دكتر زخم| سرويس مادر و كودك - از آنجايي كه يك نوزاد كنترلي بر روي دفع ادرار و مدفوع خود ندارد، بنابراين استفاده از پوشك امري الزامي است. با رشد نوزاد تعداد پوشك مورد نياز در طي روز افزايش يافته و اين امر احتمال تحريك پوست و بروز دانه‌هاي قرمز بر روي پوست نوزاد را افزايش مي‌دهد. رطوبت محبوس شده در فضاي اطراف پوشك مي‌تواند باعث تحريك و يا عرق‌سوز شدن پوست پاي نوزاد شود. البته تحريك پوستي مي‌تواند دلايل ديگري همچون حساسيت نوزاد به پوشك، حساسيت غذايي و يا اگزما داشته باشد. اما چگونه مي‌توان علت بروز حساسيت را تشخيص داد؟ آيا نوزاد به پوشك حساسيت دارد و يا فقط پوست وي در اثر استفاده از پوشك تحريك شده است.

قطعاً تشخيص علت پديد آمدن برجستگي‌هاي قرمز روي سطح پوست نوزاد در ناحيه اطراف پوشك و پاها توسط والدين دشوار خواهد بود. همه ما مي‌دانيم كه نوزاد پوست حساسي دارد؛ به‌ويژه در تماس با ادرار و مدفوع مي‌تواند تحريك شود. بنابراين چگونه متوجه شويم كه اين دانه‌هاي قرمز پوستي طبيعي هستند و در اثر پوشيدن پوشك ايجاد شده‌اند و يا پوست نوزاد به خود پوشك حساسيت دارد؟ با ما همراه باشيد تا علائم، دلايل و درمان اين حساسيت را بررسي كنيم.

---

در اين مطلب مي‌خوانيد:

• علائم حساسيت نوزاد به پوشك
• دلايل رايج
• درمان
• درمان‌هاي طبيعي
• راه‌هاي پيشگيري

---

علائم حساسيت نوزاد به پوشك و راه‌هاي تشخيص

علائم و نشانه‌هايي وجود دارد كه از طريق آن‌ها مي‌توان حساسيت نوزاد به پوشك را تشخيص داد كه در ادامه با آن‌ها اشاره مي‌كنيم:

• علائم ايجاد شده روي پوست به درمان‌هاي معمول مثل پودر قيمت پانسمان نوين بچه و پماد سوختگي پاي نوزاد پاسخ نداده، از بين نمي‌روند و بهبود پيدا نمي‌كنند.
• مكان تشكيل حساسيت و تحريك پوستي نيز ما را در تشخيص علت بروز آن ياري مي‌كند. عرق سوختگي ناشي از استفاده از پوشك معمولاً در نواحي ايجاد مي‌شوند كه در تماس با ادرار و مدفوع نوزاد است. اما در صورت آلرژي نوزاد به موادي مثل پلاستيك، نواحي از پوست كه در تماس با پلاستيك هستند مثل قسمت كمر پوشك و كشاله ران تحريك شده و حساسيت ‌مي‌دهد.
• علامت ديگري كه نشان از حساسيت نوزاد به پلاستيك پوشك دارد، بروز حساسيت به شكل كهير، برآمدگي پوست و قرمزي آن در نواحي ديگر بدن نوزاد كه در تماس با پلاستيك بوده است، مي‌باشد.
• حساسيت به پوشك مي‌تواند به شكل برآمدگي‌هاي كوچك و دانه‌هاي قرمز و حساس بروز كند. احتمال خاراندن اين نواحي توسط نوزادان بزرگ‌تر وجود دارد.
• قرمزي و تحريك پايدار ناحيه‌اي از پوست در تماس با پوشك است، از مهم‌ترين علائم نشان‌دهنده حساسيت به پوشك است. اين تحريك پوستي با تعويض معمول پوشك از بين نمي‌روند. توجه به زمان تشكيل حساسيت پوستي نيز حائز اهميت مي‌باشد.
• از راه‌هاي تشخيص حساسيت نوزاد به پوشك، تعويض برند پوشك است. از برندي استفاده كنيد كه ضدحساسيت بوده و براي پو‌ست‌هاي حساس مناسب باشد.(پوشك‌هاي ارگانيك و فاقد مواد شيميايي خشن و حساسيت‌زا) در صورت تغيير جنس پوشك، هيچ چيز ديگري مثل نوع پماد و پودر بچه را تغيير ندهيد؛ در صورت برطرف شدن حساسيت، بدانيد كه نوزاد به پوشك حساسيت دارد.

دلايل رايج ايجاد بثورات پوستي و تحريك پوست در نوزادان

اصطلاح بثورات پوستي به هر نوع تحريك پوستي كه در نواحي پوشك، بر روي پوست نوزاد ايجاد شود اطلاق مي‌شود. دستمال تعبيه شده در پوشك دليل اصلي اين تحريكات پوستي است اما عوامل ديگري نيز مي‌توانند منجر به تحريك پوست نوزاد شوند كه به چند مورد اشاره مي‌كنيم.

• عفونت باكتريايي و يا عفونت ناشي از وجود مخمر: اين نوع از تحريك پوستي زماني رخ مي‌دهد كه سيستم دفاعي بدن نوزاد به اندازه كافي قوي نبوده تا با ايجاد عفونت بر سطح پوست مقابله كند. آلودگي نوزاد با مخمر يا كانديدا آلبيكنس زماني رخ مي‌دهد كه بالانس باكتريايي روده به هم خورده و منجر به تكثير بيش از پانسمان hartmann حد مخمر بر روي سطح پوست نوزاد شود.
• واكنش آلرژيك: اين عامل نيز مي‌تواند باعث بروز بثورات پوستي شود. متخصصين بر اين باورند كه وجود آلرژن‌ها (ماده حساسيت‌زا) در پوشك سبب بروز حساسيت در نوزادان مي‌شود. اگر نوزاد به پوشك هم حساسيت داشته باشد دانه‌هاي قرمز ايجاد شده مشخص‌تر خواهند بود. تست پچ (Patch Testing) جهت تشخيص اينكه نوزاد حساسيت دارد يا نه توسط پزشك انجام مي‌شود.
  وقتي نوزادي بي‌قراري مي‌كند والدين سريعاً به دنبال اثر التهاب و حساسيت روي سطح پوستي كه در تماس با پوشك بوده مي‌گردند. اين التهابات پوستي معمولاً در اثر تماس پوست نوزاد با ادرار و مدفوع ايجاد مي‌شوند.
  تغيير اين بثورات به شكل جوش چركي و تاول نشان از بروز عفونت در سطح پوست دارد. در صورت ابتلاي نوزاد به عفونت مخمري، تحريكات پوستي در ناحيه پوشك و اطراف مقعد ديده مي‌شوند.

درمان تحريكات پوستي نوزاد در ناحيه پوشك

صرف نظر از اينكه نوزاد شما به پوشك حساسيت دارد يا بثورات ديده شده عوارض طبيعي ناشي از بستن پوشك هستند؛ هدف همه والدين حذف هرچه سريع‌تر اين علائم و راحتي دلبندشان است. خوشبختانه پزشكي نوين درمان‌هاي گسترده‌اي در جهت رفع تحريكات پوستي نوزاد فرآهم آورده است.

• كرم ضدقارچ: براي درمان بثورات پوستي ناشي از عفونت مخمري نوزادان و حتي بزرگسالان استفاده از كرم‌هاي ضد قارچ مؤثر خواهد بود. زينك اكسيد يكي از معروفترين پمادهايي است كه به درمان قارچ و تحريكات پوستي كمك مي‌كند.
• كرم‌هاي استروئيدي موضعي: متخصصين اطفال استفاده از پماد و كرم‌هاي حاوي استروئيد را براي درمان تحريكات پوستي كه منشأ آلرژيك و حساسيتي ندارند توصيه مي‌كنند. اين كرم‌ها پس از شستن محل تحريك شده و طبق دستورالعملي كه همراه با كرم وجود دارد بايستي استفاده شود.
• آنتي‌بيوتيك: معمولاً براي درمان عفونت ناشي از باكتري‌هايي همچون ايمپتيگو، آنتي‌بيوتيك تجويز مي‌شود.

هشدار: هميشه قبل از به كارگيري اين درمان‌ها و داروها با پزشك خود مشورت كنيد.

درمان‌هاي طبيعي

در اثر حساسيت نوزاد به پوشك و يا در اثر تماس پوست نوزاد با ادرار و مدفوع يا رطوبت ايجاد شده در ناحيه پوشك، پوست نوزاد تحريك، ملتهب، قرمز و يا عرق‌سوز مي‌شود. خوشبختانه پانسمان نقره هارتمن درمان‌هاي خانگي و طبيعي براي رفع اين بثورات وجود دارد.

• شير مادر: در صورت بروز التهاب بر روي پوست نوزاد، استفاده از شير مادر مي‌تواند به بهبود آن كمك كند. تنها چند قطره از شير را بر روي ناحيه ملتهب ريخته و تا خشك شدن آن صبر كنيد. سپس از پوشك جديد براي بستن نوزاد استفاده كنيد.
• جوش شيرين: جوش شيرين ماده‌ غذايي است كه به راحتي در هر خانه‌اي پيدا مي‌شود. اين ماده با تنظيم pH پوست در ناحيه آسيب ديده پوست نوزاد، به از بين رفتن باكتري و قارچ احتمالي موجود كمك مي‌كند. تنها كافي است دو قاشق جوش شيرين را با آب گرم مخلوط كنيد تا ماده‌اي خميري به دست آيد. سپس بر موضع مورد نظر ماليده و بگذاريد كاملاً خشك شود.
• روغن نارگيل: روغن نارگيل روغن طبيعي شناخته شده‌اي است كه خاصيت ضدباكتريايي و ضدقارچي دارد. به منظور رفع بثورات، تنها نصف قاشق غذاخوري روغن نارگيل را بر روي پوست ملتهب بريزيد. توجه داشته باشيد كه قبل از استعمال روغن، پوست راشسته و كاملاً خشك كرده باشيد.
• آلوئه‌ورا: ماده مؤثر ديگر در درمان حساسيت به پوشك و رفع تحريكات پوستي گياه آلوئه‌وراست. ژل اين گياه مي‌تواند التهابات شديد پوستي را رفع و حس آرامش را به دلبندتان بازگرداند. برگ آلوئه‌ورا را شكافته و ژل آن را خارج نماييد و بر روي پوست او قرار دهيد تا كاملاً خشك شود.
• سركه سيب: ذات اسيدي اين سركه التهاب پوستي ناشي از وجود مخمر را از بين مي‌برد. بدين منظور يك فنجان سركه سيب را به حمام آب نوزاد اضافه كنيد.

راه‌هاي پيشگيري از حساسيت نوزاد به پوشك

والدين بايستي از همه نكات مربوط به پيشگيري و درمان حساسيت به پوشك مطلع باشند تا بتوانند خطر بروز بثورات پوستي و حساسيت را در نوزادشان به حداقل برسانند. از راه‌هاي پيشگيري مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• به طور مرتب پوشك نوزاد را تعويض كنيد. اگر مي‌خواهيد كودك دلبندتان از آسيب‌هاي پوستي در امان بماند، در درجه اول بايستي در طول روز به طور مرتب پوشك نوزادتان را عوض كنيد. بي توجهي به وضعيت نوزاد و عوض نكردن پوشك آلوده به مدفوع و ادرار براي چند ساعت، مي‌تواند باعث حبس رطوبت درآن ناحيه شده و خطر عفونت و التهاب پوستي را افزايش دهد. در صورتي كه نوزاد واكنش آلرژيك به پوشك نشان مي‌دهد، سريعاً برند پوشك را عوض كرده و ترجيحاً از پوشك‌هاي ارگانيك كه فاقد مواد شيميايي خشن و حساسيت‌زا هستند استفاده كنيد.
• از هيدروتك پماد زينك‌ اكسيد استفاده كنيد. اگر متوجه شدهد كه پوست نوزاد بعد از هر بار تعويض پوشك همچنان قرمز است، مي‌توانيد از كرم مخصوص نوزاد كه حاوي زينك اكسيد است استفاده كنيد. عرق‌سوختگي و تحريكات پوستي شديد نوزاد را بي‌تاب و آزرده مي‌كند. در اين صورت يك لايه از كرم روي سطح پوست نوزاد ماليده و بگذاريد از شب تا صبح بر روي پوست باقي بماند. اين لايه به عنوان يك مانع، پوست نوزاد را از تماس با سطح پوشك حفظ مي‌كند.
• با پوست نوزاد ملايم رفتار كنيد. بعضي از نوزادان نسبت به دستمال مرطوب‌هاي خاصي واكنش نشان مي‌دهند. سعي كنيد از دستمالي استفاده كنيد كه فاقد الكل و يا مواد صنعتي معطر هستند. در مواقعي كه پوست نوزاد ملتهب است و يا بثورات و حساسيت روي روي آن ديده مي‌شود تنها از آب براي تميز كردن نوزاد استفاده كنيد. آب را با يك اسپري روي سطح پوست بپاشيد تا نوزاد اذيت نشود.
• به آرامي آب اضافه روي سطح پوست را گرفته و تا خشك شدن كامل نوزاد او را با پوشك نبنديد. اين كار مي‌تواند سرعت فرآيند ترميم را بالا ببرد.
• با يك پزشك صحبت كنيد. اگر فكر مي‌كنيد پوست نوزاد شما عفوني شده است، او را براي معاينه نزد پزشك ببريد. در صورت مشاهده جوش‌هاي چركي و يا چركي شدن سطح پوست نوزاد مراجعه به پزشك الزامي است. در صورت بالا رفتن دماي بدن نوزاد و تب كردن وي به متخصص اطفال مراجعه كنيد.

كلام آخر

كودكان در چند سال اول زندگي خود پوست بسيار لطيف و حساسي دارند. اين امر باعث مي‌شود كه در اثر استفاده از پوشك، پوست پاي آن‌ها تحريك شود. ملتهب شدن و قرمزي، دانه دانه شدن، بروز برآمدگي‌هاي كوچك روي سطح پوست و به اصطلاح عرق‌سوز شدن پوست نوزاد، مي‌تواند در اثر حبس رطوبت در فضاي پوشك، تماس پوست با ادرار و مدفوع و حساسيت نوزاد به پلاستيك و مواد استفاده شده در پوشك بر روي پوست نوزاد ايجاد شود.

هر چقدر شما مراقب كودك دلبند خود باشيد و همه نكات را در جهت پيشگيري از بروز اين بثورات رعايت كنيد، باز هم احتمال مواجه شدن با اين مشكلات وجود خواهد داشت. در صورت مشاهده تحريكات پوستي مي‌توانيد درمان‌هاي طبيعي ذكر شده در اين مقاله را انجام دهيد اما در صورت شديد بودن علائم، حتما به متخصص اطفال مراجعه كنيد. دقت كنيد كه از هيچ گونه ماده معطري براي پوست حساس كودك استفاده نكنيد. خود اين مواد مي‌توانند باعث ايجاد حساسيت در نوزادان ‌شوند.

همراهان عزيز، لطفاً سوالات و تجربيات خود را در خصوص علت و درمان حساسيت نوزاد به پوشك با ما و خوانندگان دكتر زخمدر خريد پانسمان تندروت ميان بگذاريد. اگر نوزاد شما كمي بزرگتر شده است مي‌توانيد بهترين روش از پوشك گرفتن كودك را نيز در دكتر زخمبخوانيد.

برگرفته از: madeof.com