همه چيز در مورد پزشكي

رئيس

كل سازمان نظام پرستاري كشور گفت: امروزه با توجه به بهبود شرايط بهداشتي، درماني و افزايش شاخص اميد به زندگي شاهد افزايش رو به رشد جمعيت سالمندان هستيم و اين پديده در حال تبديل شدن به چالشي بزرگ است.

به گزارش روز دوشنبه روابط عمومي سازمان نظام پرستاري، اصغر دالوندي به مناسبت هفته سالمند، افزود: سالمندي، دوران مهمي از سير تكاملي زندگي است كه با سير طبيعي تغييرات فيزيولوژيكي و رواني همراه است. در افكار عمومي پيري با تصوير منفي، تنهايي، بيماري، ناتواني و از كار افتادگي همراه است ولي مي توان با آگاهي بخشي از مراقبت هاي مربوط به اين سنين و شناخت اين دوره، بيماري و ضعف را به كمترين حد رسانده و دوران سالمندي سالمي داشت.

وي با اشاره به اين كه آمارها نشان مي‌دهد در سال ۱۴۳۰، درصد جمعيت سالمند ايران از ميانگين آسيا و حتي ميانگين جهاني نيز بيشتر خواهد شد و به ٣٠ درصد جمعيت مي رسد، اظهار داشت: امروزه درصد چشمگيري از جمعيت جهان را سالمندان تشكيل مي دهند و با توجه به افزايش اميد به زندگي در بسياري از كشورهاي جهان، شمار سالمندان افزايش يافته است. سالمند به فردي اطلاق مي شود كه بيش از٦٠ تا ٦٥ سال سن داشته باشد و ممكن است به علت عوارض ناشي از افزايش سن و تغييرات فيزيولوژيك نياز به حمايت، مراقبت و توانبخشي داشته باشند.

دالوندي ادامه داد: سالمندان براي گذران زندگي طبيعي و البته با كيفيت نيازمند تدابير ويژه‌اي هستند و رفاه، بهداشت و درمان، امنيت مالي و همچنين حمايت‌هاي اجتماعي عوامل مهم يك زندگي سالم هستند كه در دوران سالمندي به دليل كاهش توانايي‌هاي جسمي، اهميتي صدچندان مي‌يابند. متخصصان معتقدند با مراقبت‌هاي مناسب و شناخت درست دوران سالمندي و البته تدابيري ويژه، مي‌توان بيماري و ناتواني در اين دوره از زندگي را به حداقل رساند و زندگي سالمندي و دوران كهولت را به بهترين نحوي سپري كرد.

رئيس كل سازمان نظام پرستاري يادآور شد: در جوامع پيشرفته و در حال رشد به دو دليل افزايش اميد به زندگي و كاهش مواليد جمعيت سالمند دنيا رو به ازدياد است.

وي با بيان اين كه متأسفانه دورانديشي و آينده نگري در بسياري از برنامه‌هاي بلندمدت جامعه براي جلوگيري از چالش سالمندي وجود ندارد، تاكيد كرد: البته اين پديده به دلايل مختلفي روي داده است كه از ميان مهم ترين آنها مي‌توان به دلايل اقتصادي اشاره كرد.

دالوندي با اشاره به اين كه بر اساس سرشماري سال ۹۵ در حال حاضر حدود ۷.۵ ميليون سالمند در سطح كشور وجود محلول پرونتوسان چيست دارند، تصريح كرد: بر اساس آماري كه كميته امداد و بهزيستي ارائه مي‌دهند حدود ۲ ميليون نفر از اين جمعيت تحت پوشش كميته امداد و بهزيستي قرار دارند و بخشي از اين افراد را هم بازنشستگان تشكيل مي‌دهند كه به شكلي در حال گذران زندگي هستند اما گروه زيادي از سالمندان كشور وضعيت مشخصي ندارند. چرا كه آمار دقيقي از توزيع وضعيت شغلي و درآمد آنها وجود ندارد. براي مثال بخشي از سالمندان تحت تأثير مهاجرت از جامعه روستايي به شهري به حاشيه نشيني روي آورده‌اند. اغلب اين افراد در خانه‌هاي كوچك با امكانات كم مستقر شده‌اند و با مشكلات بسياري نظير از دست دادن استقلال مالي دست و پنجه نرم مي‌كنند.

وي ادامه داد: در واقع اگر اداره آمار وضعيت شغلي، درآمدي و حتي سكونت اين ۷.۵ميليون نفر را به درستي گزارش دهد آنگاه مي‌توان دريافت چند درصد سالمندان واقعاً نيازمند كمك هستند. متأسفانه هم‌اكنون اطلاعات درستي در حوزه سالمندي وجود ندارد. براي تصميم‌گيري درست ابتدا بايد اطلاعات صحيحي از وضعيت اين افراد داشته باشيم.

رئيس كل سازمان نظام پرستاري با اعتقاد به اين كه افزايش كيفيت بهداشت و درمان كشور متأسفانه گروه زيادي از سالمندان توانايي پرداخت هزينه‌هاي مربوط به مداخلات بموقع بهداشتي و درماني خود را ندارند، گفت: درست است، سطح بهداشت و درمان در كشور افزايش يافته است اما از سوي ديگر اميد به زندگي نيز از ۴۵ تا ۵۰ سال در سال‌هاي ابتدايي انقلاب به ٧٤ تا ٧٦سال در مردان و زنان رسيده است. از اين رو ممكن است ورود به ۶۰ سالگي با آغاز بيماري‌ها و اختلالات همراه باشد به‌طوري كه مي‌توان گفت جواني دوره آرامش اندام هاست و پيري دوره غلغله اندام‌ها خواهد بود.

وي با اشاره به اين كه اين اختلالات توأم با سالمندي نيازمند مداخلات درماني است اما اين مداخلات چگونه پوشش داده مي‌شود اينجاست كه بايد بيمه و بيمه تكميلي را به كمك طلبيد، خاطر نشان كرد: در شرايطي كه با افزايش سن، امكان فعاليت‌هاي اجتماعي و به دنبال آن كسب درآمد كاهش مي‌يابد، بايد ضريب پوشش بيمه‌ها افزايش يابد به گونه‌اي كه بيمه‌ها با پوشش واقعي و كامل خدمات بهداشتي و درماني مشكلات سالمندان را كاهش دهند.

دالوندي افزود: متأسفانه در سال هاي اخير بجز ارگان‌هايي مانند بانك‌ها و شركت نفت، بسياري از نهادها خدمات ناچيزي را ارائه مي‌دهند كه نتيجه آن اين است كه سالمند با وجود نياز به سمعك براي رفع مشكلات شنوايي از تهيه آن صرف‌نظر مي‌كند يا براي رفع مشكلات بينايي به پزشك مراجعه نمي‌كند. اختلالات و بيماري‌هاي توأم با سالمندي مسائل مهمي است كه نيازمند رسيدگي است.

رئيس سازمان نظام پرستاري با بيان اين كه بخشي از خدمات بهداشتي درماني مربوط اسپري پرونتوسان به سالمندان، سرپايي و مربوط به مشكلات ساده است اما بخشي ديگر از اين خدمات ناشي از تشخيص ديرهنگام يا درمان نادرست است كه يك مشكل معمولي را به موضوعي پيچيده تبديل كرده است، عنوان كرد: غربالگري يكي از مهم ترين اقداماتي است كه بايد با بالا رفتن سن به‌طور منظم انجام گيرد. حتي برخي از افراد كه در گروه افراد پرخطر قرار مي‌گيرند مانند كساني كه درميان اعضاي خانواده خود فردي مبتلا به ديابت يا فشار خون و برخي بيماري‌هاي خطرناك ديگر دارند بايد غربالگري زودرس را انجام دهند تا در صورت وجود عوامل خطر زودتر شناسايي شده و درمان را آغاز كنند.در شرايطي كه جامعه به سمت سالمندي پيش مي‌رود ديگر زمان رويكرد بيماري مداري نيست كه فرد بعد از بيماري به بيمارستان مراجعه كند.

وي با بيان اين كه يكي از نيروهاي چند پيشه كه مي‌توانند در طرح‌هاي غربالگري به اين افراد كمك كند پرستاران هستند، اظهار داشت: پرستاران مي‌توانند با بررسي شرايط سالمندان به صورت دوره‌اي از بروز اختلالات پيشگيري كنند. آنها مي‌توانند در زمينه رژيم‌هاي غذايي، برنامه دارويي، ورزشي و توانبخشي اطلاعات لازم را در اختيار سالمندان قرار دهند تا كمتر دچار آسيب   شوند .همچنين در هنگام بيماري با مراقبت‌هاي درست از بروز بسياري از مشكلات ناشي از ناآگاهي مراقبان جلوگيري كنند. اين درحالي است كه بار بيماري ها  كه به سوي بيمارستان روانه است باعث شده پرستاران مجبور باشند زمان بيشتري را در بيمارستان‌ها سپري كنند. در چنين شرايطي پرستار نمي‌تواند نقش پيش از بيمارستان و بعد از بيمارستان خود را اعتلا ببخشد.

دالوندي  با اعتقاد به اين كه مراقبت از سالمندان يكي از موضوعات مهمي است كه هم‌اكنون در جامعه ما كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد، يادآور شد: اين درحالي است كه پرستاران به عنوان يكي از بهترين نيروهاي تيم سلامت، مي‌توانند به سالمنداني كه نيازمند مراقبت كامل يا مراقبت حمايتي و آموزشي هستند، كمك كنند. در واقع سالمندي يك پديده جسمي، رواني، معنوي و اجتماعي است و از آنجايي كه ما در اين حوزه‌ها با افت عملكردي مواجه هستيم مي‌توان با بهره‌گيري از خدمات پرستاران به نتايج قابل توجهي رسيد.

وي بيان اين كه در بخش بيمارستاني هم هنوز آن طور كه بايد و شايد در طب سالمندي و پرستاري سالمندي پيشرفت لازم را نكرده‌ايم، گفت: رشته‌هاي زيادي از پرستاري سالمندي گرفته تا دوره طب سالمندي و دوره سالمند شناسي وجود دارد اما تعداد موجود كم است و جمعيت سالمند را پوشش نمي‌دهد. مشكلات موجود نشان مي‌دهد كه ما به نيروي متخصص نياز بيشتري داريم.

رئيس كل سازمان نظام پرستاري با اشاره به اين كه سالمندان نيز مانند هر شخص ديگري احتياج به تنوع و زندگي شاد دارند و  عدم توجه به ژل ايكس پرونتوسان آن باعث بروز افسردگي و ناراحتي در سالمندان مي شود، افزود: طبق تحقيقات انجام شده حفظ سلامت جسمي درسالمندان ارتباط مستقيمي با سلامت روان آن ها دارد. بنابراين مي توان با حفظ سلامت جسمي سالمندان تا حدود زيادي از كناره گيري شان از زندگي عادي جلوگيري كرد. بهتر است اطرافيان به جاي انجام دادن كارهاي فرد ي  سالمند به او كمك كنند تا او بتواند كارهايش را به تنهايي انجام دهد و از خود مراقبت كند. در اين صورت احساس مفيد بودن خواهد كرد. با توجه به اين موارد راهكارهايي وجود دارد كه با استفاده از آن ها بتوان انزوا و افسردگي را كاهش داد.

وي با اشاره به اين كه مراكز روزانه نگهداري از سالمندان يا پاتوق‌هاي سالمندي يكي از طرح‌هايي است كه مي‌تواند بسيار راهگشا باشد، تاكيد كرد: طي اين طرح مراكز خصوصي و همچنين شهرداري به عنوان نهادي كه از شهروندان سالمند خود حمايت مي‌كند مي‌توانند محل‌ها و مراكزي را در اختيار جوانان فارغ التحصيل و حتي سالمندان قرار دهند تا شرايطي فراهم شودكه سالمندان هر روز صبح با مراجعه به اين مراكز خدمات دريافت كنند. پاتوق‌هاي سالمندي زمينه ساز سالمندي فعال است به اين معنا كه سالمند به جاي اينكه فقط احساس بودن در دنيا را داشته باشد، احساس بودن توأم با نشاط و ارزش خواهد داشت.

دالوندي ادامه داد: در واقع مي‌توان شرايطي را فراهم كرد كه سالمندان به جاي اينكه در خانه خود و در تنهايي با خودشان سخن بگويند هر روز صبح با سرويس اياب و ذهاب به اين مراكز مراجعه كرده با همسالان خود معاشرت كنند. تجارب و تحقيقات  ثابت كرده صحبت و درددل با همسالان براي سالمندان بسيار تسكين بخش است و از ابتلاي آنها به مشكلات روحي و رواني مانند افسردگي جلوگيري مي‌كند. از سوي ديگر اعضاي خانواده هم نگران تنهايي و مشكلات و اتفاقاتي كه آنها را تهديد مي‌كند نخواهند بود. همچنين در اين مكان‌ها نه تنها امكان استفاده از غذاي گرم براي سالمندان فراهم مي‌شود بلكه يك يا چند پرستار به راحتي مي‌توانند چكاپ‌هاي معمول مانند كنترل قند يا فشار خون را در مورد آنها انجام دهند وبه اين ترتيب اين قشر از جامعه را در مقابل بروز بيماري‌هاي اين دوران محافظت كنند. متأسفانه سال ها پيش اين طرح را به معاون اجتماعي سالمندان شهرداري ارائه داديم اما به نتيجه‌اي نرسيد.

وي با بيان اين كه با توجه به شرايط جامعه و مشغله خانواده‌ها، خانه سالمندان در بسياري از مواقع مي‌تواند با نگهداري و حمايت از سالمندان، نه تنها به حل مشكل خانواده‌ها كمك كند بلكه از آسيب ناشي از نگهداري سالمند توسط افراد غيرمتخصص نيز پيشگيري كند، افزود: اما واقعيت اين است كه بسياري از سالمندان از حضور در خانه سالمندان واهمه دارند و حتي با حضور در اين مراكز دچار مشكلات شركت وارد كننده بي بران روحي نيز مي‌شوند.

رئيس كل سازمان نظام پرستاري خاطر نشان كرد: بهتر است به جاي آسايشگاه سالمندي، خانه‌هاي سالمندي ايجاد كنيم. اين طرح هم‌اكنون در كشورهاي پيشرفته دنيا اجرايي شده و توانسته جايگزين مناسبي براي آسايشگاه سالمندان باشد. در هريك از اين خانه‌ها چند سالمند با  هم زندگي مي كنند  و تحت نظر سوپر وايزر نگه‌داري مي‌شوند. در واقع اين سالمندان به جاي اينكه به آسايشگاه بروند و احساس مريض گونه داشته باشند در خانه مي‌مانند و احساس مفيد بودن و حضور در جامعه در آنها شكل مي‌گيرد. معمولاً در اين خانه‌ها تلاش مي‌شود با تقسيم وظايف بين سالمندان حس زندگي در آنها تقويت شود. از سوي ديگر هر چند خانه توسط يك پرستار حمايت و بررسي مي‌شود و يك مركز نگهداري از سالمندان نيز بر اين خانه‌ها نظارت دارد و در صورت نياز، پزشك يا فيزيوتراپ به سرعت بر بالين سالمندان حاضر مي‌شوند يا هنگام بروز مشكل در كمترين زمان موضوع حل و فصل مي‌شود.

وي با بيان اين كه بسياري از سالمنداني كه هم‌اكنون در بخش‌هاي مراقبت‌هاي ويژه بستري هستند، گزينه بستري در بخش‌هاي مراقبت‌هاي ويژه به شمار نمي‌آيند اما به دليل شرايط نامناسبي كه دارند، خانواده امكان نگهداري از آنها را ندارند، تصريح كرد: اين موضوع نه تنها بيمار را در معرض مشكلات جسمي نظير ابتلا به عفونت‌هاي بيمارستاني قرار مي‌دهد بلكه خانواده او را هم دچار مشكلات مالي مي‌كند. از سوي ديگر ما در بخش مراقبت‌هاي ويژه با كمبود مواجه هستيم و حضور اين افراد در آي سي يو يا سي سي يو مي‌تواند مانع بستري فردي شود كه نياز واقعي به اين تخت‌ها دارد. در چنين شرايطي بهترين راه حل براي كاهش مشكلات ايجاد مراكز نقاهتي در كنار مراكز درماني بزرگ است تا در اين مراكز خدمات مورد نياز به اين سالمندان با كيفيت مورد نياز و البته با هزينه‌هاي كمتر ارائه شود.

دالوندي با بيان اين كه براي حفظ سلامت روحي و رواني سالمنداني كه در شرايط جسمي خوبي به سر مي‌برند نيز بايد تسهيلات ويژه‌اي در نظر گرفته شود، گفت: توريسم سالمندي يكي از اين تسهيلات است كه امروزه در بسياري از كشورهاي دنيا براي سالمندان درنظر گرفته شده است. مراكز توريسم سالمندي با تدارك برنامه‌هاي متنوع در قالب مسافرت يا گردش‌هاي يك روزه وضعيت روحي سالمندان را به سمت شرايط سالم سوق مي‌دهند. حتي برخي از اين مراكز وظيفه تهيه و ارسال غذاي گرم به خانه سالمندان را برعهده مي‌گيرند تا سالمندان هنگام طبخ غذا براي خود دچار حادثه نشوند.

وي با بيان اين كه بسياري از سالمندان توانايي پرداخت هزينه‌هاي ابتدايي زندگي را ندارند و در پرداخت هزينه طرح‌هايي از اين دست قطعاً با مشكلات زيادي مواجه خواهند شد، افزود: همه اين طرح‌ها نيازمند اسپري براي زخم پرداخت هزينه است و حدود ۸۰درصد افراد جامعه توانايي پرداخت هزينه‌هايي از اين دست را ندارند، پس دولت بايد به كمك بخش خصوصي بيايد تا چنين طرح‌هايي عملي شده، شرايط زندگي باكيفيت سالمندي فراهم شود. حقيقت اين است كه بخش خصوصي، خيرين و نهادهايي مانندكميته امداد و سازمان بهزيستي بايد در كمك به قشر زيادي از جامعه كه سال ها به اين كشور خدمت كرده‌اند و هم‌اكنون در وضعيت بحراني قرار دارند، همسو و هم پيمان بسيج شوند.