- نویسنده : عيسي قاسمي
- بازدید : 276 مشاهده
علائم تشخيص زخم معده و روش‌هاي درماني
درمان زخم معده با مصرف آنتي‌بيوتيك صورت مي‌گيرد. بدون درمان زخم معده اين بيماري قابل بازگشت است. سوزش سر دل از رايج‌ترين علائم زخم معده است.
زخم معده چيست؟
زخم معده (peptic ulcer disease or Stomach ulcer) نوعي آسيب خوش‌خيم به مخاط و زيرمخاط دستگاه گوارش مي‌باشد كه معمولاً با ترشح اسيد معده در ارتباط است. در گذشته تصور مي‌شد مصرف زياد غذاهاي پر ادويه يا شغل‌هاي استرس‌زا، ريشه زخم‌معده هستند؛ اما امروزه پزشكان دريافتند كه عامل اصلي اين زخم‌ها وجود و تكثير نوعي باكتري به نام هليكوباكتر پيلوري است كه از راه‌هاي مختلفي از جمله آسيب به لايه محافظ مخاط معده موجب ايجاد زخم معده مي‌شود. اين باكتري در بزاق دهان وجود دارد و مي‌تواند از طريق قاشق و چنگال فرد آلوده، خوردن غذاي نيمه كاره ديگران و حتي بوسيله بوسيدن فرد آلوده منتقل شود.
مصرف برخي از داروها مانند آسپيرين، ايبوپروفن، ناپروكسن، كتوپروفن و برخي داروهاي درمان‌كننده بيماري آرتريت (درد و ورم مفاصل) نيز مي‌توانند باعث زخم معده شوند. به همين علت است كه شديدا توصيه مي‌شود بيماران خودسرانه دارو مصرف نكنند.
بسته به محل آسيب مخاطي، زخم معده يا دوازدهه (قسمت ابتدايي روده باريك كه همان اثني عشر است) وجود دارد. زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سيگاري، ميانسال يا مسن، با گروه خوني O و پراسترس بيشتر ديده مي‌شود. زخم‌هاي معده با سرعت كمتري از زخم اثني عشر التيام مي‌يابند، بيشتر احتمال بدخيمي دارند و اغلب همراه با التهاب معده (گاستريت) هستند. اكثر زخم‌ها كوچك هستند (با قطر كمتر از ۲سانتيمتر) و پراكندگي آن‌ها معمولاً در ابتداي معده قابل مشاهده است.
علائم زخم معده چيست؟
علايم بيماري زخم معده شامل موارد زير است:
- سوزش سردل كه به علت تماس اسيد معده با منطقه آسيب ديده ايجاد مي‌شود رايج‌ترين علامت زخم معده است. اين درد معمولا از يك ساعت بعد از غذا خوردن شروع مي‌شود و تا ساعت‌ها ادامه پيدا مي‌كند. به طوري كه شب‌ها نيز شعله‌ور شده و مي‌تواند فرد را از خواب بيدار كند.
- درد ناحيه فوقاني شكم (اپي گاستر): معمولا درد، مدت كوتاهي پس از صرف غذا يا در زمان گرسنگي ايجاد مي‌شود.
- سوء هاضمه
- احساس سنگيني و سيري در معده
- وجود خون در مدفوع
- بالا آوردن خون، كه با رنگ قرمز يا سياه مشخص مي‌شود.
- حالت تهوع يا استفراغ كه مي‌تواند در پي انسداد معده بر اثر زخم معده روي دهد.
- كاهش وزن بدون دليل
لازم به ذكر است كه كه هر دردي زخم معده نيست. مهم‌ترين بيماري كه علائم مشابه زخم معده دارد حمله قلبياست لذا از خود درماني جدا بپرهيزيد.
عوارض زخم معده چيست؟
از عوارض زخم معده مي‌توان به خونريزي گوارشي (GIB)، سوراخ شدن معده و راه يافتن اسيد و ترشحات به حفره صفاق، انسداد گوارشي و بروز بدخيمي (سرطان معده) در زمينه زخم اشاره كرد.
راه‌هاي تشخيص زخم معده
آندوسكوپي روش معمولي است كه براي تشخيص زخم معده استفاده مي‌شود، به طوري كه پزشك توسط لوله باريكي كه بر سر آن چراغ روشني قرار دارد داخل معده را مي‌بيند و ممكن است از لايه داخلي معده نمونه‌برداري كند تا وجود هليكوباكترپيلوري در معده بررسي شود. اين روش (آندوسكوپي) براي افرادي كه بالاي 40 سال سن دارند و يا دچار كم خوني، تهوع و استفراغ يا احساس گير كردن مي‌شوند استفاده مي‌شود.
آزمايش خون و آزمايش تنفس نيز براي تشخيص هليكوباكترپيلوري به‌كار مي‌روند. اين دو آزمايش معمولا براي افراد جواني كه علامت‌هايي مانند كاهش وزن، كم‌خوني، استفراغ و احساس گير كردن غذا وجود نداشته باشد و فقط درد معده داشته باشند تجويز مي‌شود.
اگر زخم معده داريد حتما موارد زير را رعايت كنيد:
- افزايش تعداد وعده‌هاي غذايي و كاهش حجم آن‌ها، تا معده خالي نماند.
- پرهيز از مصرف گوشت، ماهي دودي و نمك سود و انواع شور و آجيل‌هاي پر نمك
- كاهش مصرف چاي، قهوه و نوشيدني‌هاي گازدار
- سيگار نكشيد و الكل مصرف نكنيد.
- با آرامش غذا بخوريد، آن‌را خوب بجويد و از استرس پرهيز كنيد.
- از مصرف مرتب تخم‌مرغ خود داري كنيد و بجاي آن از گردو، سويا و گوشت ماهي استفاده نماييد. خود تخم مرغ را در هفته يكبار و با گوجه و يا رب گوجه و يا سيب زميني مصرف كنيد.
- افسردگي، ناراحتي و استرس را از خود دور كنيد و فقط بخنديد.
- هيچ‌گاه سرخود از آسپيرين يا مسكن‌هاي مانند بروفن استفاده نكنيد. در دردهاي معمولي مي‌توانيد استامينوفن مصرف كنيد.
- به‌علت بالا بودن كلسيم و پروتئين شير، اسيد معده براي ترشح شدن به شدت مي‌شود. پس از مصرف متناوب پرهيز كنيد.
- از قاشق و چنگال ديگران استفاده نكنيد و از ليوان ديگران آب نخوريد.
درمان زخم معده
زخم معده بدون درمان تمايل به عود دارد. اگر مبتلا به باكتري هليكوباكتر پيلوري باشيد حتما بايد درمان آنتي‌بيوتيكي را پيش رو قرار دهيد. براي كاهش درد، داروهاي كاهش‌دهنده اسيد معده مانند رانيتيدين، فاموتيدين، امپرازول و... با نجويز پزشك كار ساز هستند. در خصوص مصرف برخي داروها به خصوص داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي و كورتون بايد احتياط كرد.
اگر زخم معده خونريزي شديد داشته باشد، ممكن است آندوسكوپي براي سوزاندن زخم و كاهش خونريزي لازم باشد. در نهايت اگر خونريزي با آندوسكوپي كنترل نشود يا سوراخ‌شدگي زخم رخ دهد، جراحي مورد نياز خواهد بود.
در خصوص رژيم غذايي سخت‌گيري كمتر از گذشته است و بيشتر تاكيد بر عدم مصرف مواد اسيدي و ترش، مواد داغ و سوزاننده، ترشيجات، ادويه تند، الكل، نوشابه‌هاي گازدار و... مي‌باشد و به ندرت جراحي براي درمان لازم مي‌شود.
مواد غذايي مفيد براي زخم معده عبارتند از: عسل، بادام، موز، شيرين بيان، نعناع، بابونه