بروي پاي خود نمي شويد تا اينكه وضعيت زخم وخيم شده و عفوني مي شود.

- ضعف سيستم ايمني

زمانيكه سيستم دفاع طبيعي بدن ضعيف مي شود حتي يك زخم كوچك مي تواند عفونت كرده و مشكل ساز گردد.

- باريك شدن سرخرگها

در افرادي كه سرخرگهاي ناحيۀ پايشان مسدود شده است، احتمال ايجاد زخم بيشتر است و غالباً زخم هايي كه در ناحيۀ پاها ايجاد مي شود ترميم آنها بسيار كند و با تأخير صورت مي گيرد و به عفونت هاي شديد مي انجامد. باريك شدن و مسدود شدن رگها كار خون رساني به زخم را دچار اختلال مي كند.خون رساني به محل زخم باعث تسريع ترميم زخم مي شود و هر گونه اختلال در خون رساني سبب مستعد شدن زخم براي عفونت مي گردد.

چگونه زخم هاي ديابتي را درمان كنيم

چنانچه جراحتي حتي كوچك در بدن شما ايجاد گرديد مراحل زير را بدقت دنبال كنيد تا از بروز عفونت پيشگيري كرده و ترميم زخم را تسريع نماييد:

- سريعاً كار مراقبت از زخم را آغاز كنيد.

حتي يك زخم كوچك مي تواند عفوني شود. اگر بعد از ايجاد جراحت به باكتري فرصت دهيم كه در محل زخم باقي بماند يا بنحوي باعث آلوده شدن زخم گرديم، عفونت مي تواند در محل زخم اغاز شود.زخم را تميز كنيد. محل زخم را زير آب شير بگيريد تا چنانچه گرد و خاك يا آلودگي در محل زخم وجود دارد شسته شده و برطرف گردد. از صابون يا پراكسيدئيدروژن يا يد براي شستشوي زخم استفاده نكنيد زيرا باعث تحريك جراحت مي شود. سپس از كرم هاي آنتي بيوتيك براي جلوگيري از عفونت استفاده كنيد و زخم را با باندهاي استريل پانسمان كنيد. پانسمان زخم را هر روز تعويض كنيد با استفاده از صابون پوست اطراف زخم را بشوييد و تميز نگه داريد روزانه به بررسي زخم براي علائم عفونت مانند قرمزي يا چرك و ترشحات ....... بپردازيد.

- به پزشك مراجعه كنيد

قبل از اينكه يك زخم كوچك به يك دردسر بزرگ تبديل شود حتماً به پزشك مراجعه كنيد.

- هنگام ترميم بافت بروي آن فشاري وارد نكنيد

براي مثال چنانچه زخم در كف پاي شما است (غالباً در افراد ديابتي كف پا محل ايجاد پينه و تاول است) كمتر بروي آن فشار وارد كنيد اين كار باعث مي شود ترميم سريع تر انجام شود.

زخم هاي ناحيۀ پا در افراد ديابتي خطرناكند.

پاها و قوزك پا مناطقي هستند كه بسيار مستعد ايجاد زخم هاي ديابتي مي باشند زيرا ترميم زخم در ناحيۀ زير زانو تفاوت ديناميكي خاصي نسبت به ساير نقاط بدن دارد. اين نواحي بسيار مستعد تورم هستند كه اين تورم از ترميم زخم ممانعت مي كند. چنانچه شما زخمي بروي بازويتان داشته باشيد سعي مي كنيد آن را زياد حركت ندهيد اما چنانچه در پاهايتان زخمي ايجاد شود، نمي توانيد از حركت دادن آن اجتناب كنيد. غالباً پاهاي افراد ديابتي زخم مي گردد زيرا افراد ديابتي نسبت به افراد عادي بيشتر به پينه، خشكي پوست و تخريب اعصاب ناحيۀ پا مبتلا مي شوند. تمام اين موارد باعث افزايش احتمال ايجاد زخم هاي باز و ايجاد عفونت در اين افراد مي گردد از طرفي از دست رفتن حس در پاها و ضعف بينايي عوامل ديگري هستندكه احتمال ايجاد زخم را در اين افراد افزايش مي دهد. بنابراين اين افراد حتي ممكن است از ايجاد زخم در پاي خود مطلع نشوند، بخصوص اگر زخم كوچك باشد و تا زمانيكه زخم به مشكل بزرگي تبديل نشده است آنها از وجود آن بي اطلاع باقي مي مانند. زمانيكه زخم به مشكل جدي مبدل شود تنها مشكل، درد و ناراحتي نيست بلكه ممكن است آنچنان به بافت و استخوان آسيب رسيده باشد كه چاره اي جز قطع عضو باقي نماند. تحقيقات نشان داده است كه سابقۀ قطع عضو در افراد ديابتي كه زخم هايي در ناحيۀ انتهايي پاها داشته اند بسيار زياد است بنابراين بر اساس گزارشات تحقيقاتي، اهميت مراقبت از زخم هاي كوچك قبل از تبديل به مشكلات حاد مشخص مي گردد. از برند هاي محبوب زخم ميتوان به برند لوهمن روشه اشاره كرد.

چگونه از ايجاد زخم جلوگيري كنيم

بهترين راه حل براي پرهيز از مشكلات مرتبط با زخم در افراد ديابتي جلوگيري از ايجاد زخم در مرحلۀ اول است براي اين كار به نكات زير توجه كنيد.

-پاهاي خود را روزانه بررسي كنيد.

پاهاي خود را از نظر هر گونه تاول، پينه، كنده شدن پوست و قرمزي پوست بررسي كنيد. اين معاينه مهمترين كاري است كه براي جلوگيري از خطرات پاي ديابتي بايد انجام دهيد. چنانچه دچار ضعف بينايي هستيد از ديگران براي معاينۀ روزانۀ پاهاي خود كمك بگيريد.

-به پوست خود توجه كنيد.

به هر مورد كوچكي را كه بنظر زياد مهم نمي رسد توجه كنيد براي مثال مشكلات كوچك پوستي نظير فوليكويهاي عفوني شدۀ مو بروي پوست يا ناحيه اي اطراف ناخن كه التهاب دارد و در صورت مواجهه با اين مشكلات با پزشك خود مشورت كنيد.

-پاهاي خود را مرطوب كنيد.

از نرم كننده هاي مناسب براي نرم نگه داشتن و انعطاف پوست خود استفاده كنيد. اما از لوسيونها و كرم هاي مرطوب كننده بين انگشتان استفاده نكنيد زيرا سبب ايجاد عفونت قارچي مي شود. براي درمان مشكل پاي ورزشكاران به جاي كرم ضد قارچ از ژل ضد قارچ ااستفاده كنيد زيرا ژل باعث ايجاد رطوبت بين انگشتان نمي شود. از پماد هاي ايراني ميتوان به پماد آلفا اشاره كرد

-از پايپوش مناسب استفاده كنيد.

از كفش هايي استفاده كنيد كه مانع از تاول زدن پاهايتان شود. كفش هايي كه جلو بسته باشند احتمال جراحت پاها را كاهش مي دهند. حتي بهتر است از دمپايي هاي جلو بسته درخانه استفاده كنيد تا از ايجاد جراحت درپاهايتان جلوگيري كند چنانچه درپيدا كردن كفش سايز خود مشكل داريد بهتر است كفش مناسب خود را سفارش دهيد.

-هر روز كفش هاي خود را بررسي كنيد.

افراد ديابتي مبتلا به نوروپاتي ممكن است حس پاهاي خود را از دست داده باشند. بهمين علت اگر درون كفش آنها جسمي خارجي وجود داشته باشد، متوجه نمي شوند و با وجود آن شيء خارجي به راه رفتن ادامه مي دهند.اين كار ممكن است باعث ايجاد جراحت در پاهاي آنها شود از سوي ديگر با بررسي قسمت هاي كفش متوجه پاره شدن يا سفت شدن نواحي داخلي كفش خواهيد شد.

-از جوراب مناسب استفاده كنيد.

از جوراب هايي كه رطوبت پوست را خارج مي كنند، استفاده كنيد. از جورابهاي داراي درز استفاده نكنيد جورابهاي مخصوص افراد ديابتي در فروشگاهها و داروخانه ها موجود است. بهتر است از اين نوع جوراب ها خريداري كنيد.

-هر روز پاهاي خود را بشوييد.

بعد از شستشوي پاها، آنها را بدقت خشك كنيد حتي لاي انگشتانتان را با دقت خشك نماييد.بعد از هر بار استحمام با يك سنگ پا سعي كنيد قسمت هاي شاخي( سخت) ايجاد شده روي پوست را به آرامي با ساييدن جدا كنيد. هرگز قسمت هاي پينه بسته را با قيچي يا ناخن گير نبريد.

چنانچه ناخن ها به سمت پوست رشد كنند باعث بروز مشكلاتي در پا مي شوند. بنابراين در ويزيت هاي پزشكي بهتر است پاهايتان توسط پزشك يا پرستار معاينه شود.

-ديابت خود را كنترل كنيد.

جلوگيري از مشكلات زخم هاي جدي در پاها با كنترل قند خون و ديابت مرتبط است. اين كنترل شامل اندازه گيري قندخون، فشار خون، كلسترول خون، تبعيت از رژيم غذايي مناسب، خوردن به هنگام و به اندازۀ داروها يا تزريق داروهاي تجويز شده در زمان مورد نظر، ترك سيگار و ويزيت منظم پزشكي است. متخصصين مراقبت هاي ديابتي با تشكيل تيم يا گروه مراقبتي براي ديابت تأكيد دارند. اين تيم شامل متخصصين ديابت، متخصصين چشم، پرستار ديابت، مشاور تغذيه ، كارشناس ورزش و خود بيمار است.