- نویسنده : عيسي قاسمي
- بازدید : 256 مشاهده
چرا تب مي كنيم؟
افزايش دماي بدن از حد نرمال خود را كه حول ۳۷ درجه سانتي گراد است، تب مي ناميم و در واقع تب، يك سازوكار دفاعي بدن در برابر عوامل عفوني و بيماري زا است. بدن سعي مي كند به واسطه ترشح ميانجي هايي كه به آن ها مواد تب زا مي گوييم، دماي خود را افزايش دهد تا شرايط رشد و تكثير را براي ميكروب ها نامساعد كند.
براي كنترل تب چه كارهايي مي توانيم انجام دهيم؟
اولين اقدامي كه بايد بكنيم اين است كه عامل اصلي را بشناسيم و سعي در درمان آن داشته باشيم. بعد از اين كار به عنوان يك درمان نگهدارنده سعي مي شود سريعا دماي بدن پايين آورده شود. زيرا افزايش دماي بدن كه با افزايش متابوليسم همراه است، اگر از يك حدي بالاتر رود به ويژه در افرادي كه ايمني ضعيف تري دارند، مانند كودكان و سالمندان مي تواند به دستگاه عصبي مركزي آسيب بسيار برساند.
يك درمان سنتي كه در ايران و بسياري از نقاط جهان مرسوم بود، اسپري لينوورا پاشويه است. اين درمان هنوز هم ارزش خود را حفظ كرده و حتي در كلينيك ها و بيمارستان ها استفاده مي شود.
آيا اين موضوع صحت دارد كه حين تب نبايد به بيمار چيزي داد تا بخورد؟
خير. در واقع در گذشته اي نه چندان دور به عنوان نمونه ۳ دهه پيش اعتقاد بر اين بود كه وقتي شخص به ويژه كودكي تب مي كند نبايد به او غذايي داد زيرا دماي بدن بالاتر مي رود. مادربزرگ ها مي گفتند بچه سنگين مي شود و حال او بدتر خواهد شد. اين موضوع از نظر علمي پذيرفته نيست و دقيقا عكس قضيه مطرح است.
پس يعني بايد بيمار تب دار را خوب تغذيه كنيم!
بله. وقتي دماي بدن بالا مي رود، متابوليسم و سوخت و ساز هم افزايش پيدا مي كند. در اين حالت بدن كه سعي مي كند با عوامل بيگانه مبارزه كند به سرعت مي خواهد ميانجي هاي ايمني توليد كند. در اين ميان سلول هاي ايمني فعال مي شود، كبد فعال مي شود و برخي پروتئين ها را توليد مي كند كه براي محافظت از بدن و مبارزه با شرايط ناخواسته لازم است.
افزايش دماي بدن با كاهش ميزان آب بدن همراه است زيرا هنگام تنفس و ياعرق كردن ميزان آبي كه از سطح بدن تبخير مي شود، بالا مي رود. پس حين تب نياز به مايعات افزايش مي يابد مواد اوليه و اصطلاحا اسيدهاي آمينه ي مورد نياز بدن در اين شرايط از ماهيچه اسكلتي برداشت مي شود و ژل پرونتوسان مغز مانند يك مدير مدبر بر اساس برآورد اطلاعات، تصميم گيري و براي بقاي فرد به صورت موقت پروتئين هاي محيطي را با سيستمي بسيار هماهنگ تجزيه مي كند.
اسيدهاي آمينه ي آزاد شده وارد سلول هاي ايمني مي شوند و توليد آنتي بادي مي كنند يا وارد كبد مي شوند و آنتي ژن هاي ديگر توليد مي كنند و... تا بدن با بيماري مقابله كند. در واقع نياز فرد به مواد مغذي حين تب نه تنها كم نمي شود بلكه افزايش هم مي يابد.
بيمار تب دار معمولا اشتها ندارد، با بي اشتهايي او چه بايد كرد؟
اشتهاي بيمار حين تب به شدت سركوب مي شود. ما بايد اين تصور را از ذهن مان دور كنيم كه بيمار ۳ وعده هر وعده يك بشقاب غذا بخورد. درست است كه بيمار بايد در هر وعده يك بشقاب غذا مصرف كند اما ممكن است يك ساعت طول بكشد تا بيمار غذا بخورد. بنابراين بايد با صبر و حوصله و با محبت قاشق به قاشق غذا را به او بدهيم تا انرژي و مواد مغذي مورد نيازش فراهم شود.
اگر تب با تهوع و استفراغ همراه بود چه كنيم؟
در پاره اي موارد ممكن است تب با تهوع همراه باشد. اين حالت بايد حتما زير نظر پزشك باشد.
بخور نخورهاي تب , تغذيه كودك تب دار
كربوهيدرات و پروتئين دو نياز عمده بيمار تب دار هستند
مهم ترين ماده غذايي كه لازم است به فرد تب دار داده شود چيست؟
در محلول پرونتوسان درجه اول مايعات. افزايش دماي بدن با كاهش ميزان آب بدن همراه است زيرا هنگام تنفس و يا عرق كردن ميزان آبي كه از سطح بدن تبخير مي شود، بالا مي رود. پس حين تب نياز به مايعات افزايش مي يابد. از نظر تغذيه بهترين كار اين است كه مايعات كافي به بدن بيمار برسانيم.
حتي اگر بيمار احساس تشنگي نمي كند و ميل ندارد، نبايد خيلي به حس بيمار اكتفا كنيم. چه بسا امكان دارد بيمار آن قدر بدحال باشد كه به هوش نباشد يا نفهمد در چه وضعيتي است پس بايد به اندازه كافي مايعات به بدن بيمار برسانيم.
اگر بيماري بي هوش باشد هم بايد مايعات را از طريق وريدي به وي برسانيم.
اين مايعات بايد از چه نوعي باشد؟
بهترين مايع اول آب است. در كنار آن همه نوع آب ميوه(از نوع خانگي) مي توان به بيمار تب دار داد، چون هم منبع خوب ويتامين C و كربوهيدرات است و هم مي تواند اندكي از كالري بيمار را تأمين كند. در ضمن محرك ترشح هورمون انسولين است و به ورود اسيدهاي آمينه به بافت هاي ماهيچه اي كمك مي كند. شير هم از آن دست مايعاتي است كه قديم ها مصرف آن را براي بيمار تب دار، منع مي كردند. اتفاقا دادن شير به بيمار چون هم از نظر پروتئين و تا حدودي از نظر كالري غني است و كلسيم بالايي نيز دارد، توصيه مي شود.
غير از مايعات، بي براون بيمار تب دار به چه مواد غذايي ديگري نياز دارد؟
نيازهاي تغذيه اي بيمار بايد برطرف شود، كربوهيدرات و پروتئين دو نياز عمده بيمار هستند كه بخش مهمي از كالري دريافتي وي را تشكيل مي دهند. مصرف كربوهيدرات از آن جا كه محرك ترشح هورمون انسولين است و به ورود اسيدهاي آمينه به بافت هاي ماهيچه اي كمك مي كند، مفيد خواهد بود.
مصرف پروتئين هم از اهميت زيادي دارد زيرا پروتئين هايي كه تجزيه مي شوند به سرعت مي توانند سبب نحيف شدن فرد شوند. زماني كه توده ماهيچه اي بيمار كاهش يابد، مي تواند روي بسياري از جنبه هاي سلامت او تاثير بگذارد و حتي پاسخ به درمان را كاهش دهد. تمام تلاش ما بايد اين باشد كه توده ماهيچه اي بيمار را حفظ كنيم. داشتن يك برنامه غذايي منظم مي تواند در اين شرايط بسيار مفيد باشد. يك سوپ رقيق حاوي مواد غذايي مانند انواع سبزي ها، گوشت ها، مواد نشاسته اي مانند سيب زميني و حتي لبنيات مي تواند تا حد زيادي به بيمار كمك كند.
بين ميوه و سبزيجات، كدام بهتر است يا با توجه به نظر عامه مردم، خوردن ليمو شيرين براي كاهش تب مفيد است؟
بين ميوه و سبزي ها انواعي را نداريم كه براي كاهش تب بهتر از باقي باشند. دليل اين كه به بيمار تب دار بيشتر ليموشيرين مي دهند، يك باور اشتباه است كه فكر مي كنند ليمو ويتامين C بالايي دارد مشكل عروقي و ايمني بدن را تقويت مي كند. در صورتي كه برخي سبزي ها ويتامين C بسيار بالاتري نسبت به ليمو دارند. به عنوان نمونه ويتامين C بروكلي و كلم سفيد يا توت فرنگي بسيار بيشتر از ليموشيرين است. بنابراين خوردن يك سوپ رقيق كلم بيشتر از ليمو به فرد تب دار كمك مي كند.
منبع: سلامتي
منبع